Manas Destanı

Manas Destanı'nı betimleyen bir SSCB posta pulu, 1990

Manas Heykeli (önden görünüm) - Bişkek, Kırgızistan

Manas Destanı, Kırgızların millî destanıdır. Mani dinini yaşayan Karahitaylar ile Müslüman Karahanlılar arasındaki mücadelede Kırgızların durumunu ve Manas adlı kişinin başından geçenleri anlatan destandır.

Ünlü Türkolog Wilhelm Radloff (1837-1918), Manas Destanı'yla ilgili ilk derlemeyi, Kırgızistan'ın Tokmok kenti güneyindeki Sarı Bağış boyuna mensup bir Manasçıdan (destanı günümüze kadar nesilden nesile aktaragelen sözlü anlatıcılar) 1869'da yapmıştır. Halk arasında bu sözlü halk edebiyatı anlatıcılarına ırçı veya comokçu da denmiştir.

Manas Destanı'na hâlâ eklemeler yapılmaktadır ve destanın 130'dan fazla değişik biçimi vardır. Prof. Dr. Gülzura Cumakunova Türkiye'de çalışan önemli bir Manas Destanı araştırmacısıdır.

Manas hakkında anlatılar

Manas Han'ın babası Yakup Han'dır. Annesinin adı Çığrıcı'dır. Yakup Han ile Çığrıcı Hanım evlendikten on dört sene sonra Manas doğmuştur. Doğumu üzerine civardan gelen elçiler, onun bir kahraman olacağını hemen anlamışlardır. On yaşına gelince tam bir kahraman olur. Düşmanlarının üzerine saldırarak perişan eder. Atlarına at erişemez, zırhına ok işlemez. Yakup Han, oğlunun atılganlıklarını, kahramanlıklarını görünce, onu korumak, onunla arkadaşlık etmek üzere, Bakay adında bir kişiyi onun yanına koymuştur. Manas, Nogay boyundan gelmektedir. Kalmuk baskınlarına karşı Kırgız halkının birliğini, bütünlüğünü korur ve bir kahramanlık ve özgürlük sembolü haline gelir.

“	Cengiz hanın oğulları! Sen dağların Bürküt-batır'ı, sen göllerin Er-Sazan'ı, geri fırlayan Kan-keldi'm, kara talih Can-keldi'm, Iraman'ın Irçı-uul, yırtıkları yamayan, bozukları düzelten tatlı dilli Acıbay	„

Bibliyografya

• Manas. Translated by Walter May. Rarity, Bişkek, 2004. ISBN 9967-424-17-6
• Levin, Theodore. Where the Rivers and Mountains Sing. The Spirit of Manas.Bloomington: Indiana University Press, 2006
• Manas 1000. Theses of the international scientific symposium devoted to the 'Manas' epos Millenial Anniversary. Bishkek, 1995.
• S. Mussajew. The Epos Manas. Bishkek, 1994
• Traditions of Heroic and Epic Poetry (2 vols.), under the general editorship of A.T.Hatto, The Modern Humanities Research Association, London, 1980.
• The Memorial Feast for Kokotoy-Khan, A.T. Hatto, 1977, Oxford University Press
• The Manas of Wilhelm Radloff, A.T. Hatto, 1990, Otto Harrassowitz