İçeriğe atla

Kulak (köylü)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sovyet propaganda posteri: "Kulakların kolhozlarda yeri yok!" Şişman kulak tiplemesi görülmektedir.

Kulak (Rusça: кула́к, "kulak") veya Ukrayna'da kullanılan adıyla kurkuli veya Azerbaycan'da kullanılan adıyla qolçomaq, Rus İmparatorluğu'nun son yıllarında ve Sovyetler Birliği'nin ilk dönemlerinde varlıklı köylülere verilen ad. "Yumruk" veya "yumruğu sıkı insan" anlamına gelen "kulak" kelimesi, ilk olarak 1906'daki Stolipin reformu ile zenginleşen bağımsız çiftçiler için kullanıldı. Kulak, ilk başta en az 3,2 hektarlık toprağı mülkiyetinde bulunduran köylüler için kullanılmıştı. 1918'de kelimenin anlamı Moskova'dan gönderilen birliklere tahıl vermemek için direnen tüm köylüleri kapsayacak şekilde genişletildi.[1] 1929-33 yılları arasında Josef Stalin liderliğinde gerçekleşen köylü sınıfının kolektivizasyonu girişimi çerçevesinde "komşularından birkaç inek veya beş altı dönüm arazi fazlası" olan köylüler "kulak" olarak damgalandı[2] ve mülkiyet sahibi köylüler devrimin çekimser destekçileri olarak yaftalandı.[3]

Marksizm-Leninizm ideolojisine göre kulaklar daha fakir köylülerin sınıf düşmanıydı.[4] Vladimir İlyiç Lenin kulaklar için "kıtlıkta semiren kan emiciler, vampirler, vurguncular, halkın malını yağmalayanlar" dedi.[5][6] Marksizm-Leninizm, şehir ve fabrikalardaki proletaryanın yanı sıra fakir köylüleri ve çiftliklerdeki emekçileri de boyunduruktan kurtaracak bir devrim yapma hedefini koymuştu. Bunların yanı sıra Bolşevizmin planlı ekonomisi tarım alanlarının kolektivizasyonunu gerektiriyordu; bu sanayileşmeye veya büyük ölçekli tarımsal üretime imkân tanımak için elzemdi. Bunun pratikteki yansıması, kulakların topraklarının hükûmet yetkililerince şiddet yoluyla ellerinden alınması ve direnenlerin öldürülmesi oldu.[4][7] Kulakların bir kısmı da çalışma kamplarına (gulag) gönderildi.

Köken ve tanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Kulak" kelimesi ilk kullanıma girdiğinde, köy ahalisinin gözünde gelirini hakkaniyetle elde etmeyen köylüler için kullanılmaktaydı. Bu kullanımın arkasında o dönemde yaygın olan, haklı kazancın sadece ağır fiziksel emekle elde edilebileceği inancı vardı. Tüccarlar ve tefecilerin de zenginliği bu nedenle sahtekârlıklarına bağlanıyordu; doğrudan üretimle uğraşan köylüler arasındaki yaygın inanışı "yalan yoksa satış da yok" (Rusça: не обманешь — не продашь) sözü yansıtıyordu.[8]

"Kulak" sözcüğü ilk başlarda sahtekârlığı temsil eden, son derece olumsuz bir anlam taşıyordu; bu anlam sonraları Sovyet propagandasında yansıtılmıştır. 1870'lerde Aleksandr Nikolayeviç Engelhardt, Rus köylülerine ilişkin izlenimlerinde şunları yazdı:

Gerçekten kulak olan, ne toprağı sever, ne ev halkını, ne de emeği. [...] Kulak için ev halkının, emeğin anlamı yoktur, böyleleri için her şey ticaretini yaptıkları, faizle borç verdikleri sermayeleridir. Böylelerinin dini imanı paradır, tek düşündükleri de paralarını nasıl çoğaltacaklarıdır. Bu sermaye de zaten miras kalmıştır veya nereden geldiği belli değildir; ama kaynağında pislik yatar.[8][9]

