Lale ve Nerkis Hanımlar
| Lale ve Nerkis Hanımlar | |
|---|---|
| Doğum | Lebibe ve Neyyire Hanımlar 1896 (Lebibe Hanım) ve 1895 (Neyyire Hanım) |
| Ölüm | 1971 (Lebibe Hanım) ve 1975 (Neyyire Hanım) |
| Tarzlar | Türk Sanat Müziği, Batı müziği |
| Meslekler | Şarkıcı |
Lale ve Nerkis Hanımlar, Türkiye'de cumhuriyet döneminde taş plak dolduran ilk icracılardan olan Lebibe İhsan Sezen ve Neyyire İpekçi adlı iki kardeş sanatçının müzik dünyasındaki adlarıdır.[1]
1896 doğumlu Lebibe Hanım ile 1895 doğumlu Neyyire Hanım Selanik'te dünyaya gelmiş iki kardeştir. Birlikte birçok plak doldurdukları için adları da çoğu kez birlikte anılır.
Soprano ses özelliğine sahip iki kardeş, hem Türk müziği hem Batı müziği eserleri icra etmişlerdir.[2] Lale ve Nerkis Hanımlar'a Türk müziği plaklarında Nevres Bey uduyla, Mesut Cemil Bey çellosuyla, Nubar Tekyay kemanıyla eşlik etmiş;[2] batı müziği plaklarında ise piyanist Voskovi ile kemancı Zirkin eşliğinde arya ve liedler seslendirmişlerdir.[3] Kimi plaklarında asıl adlarının baş harfleri olan L. İ. Hanım ve N. İ. Hanım imzası vardır.
Yaşamları
[değiştir | kaynağı değiştir]Lale ve Nerkis Hanımlar, Rumelili bir ailenin kızlarıdır. Babaları kılıç tüccarı Osman Bey, anneleri Havva Hanım'dır. Asıl adı "Neyyire" olan Nerkis Hanım 1895,; asıl adı "Lebibe" olan Lale Hanım ise 1896 doğumludur. Müzik ilgisi ve becerisi yüksek bir aile ortamında büyüdüler. Ablaları 1884 doğumlu Emine Besime (Kaymak) iyi bir kemancı idi; 1885 doğumlu Rabia Afet (Gencer) ise ud çalardı.[4] 1905 doğumlu kızkardeşleri Aliye Belkıs Gencer ise ses sanatkârıdır. Lale ve Narkis Hanımların müzik derslerine ablaları ile meşk ederek başladıkları düşünülür.[4]
İki kardeş öğrenim hayatlarına Selanik'te başladılar.[4] Selanik'teki Feyziye Mektebi'nin ilk mezunları arasında yer almaları mümkündür.[4] Balkan Savaşı'ndan sonra İstanbul'a yerleştiler.[5] İstanbul'da müzikli sohbetlerinin yapıldığı ev toplamlarında yer alarak Türk makam müziği ve Batı müziği alanından pek çok uzman izimle tanıştılar. 1920'lerin başlarında, o yıllarda İstanbul'da yaşamakta olan Petersburg Konservatuvarı öğretim üyesi Bayan Monçanova ile Paris Konservatuvarı hocalarından Madam Namer'den Batı müziğinde piyano ve şan, Udî Nevres Bey'den de Türk müziği dersleri aldılar.[3] Ayrıca zamanın değerli musiki adamlarının katıldığı özel musiki meclislerine devam ederek çeşitli üstadlardan yararlandılar.
Plak doldurmaya otuzlu yaşlarının başında başladılar.[5] 1928-1937 yılları arasında, çoğu Udî Nevres, Mesut Cemil ve Nubar Tekyay'ın sazları eşliğinde olmak üzere, ayrı ayrı ve birlikte yüz yirmi dolayında şarkıyı 78 devirli plaklara okudular.
Lale ve Nerkis Hanımlar sahneye hiç çıkmadılar, radyolarda da okumadılar. Sadece doldurdukları plaklarla tanındılar, öyleyken zamanın musiki çevrelerinde büyük ilgi uyandırdılar ve kendilerinden sonraki kadın okuyucuları etkilediler.
Lale Hanım 1 Şubat 1971'de, Nerkis Hanım 12 Mayıs 1975'te İstanbul'da öldü.
Diğer müzisyen aile fertleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Lale ve Nerkis Hanımlar'ın küçük kardeşi Aliye Belkıs Hanım (1905-1981) da Türk musikisi plakları doldurmuş, 1940'lı yıllarda İstanbul Radyosu'nda okumuştur.[3]
Ablaları Rabia Afet Hanım'ın kızı İclal Ar, batı müziği alanında profesyonel bir sanatçı olarak yetişmiş; İstanbul Operası'nda görev yapmış; yurt içinde sahnelerde ve radyoda konserler vermiştir.
Erkek kardeşleri Süleyman Münir Bey'in oğlu İbrahim Gencer ile evlenerek aileye giren Leyla Gencer ise sanatını uluslararası alanda icra eden bir profesyonel opera sanatçısıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Taş plak okuyucuları Lale ve Nerkis Hanımlar, yad edilecek". www.radikal.com.tr. Radikal gazetesi 24 Ocak 2013. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.
- ^ a b Hızlan, Doğan. "Gramofondan CD'ye Lale-Nerkis Hanımlar". Hürriyet gazetesi, 26 Eylül 1998. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.
- ^ a b c Çetin, Birgül. "Lale ve Nerkis Hanımlar". www.turizmhaberleri.com. Turizmhabeleri.com sitesi, 13 Aralık 2013. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.
- ^ a b c d "Sabetayist Gencer Ailesinin Kadın Ses Sanatkârları" (PDF). Porte Akademik Müzik ve Dans Araştırmaları Dergisi. 2022. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b Kucur, Şamil. "Türk Musıkisi'nin unutulmaz iki sesi Lale ve Nerkis Hanımlar". www.yenisafak.com. Yeni Şafak gazetesi Pazar Eki, 13 Kasım 2011. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.