Krayina Sırp Cumhuriyeti
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mart 2012) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ağustos 2009) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Krayina Sırp Cumhuriyeti Република Српска Крајина Republika Srpska Krajina | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1991-1995 | |||||||||||||||
.svg) Bayrak
 Arma
| |||||||||||||||
Millî marş Bože Pravde | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Başkent | Knin | ||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Sırpça | ||||||||||||||
| Hükûmet | Yarı başkanlık | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yasama organı | Ulusal Meclis | ||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 17.028 km2 | ||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||
• Sayılan | 286.716 (1991) | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Krayina Sırp Cumhuriyeti (Sırp-Hırvatça: Република Српска Крајина / Republika Srpska Krajina or РСК / RSK ya da Sırp Krayina (Српска Крајина / Srpska Krajina) ya da kısaca Krayina olarak bilinen Krayina Sırp Cumhuriyeti, kendi kendini ilan eden bir Sırp proto-devletiydi, yeni bağımsızlığını kazanmış Hırvatistan Cumhuriyeti (eskiden Sosyalist Yugoslavya'nın bir parçasıydı) içinde bir bölgeydi. Uluslararası alanda tanınmadı. Krayina (Türkçe: sınır) adı, önemli bir Sırp nüfusuna sahip olan ve 19. yüzyılın sonlarına kadar var olan Habsburg monarşisinin (Avusturya-Macaristan) tarihi askeri sınırından alınmıştır. Krayina Sırp hükûmeti, Franjo Tuđman'ın ilan ettiği bağımsız Hırvatistan'ın bir parçası olmayı reddederek, etnik Sırpların Hırvatistan'dan bağımsızlığı, Federal Yugoslavya Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti (Bosna-Hersek'te) ile birleşmesi için bir savaş yürüttü.
Krayina hükûmeti, bölgenin orta kesimleri üzerinde fiili kontrole sahipken, dış mahallelerin kontrolü, askeri faaliyetlerinin başarıları ve başarısızlıklarıyla değişti. Özellikle Krayina ordusu, Batı Slavonya'nın kuzey kısımlarında askeri yenilgilere uğratılarak bölgeden çıkarıldı. Krayina Sırp Cumhuriyeti, 1991 yazında deklare ettiği Batı Slavonya sınırlarının kuzey kısmını Kasım 1991'den Ocak 1992'ye kadar Hırvat güçlerine kaybetmiştir. KSC, Batı Slavonya'da hak iddia ettiği toprakların yarısından daha azını fiili kontrolü altında tutabilmiştir. Doğu Slavonya'da Hırvat güçleri, KSC'nin kendine ait olarak ilan ettiği Vukovar'a isyancı Krayina güçlerini destekleyen Yugoslav Halk Ordusu'nun girişine uzun bir süre engel oldu. Bu direniş Yugoslavya'nın parçalanmasındaki en ikonik olaylardan biridir. Kasım 1991'de Yugoslav Halk Ordusu uzun bir çatışmanın ardından harabeye dönen Vukovar'a girdi (Franjo Tudjman'ın uluslararası alanda sempati kazanmak için Vukovar'ı feda ettiği de söylentiler arasındadır). Ocak 1992'de Krayina güçleri ve Hırvatlar arasında Saraybosna Anlaşması olarak da bilinen bir ateşkes anlaşması imzalandı. Bölge yasal olarak Birleşmiş Milletler Koruma Gücü (UNPROFOR) tarafından korunuyordu. Knin ve Krayina'nın diğer belediyelerindeki yerel Sırp hükûmetinin deklare ettikleri Krayina Sırp Cumhuriyeti sınırları içerisinde Sırpların çoğunlukta olduğu bölgeler fazla değildi. Dalmaçya'nın güneyi ve batıdaki sahil şeridinin bazısı, Lika'nın batısı ve kuzeyi, Kordun'un kuzeybatısı ve Banija'nın kuzeyi Hırvat çoğunluğunda veya Banija bölgesindeki Petrinja kasabası ve çevresi gibi etnik olarak karışmış bir yapılıydı. Özellikle Batı Slavonya, Baranja, Doğu Slavonya ve Srem'de nüfus karışık ve/ya Hırvatlar çoğunluktaydı Bu bölgelerde Sırpların salt çoğunluğu yoktu.