Sovyet terminolojisinde köylüler üç kategoriye bölündü: fakir köylüler olan "bednyak"lar, orta gelirli köylüler olan "serednyak"lar ve toprakları çoğu Rus köylüsünden fazla olan yüksek gelirli çiftçiler, "kulak"lar. Bunlara ilaveten toprak sahibi olmayan, mevsimlik işlerde çalışan bir de "batrak"lar vardı.[4]

Stolipin reformu büyük mal sahiplerinden kredi alıp bununla toprak satın alma yolunu açarak toprak sahibi yeni bir köylü sınıfı yaratmıştı. Bu çiftçiler kredinin geri ödemesini çiftçilikten elde ettikleri gelirle yapacaklardı. 1912'de çiftçilerin 'sı erkek aile üyesi başına 8 dönümden fazla toprak sahibiydi (bu rakam 1903'te 'di; 8 dönümlük sınır orta sınıf çiftçilerle varlıklı çiftçiler arasında istatistiksel ayrım yapmak için kullanılıyordu). Kırsal bölgelerdeki hanelerin yaklaşık 'sini bu gibi çiftçiler oluşturmaktaydı; ancak piyasaya sürülen tahılın P'si bu çiftçiler tarafından üretilmekteydi.[10]

1917'deki Rus Devrimi sonrası Bolşevikler sadece batraklar ve bednyakları proletaryanın gerçek müttefikleri olarak değerlendirdi. Serednyaklar müttefik olmak için fazla tereddütlü ve güvenilmez olarak görüldü; kulaklarsa toprak (ve sonraları genişletilen tanıma göre hayvan) sahibi oldukları için devrim düşmanı kabul edildi.[11]

Mayıs 1929'da Halk Komiserleri Konseyi "kulak hanesi" kavramını resmîleştiren bir kararname yayımladı. Bu bağlamda aşağıdakilerden herhangi birinin karşılanması kulak olarak değerlendirilmek için yeterliydi:[4][12]

  • para karşılığı işçi çalıştırmak
  • değirmenlik, tereyağı yapımında kullanılan makine, her türlü diğer işleme ekipmanı veya kompleks motora sahip herhangi bir alet sahibi olmak
  • tarımsal ekipman veya imkânları düzenli olarak kiraya vermek
  • ticaret, tefecilik, simsarlık veya "emek harcamadan gelir getiren" herhangi bir işle meşgul olmak

Kulakların tasfiyesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kulakların tasfiyesi

1929'a dek Sovyetler Birliği'nin resmî politikası kulaklara karşı korku politikası yürütülmemesi ve kulakların kolektif tarıma yönlendirilmesi gerektiği yönündeydi. Josef Stalin buna katılmamaktaydı; "Elimize kulaklara karşı iradeli bir saldırı yürütme şansı geçmiştir; dirençlerini kırıp onları sınıfça ortadan kaldırabiliriz, üretimlerinin yerine kolhozlar ve sovhozları geçirebiliriz." söyleminde bulundu.

30 Ocak 1930'da Politbüro kulak sınıfının tasfiyesi kararını aldı. Kulaklar üç bölüme ayrıldı: ilki gulaglara, ikincisi Ural Dağları'nın kuzeyi ve Kazakistan gibi Sovyetler Birliği'nin uzak bölgelerine, üçüncüsü içinde bulundukları vilayetin başka bölgelerine gönderilecekti.

Kolektif çiftliklere zorla gönderilen köylülerin, hayvanlarını hükûmet yetkililerine vermeleri gerekmekteydi. Çok sayıda köylü, hayvanlarını hükûmete vermektense öldürmeyi tercih etti. 1930'un ilk iki ayında milyonlarca sığır, at, domuz, koyun ve keçi köylülerce öldürüldü; etleri tüketildi veya takas edildi. 1934 Sovyet Parti Kongresine sunulan rapora göre bu dönemde 26,6 milyon sığır, 63,4 milyon koyun kaybedildi.[13] Buna cevaben Halk Komiserleri Konseyi "et ve süt hayvanlarının kötü niyetle öldürülmesinin" cezai yaptırıma sahip olacağını ilan etti.[14]

