Kibar Feyzo

Kibar Feyzo
	Filmin afişi
Yönetmen	Atıf Yılmaz
Yapımcı	Nahit Ataman
Senarist	İhsan Yüce
Hikâye (eser)	Osman Şahin
Oyuncular	Kemal Sunal; Müjde Ar; Adile Naşit; Şener Şen; İhsan Yüce; İlyas Salman; Erdal Özyağcılar; Bahri Ateş; Reşit Çıldam
Müzik	Ahmet Yamacı
Görüntü yönetmeni	Erdoğan Engin
Kurgu	İsmail Kalkan; Demirhan Ersunar
Yapım şirketi	Arzu Film
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Komedi
Renk	Renkli (35 mm)
Yapım yılı	1978
Çıkış tarih(ler)i	1 Kasım 1978
Süre	82 dakika
Ülke	Türkiye
Dil	Türkçe
Çekim yer(ler)i	Harran, Reyhanlı, Hatay

Kibar Feyzo, yönetmenliğini Atıf Yılmaz'ın yaptığı, Kemal Sunal, Müjde Ar, Adile Naşit, Şener Şen, İhsan Yüce, İlyas Salman ve Erdal Özyağcılar'ın rol aldığı 1978 yapımı bir Türk komedi filmidir.^[1] Türkiye'de ağalık düzenine kara mizah çerçevesinde yaklaşarak toplumcu gerçekçi bir nitelik taşıyan film, sınıfsal çatışmayı merkeze alması ve komünizm karşıtı önlemleri yermesiyle de politik bir yön taşıyan kült filmlerdendir.

Konusu

Film, köyde sevdiği kadınla evlenmek isteyen Feyzo'nun başlık parası toplamak isterken yaşadıklarını anlatır. Askerlik hizmetini tamamlayıp köyüne dönen Kibar Feyzo, Hacı Hüsam'ın kızı Gülo ile evlenmek için çabalar. Bilo da Gülo'ya talip olunca işler daha da karmaşık bir hâle gelir. Başlık parasını toplama işi bir yarış haline gelince Feyzo köyden ayrılır ve çalışıp para biriktirmek için İstanbul'a gider. Burada köye göre çok daha farklı bir yaşamın olduğunun farkına varır. Feyzo gözü açık biri olarak köyüne döndüğünde köyün ağası Maho ile sınıfsal bir çatışmaya girecektir ve şehirlerde ağalık düzeninin olmadığını, başlık parasının kalktığını anlatarak ağaya karşı cephe oluşturacaktır.^[2]

Arka plan ve politik bağlam

Film Osman Şahin'in Kırmızı Yel kitabındaki Fareler adlı öyküsüne dayanmaktadır. Senaryo uygulaması İhsan Yüce tarafından yapılan film, ana hikâye etrafınca ciddi bir dönem uygulamaları eleştirisidir.^[3] Filmde Kibar Feyzo ekseninde dönemsel olarak ivme kazanan sınıfsal ve ideolojik mücadele işlenir. Onun Maho Ağa'ya karşı girdiği mücadele bir çeşit kültür çatışmasıdır da.^[4] Film 12 Eylül Darbesi öncesinde Türkiye'de sınıfsal çatışmayı, işçi hareketleri ve sendikalaşmadaki güçlükler ile mevcut ağalık düzenine hicivsel eleştiriler içerir.^[5] Bu nedenle film Türkiye'de 10 yıl boyunca yasaklı kalmıştır.^[6]

Film, anlambilimsel olarak incelendiği takdirde; komünizme karşı alınan önlemlere sert eleştiriler görülür. Örneğin filmde ağa rolündeki Şener Şen'in "Ula şurada 141 142 başsınız!" ifadesi kişi sayısıyla değil, dönemin Türk Ceza Kanunu'nun 141 ve 142. maddeleriyle ilgilidir. 1991 yılında bu maddeler yürürlükten kaldırılmıştır.^[7]

Karakter analizi

Maho Ağo ve Kibar Feyzo karakterleri Türkiye'de iktidar-halk, otorite-sınıf kavramlarına yeni anlamlar katmıştır. Tanıl Bora'ya göre Kemal Sunal'ın canlandırdığı Kibar Feyzo karakteri toplumsal düzendeki "çarpıklıkları" hicvederken aynı zamanda "halkın sağduyusunu" temsil etmektedir. Duvara yazdığı "Faşo Ağa" ibaresiyle de ağasını faşist olarak tanımlar. Maho Ağa'nın "Faşo nedir?" sorusuna verdiği yanıt ise Türkiye'de "faşistliğe" bakışı şekillendirmiş, "ağır hakaret" anlamı katmıştır.^[8]

Oyuncular

Kemal Sunal - Kibar Feyzo
Müjde Ar - Gülo
Adile Naşit - Sakine Kadın
Şener Şen - Maho Ağa
İhsan Yüce - Hacı Hüso
İlyas Salman - Bilo
Erdal Özyağcılar - Zülfo
Reşit Çıldam - Köylü (ses. Dinçer Çekmez)
Bahri Ateş - Topal Hoca (ses. Rıza Tüzün)
Abdullah Ferah - Memo (ses. Rıza Pekkutsal)
Selim Acar - Ustabaşı
Celal Yonat - Tuvaletçi (ses. Hayri Arlı)
Sevtap Erdemli - Gelin
Sabahat İzgü - Duvarı Sildiren Kadın
Hüseyin Kaşif - Gelinin Babası (ses. Zafer Önen)
Yılmaz Kurt
Tuncer Sevi - Köylü (ses. Devrim Parscan)
Güzin Özyağcılar
Cevdet Arıkan - Damat