Ana kısmı 1995 yılında Hırvat güçleri tarafından istila edildi ve sonuç olarak Krayina Sırp Cumhuriyeti nihayetinde dağıtıldı; UNTAES yönetimi altındaki Doğu Slavonya'da, Erdut Anlaşması uyarınca 1998'de Hırvatistan'a barışçıl bir şekilde yeniden entegre olana kadar bir sağrı kaldı.
Tarihsel geri planı
[değiştir | kaynağı değiştir]
İkinci Dünya Savaşı sırasında Faşist İtalyası ve Nazi Almanyası Yugoslavya Krallığı'na saldırıp ülkeyi parçaladı. Zagreb’in 90 km güney-doğusunda Ustaşa’nın kontrolünde bulunan Jasenovac Toplama Kampında meydana gelmiştir. Bu kampa gönderilen erkeklerin çoğu öldürmüş, kadınlar Almanya’ya zorunlu çalışma için gönderilmiştir. Faşist Ustaşa hareketi, Hırvatisan Bağımsız Devleti'ndeki Katolik Hırvat ve Müslüman Boşnakların oluşturduğu Handschar ile sıkı bir işbirliğiyle 1941-45 yılları arasında 700.000 Sırp, 60.000 Yahudi ve 26.000 Çingene’yi öldürmüştür. Yine bu katliam dönemleri esnasında Ustaşa askerlerinin kamplarda Sırp öldürme yarışmaları düzenlediği rapor edilir, hatta Sırpları kurşun harcamadan daha rahat öldürmek için srbosjek denen bir aletin icat edildiği de bilinmektedir.
Ayrılık süreci
[değiştir | kaynağı değiştir]Yugoslavya parçalanırken, Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti İdare sınırlarında yaşayan Sırplar 1991 yılında İkinci Dünya Savaşı sırasında yapılan soykırımların tekrarlanmasından korkarak, 16. yüzyıldan beri Sırplar iskân edilen topraklar üzerinde Krayina Sırp Cumhuriyeti'ni ilan etti. Ancak tanınmayan Sırp devletinin ömrü uzun sürmedi. Krayina’ya saldırmak ve oradaki Sırpları katletmek, MPRI’in Hırvatlara sunduğu bir plandı. 1 Mayıs 1995'te İşçi Sınıfının Uluslararası Dayanışması Gününün kutlanması ve faşizmin hezimeti ellinci yıldönümü şenlik hazırlıkları sırasında Hırvatlar, Ürdün, Nepal ve Arjantin BM Barış Gücü "koruması" altındaki Batı Slavonya'nın bir bölgesine saldırdılar. Beklenmedik saldırı nedeniyle Sırpların misillemeleri Hırvatları engelleyemedi. Batı Slavonya'daki 454 kişi öldürüldü ve 15.000'den fazla Sırp'ı sınır dışı ettiler.
4 Ağustos 1995 tarihinde ise Hırvat silahlı kuvvetleri ve BM Barış Gücü, Knin Krayinası bölgesine Fırtına Harekâtı'nı düzenleyerek, 2.500'e kadar ayrılıkçı Sırp'ı öldürdü, yaklaşık 220 binini ise Hırvatistan topraklarından sürdü. 5 Ağustos'ta Tudjman'ın Knin'e girip Knin Kalesi'ne Hırvat bayrağı çekmeleriyle Knin Krayinası ve Batı Slavonya tarihe karışmıştır. Krayina'nın yıkılması, Avrupa'daki etnik temizlik olaylarından biri olarak gösterilebilir. 1995'teki Erdut Anlaşması gereği, Doğu Slavonya, Baranja ve Srem, önce Birleşmiş Milletler öncülüğünde geçici bir yönetim altında kalmış, daha sonra barışçıl bir şekilde Hırvatistan'ın bir parçası olmuştur. Bosna Savaşı'nda Bosna-Hersek'in paylaşılması adına Sırplarla anlaşmış olan Hırvat lider Franjo Tuđman, 10 Aralık 1999'da mide kanseri sebebiyle ölmesinden sonra ulusal kahraman olarak gömülmüştür.