Kulaklara karşı yürütülen bu girişimde 4 milyondan fazla insan hedef alındı.[15][16] Bu süreçte 30.000 kişi vurularak öldürüldü; 2,1 milyon kişi Sovyetler Birliği'nin uzak ve elverişsiz yörelerine sürüldü.[17][18] 2,5 milyon kadar kişiyse kendi bölgelerinde daha az verimli topraklara gönderildi.[17] Toplam ölü sayısı 530.000-600.000 kişidir. Bu insanlar yolculuk sırasında, geçici süreliğine kaldıkları yerlerde ve özel yerleşimlerde hastalık ve açlıktan öldü.[15][16]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Richard Pipes (1 Eylül 2001). Communism: A Brief History. Random House Digital, Inc. ss. 39-. ISBN 978-0-679-64050-9. 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013. 
  2. ^ Robert Conquest (1 Mart 2001). Reflections on a Ravaged Century. W. W. Norton & Company. s. 94. ISBN 978-0-393-32086-2. 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. 
  3. ^ Omarov, Vahid (27 Kasım 2012). "Azərbaycan SSR-də 1920-1940-cı illərdə sənayeləşdirmə və zorakı kolxozlaşdırma" (Azerice). 14 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2019. 
  4. ^ a b c d Robert Conquest (1986) The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine. Oxford University Press. 0-19-505180-7.
  5. ^ David Rubinstein (2001). Culture, Structure and Agency: Toward a Truly Multidimensional Sociology. SAGE Publications. s. 69. ISBN 978-0-7619-1928-5. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  6. ^ "Comrade Workers, Forward To The Last, Decisive Fight!". 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  7. ^ Mihail Gorbaçev. Memoirs, 769 pages. Publisher: Doubleday; 1st ed edition (September 1, 1996) 0-385-48019-9
  8. ^ a b G. F. Dobronojenko. «Кто такой кулак: трактовка понятия „кулак“ во второй половине XIX — 20-х гг. XX вв.»
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  10. ^ Kulaks (Korkulism) 8 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Ukrainian Soviet Encyclopedia.
  11. ^ Conquest, Harvest of Sorrow, s. 76.
  12. ^ "On the characteristics of kulak farms subject to the Labor Code", Sovnarkom resolution, May 21, 1929, in: Collectivization of Agriculture: Main Resolutions of the Communist Party and Soviet Government 1927–1935, Academy of Sciences of the USSR, Institute of History, Moscow, 1957, p. 163 (Russian).
  13. ^ Robert Conquest (1987). The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-famine. Oxford University Press. s. 159. ISBN 978-0-19-505180-3. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013. 
  14. ^ "On measures against malicious slaughter of livestock", Central Executive Committee and Sovnarkom resolutions, January 16, 1930; November 1, 1930, in: Collectivization of Agriculture: Main Resolutions of the Communist Party and Soviet Government 1927–1935, Academy of Sciences of the USSR, Institute of History, Moscow, 1957, pp. 260, 336 (Russian).
  15. ^ a b Jörg Baberowski: Der Feind ist überall. Stalinismus im Kaukasus. Deutsche Verlags-Anstalt, München 2003, ISBN 3-421-05622-6. s. 684.
  16. ^ a b Zemtkov V.N. К вопросу о масштабах репрессий в СССР 20 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Социологические исследования. — 1995. — № 9. — s. 118—127.
  17. ^ a b Manfred Hildermeier: Stalinismus und Terror. In: Osteuropa 50 (2000), H. 6, s. 593–605
  18. ^ Nicolas Werth: Ein Staat gegen sein Volk. Gewalt, Unterdrückung und Terror in der Sowjetunion. In: Stéphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Panné, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, Jean-Louis Margolin. Mitarbeit: Rémi Kauffer, Pierre Rigoulot, Pascal Fontaine, Yves Santamaria, Sylvain Boulouque: Das Schwarzbuch des Kommunismus. Unterdrückung, Verbrechen und Terror. Mit einem Kapitel „Die Aufarbeitung der DDR“ von Joachim Gauck und Ehrhard Neubert. Aus dem Französischen von Irmela Arnsperger, Bertold Galli, Enrico Heinemann, Ursel Schäfer, Karin Schulte-Bersch, Thomas Woltermann. Piper. München, Zürich, 1998, s. 165, ISBN 3-492-04053-5.

Dış kaynak

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisözlük'te kulak ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kulak_(köylü)&oldid=32892184" sayfasından alınmıştır