Koca Murat Reis
(Hollanda doğumlu olup, daha sonra Müslüman olarak Osmanlı İmparatorluğu hizmetine giren Murat Reis (Jan Janszoon van Haarlem) ile karıştırılmamalıdır.)
Koca Murat Reis Osmanlı denizcisi. Doğum tarihi bilinmemektedir. Rodos'ta doğmuş, 1609'da Kıbrıs'ta ölmüştür.
Gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençliği hakkında çok az şey bilinmektedir. Ancak Turgut Reis ve Piri Reis'in yanında bazı deniz seferlerine katıldığı ve 1534 yılında Barbaros'la birlikte İstanbul'a geldiği bilinmektedir. Barbaros'un Kaptan-ı derya oluşundan sonra donanmada görev almıştır. 1565 yılında Turgut Reis'in Malta'daki ölümüne kadar genellikle Turgut Reis ile birlikte savaşmıştır.
Faaliyetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Preveze
[değiştir | kaynağı değiştir]1538 yılındaki Preveze savaşında Turgut Reis ile birlikte Osmanlı donanmasının yedeklerinin komutasını almıştır. 25/26 Eylül tarihlerinde Haçlı donanmasının Aktium'u alma girişimine engel olarak önemli bir başarı kazanmış ve bu surette zaferde pay sahibi olmuştur.
Hint Seferi
[değiştir | kaynağı değiştir]1552 yılında Piri Reis'in görevden alınmasından sonra, Murat Reis Hint kaptanı olarak atanmıştır. Basra'da onardığı 18 kadırga ile denize açılan Murat Reis 25 kadırgadan oluşan bir Portekiz filosu ile karşılaşmış ve Portekizlileri gerilemek zorunda bırakmıştır. Buna rağmen, Portekiz'in Hint Okyanusundaki üstünlüğüne son verememiş oluşu nedeniyle görevden alınmıştır.
Kıbrıs’ın fethi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kıbrıs'ın fethi sırasında Murat Reis'in emrindeki 25 kadırgaya Kıbrıs'a Girit'ten gelecek yardımları önleme görevi verilmiştir. 1571 yılında Mağusa'nın fethine kadar Murat Reis bu görevi başarıyla yürütmüştür.
Kanarya adaları (1585)
[değiştir | kaynağı değiştir]1585 yılında Murat Reis Cebelitarık boğazını geçerek Atlantik okyanusuna açılmış ve ve Kanarya adalarına kadar giderek, bu adalardan bazılarını ele geçirmiştir. Bu arada Lanzarote adası yöneticisi de tutsak alınmıştır. Adalar ve tutsaklar bir yıl sonra fidye karşılığında bırakılmıştır.
Akdeniz'de mücadele
[değiştir | kaynağı değiştir]Murat Reis 1589'da Malta Şövalyelerine ait büyük bir gemiyi zaptetmeyi başardı.
Akdeniz'deki başarıları (1605-1606)
[değiştir | kaynağı değiştir]Cezayir Beylerbeyliği'ne bağlı Şerşel Sancakbeyi görevinde bulunan Murat Reis 1605 ve 1606 yıllarında Akdeniz'de başarılar kazandı ve 30 Temmuz 1606 tarihli bir hükümle "şimdiye kadar ifa ettiği başarılı görevlerinin karşılığında mükâfatlandırılacağı" açıkça ifade edilerek, "emrindeki Cezayir gemileri ve beyleriyle en kısa zamanda İstanbul’a gelmesi" istendi.[1]
Murat Reis bunun ardından Mora Sancakbeyliğine atandı.
Karacehennem Deniz Muharebesi (1609)
[değiştir | kaynağı değiştir]1609 yılında Mora Sancakbeyi Murat Reis'e Anadolu Mısır arasında ticaret ve haç amacıyla sefer yapan gemileri tehdit eden Maltalı şövalyelerini durdurma görevi verilen Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasına katılma emri verildi. Fransızlar tarafından da desteklenen Şövalyelerin on kadırgaları ve Osmanlılar arasında Kara Cehennem adıyla bilinen 90 toplu bir kalyonları vardı. Kara Cehennem Deniz Muharebesi'nde Murat Reis Osmanlı donanmasının zaferinde (adıgeçen kalyon ile altı kadırgayı ele geçirilmiş ve 500 kadar tutsak alınmıştı) büyük pay sahibi oldu.[2]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Son seferinde yaralanan Murat Reis Kıbrıs'ta öldü. Vasiyeti üzerine Rodos'ta toprağa verildi.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Gâzi Murad Reis: Hayatı, Son Seferleri ve Adına Yazılan Halk Şiirleri", Mikail Acıpınar, 2. Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu (1-4 Kasım 2013), Bildiriler, c.1, Bodrum (2015), s.526
- ^ "Koca Murat Reis - Hint Kaptanı - Üsküdar Mühendishanesi". uskudar.biz. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
- ^ Barbaros Hayreddin Paşa'nın hatıraları. Kapı Yayınları. 17 Ekim 2014. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.