İçeriğe atla

Mesazon

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İmparator II. Andronikos'un (h. 1261-1328) mesazon'u Theodoros Metokhites (sol), yenilenmiş Kariye Kilsesi'ni Pantokrator İsa'ya sunarken gösteren mozaik

Mesazōn (Yunancaμεσάζων "arabulucu") Bizans imparatoru'nun başbakanı ve baş yardımcısı olarak hareket eden Bizans İmparatorluğu'nun son yüzyıllarında yüksek bir makam ve görevlisi.

Tarih ve işlevleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Terimin kökenleri, üst düzey bakanların bazen mesiteuontes (μεσιτεύοντες), yani imparator ve kulları arasındaki "arabulucular" olarak adlandırıldığı 10. yüzyılda yatmaktadır (cf. paradynasteuōn). Unvan, ilk olarak 11. yüzyılın ortalarında, Konstantinopolis ekümenik patriği olan Konstantinos Leyhudis'e verildiği zaman resmîleşti.[1] Komninos Hanedanı'nda, epi tou kanikleiou and the logothetēs tōn sekretōn gibi de facto başbakanlar olarak görev yapan üst düzey devlet görevlilerinin arasına girdi, fakat henüz kalıcı ve belirli bir işlev, ne de daha sonraki yıllarda onu karakterize edecek gücü kazanmamıştı.[1][2] Aksine, imparator ve diğer yetkililer arasında tam olarak bir "aracı" olarak hareket eden anın baş imparatorluk sekreterine verilen bir unvandı.[3] Bu, Komninos Hanedanı altındaki Bizans hükûmetinin eski Roma tarzı bürokrasisinden, feodal Batı Avrupa'da olduğu gibi imparatorluk idaresinin uygulandığı daha kısıtlı, aristokrat bir yönetici sınıfa geçişini yansıtıyordu.[4]

Mesazōn makamı resmen İznik İmparatorluğu'nda kurumsallaştı,[5] mesastikion sahibi (işlevi bilindiği gibi), diğer bakanları koordine eden İmparatorluğun başbakanı olarak görev yaptı.[4] İmparator ve tarihçi VI. İoannis (h. 1347-1354), mesazōn "imparatorun gece ve gündüz ihtiyaç duyduğudur" şeklinde kaydetmiştir.[1] Bu düzenleme, Paleologos Hanedanı Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurduğunda devralındı ve Mayıs 1453'te İstanbul'un Fethi'ne kadar kullanılmaya devam etti. Makam, aynı işlev ile, Epir, Mora ve Trabzon'un Bizans saraylarında da kullanıldı. Sonraki durumda, mega ("büyük") eklenmiştir.[1]

Mesazontes Listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ a b c d ODB, "Mesazon" (A. Kajdan), p. 1346.
  2. ^ Magdalino 2002, ss. 252, 258.
  3. ^ Angold 1975, s. 147; Haldon 2009, s. 544.
  4. ^ a b Haldon 2009, s. 545.
  5. ^ Angold 1975, s. 149.
Genel