Kaynakça

^ "Sinematürk' te Kibar Feyzo". 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2022.
^ Civan, Celil. "Kibar Feyzo". Türk Sineması Araştırmaları. 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2022.
^ Çetinkaya, Ersin (2020). "TÜRK SİNEMASINDA TOPLUMSAL GERÇEKÇİ BİR KARAKTER: KİBAR FEYZO". The Journal of Social Sciences. 47 (47). s. 396. doi:10.29228/SOBIDER.45521.
^ Boz & Takımcı, Mikail & Dilek (2016). "Toplumsal Cinsiyet ve Değişme Bağlamında Gelenek, Otorite: "Kibar Feyzo"". Takımcı, Dilek; Gürses, İlknur (Ed.). Medyada Toplumsal Cinsiyet Okumalar. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları. s. 101.
^ Çetin Ümmügülsüm, "Komedi Filmlerinde Toplumsal Eleştiri: Kemal Sunal Örneği", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, Ağustos 2019. kaynağından aktaran: Çetinkaya, s. 396.
^ Çetinkaya, s. 406.
^ Dr. Uğur Alacakaptan, Demokratik Anayasa ve Ceza Kanunu'nun 141 ve 142nci Maddeleri 24 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Bora, Tanıl; Gentile, Emilio (2021). "Türkiye'de Faşist Sıfatının Serencamı". Faşist Kimdir?. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 10. ISBN 9789750530685.

Dış bağlantılar

[1] "Sinematürk' te Kibar Feyzo". 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2022.

[2] Civan, Celil. "Kibar Feyzo". Türk Sineması Araştırmaları. 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2022.

[3] Çetinkaya, Ersin (2020). "TÜRK SİNEMASINDA TOPLUMSAL GERÇEKÇİ BİR KARAKTER: KİBAR FEYZO". The Journal of Social Sciences. 47 (47). s. 396. doi:10.29228/SOBIDER.45521.

[4] Boz & Takımcı, Mikail & Dilek (2016). "Toplumsal Cinsiyet ve Değişme Bağlamında Gelenek, Otorite: "Kibar Feyzo"". Takımcı, Dilek; Gürses, İlknur (Ed.). Medyada Toplumsal Cinsiyet Okumalar. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları. s. 101.

[5] Çetin Ümmügülsüm, "Komedi Filmlerinde Toplumsal Eleştiri: Kemal Sunal Örneği", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, Ağustos 2019. kaynağından aktaran: Çetinkaya, s. 396.

[6] Çetinkaya, s. 406.

[eskitck-7] Dr. Uğur Alacakaptan, Demokratik Anayasa ve Ceza Kanunu'nun 141 ve 142nci Maddeleri 24 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[8] Bora, Tanıl; Gentile, Emilio (2021). "Türkiye'de Faşist Sıfatının Serencamı". Faşist Kimdir?. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 10. ISBN 9789750530685.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Atıf Yılmaz'ın yönettiği filmler
1950'ler	Mezarımı Taştan Oyun (1951) Kanlı Feryad (1951) Deliler Pansiyonu (1952) Hıçkırık (1953) Aşk Istıraptır (1953) Şimal Yıldızı (1954) Kadın Severse (1955) İlk ve Son (1955) Dağları Bekleyen Kız (1955) Beş Hasta Var (1957) Gelinin Muradı (1957) Üç Arkadaş (1958) Yaşamak Hakkımdır (1958) Kumpanya (1958) Çoban Kızı (1958) Bir Şoförün Gizli Defteri (1958) Karacaoğlan'ın Kara Sevdası (1959) Ala Geyik (1959) Bu Vatanın Çocukları (1959)
1960'lar	Şoför Nebahat (1960) Dolandırıcılar Şahı (1960) Ayşecik Şeytan Çekici (1960) Suçlu (1960) Ateşten Damla (1960) Ölüm Perdesi (1960) Tatlı Bela (1961) Seni Kaybedersem (1961) Kızıl Vazo (1961) Yaban Gülü (1961) Allah Cezanı Versin Osman Bey (1961) Cengiz Han'ın Hazineleri (1962) Battı Balık (1962) Beş Kardeştiler (1962) Bir Gecelik Gelin (1962) İki Gemi Yanyana (1963) Azrailin Habercisi (1963) Yarın Bizimdir (1963) Halk Çocuğu (1964) Kalbe Vuran Düşman (1964) Erkek Ali (1964) Öp Annenin Elini (1964) Keşanlı Ali Destanı (1964) Sayılı Dakikalar (1965) Taçsız Kral (1965) Murad'ın Türküsü (1965) Hep O Şarkı (1965) Ölüm Tarlası (1965) Pembe Kadın (1966) Sevgilim Artist Olunca (1966) Toprağın Kanı (1966) Ah Güzel İstanbul (1966) Balatlı Arif (1967) Harun Reşid'in Gözdesi (1967) Kozanoğlu (1967) Cemile (1968) Köroğlu (1968) Yasemin'in Tatlı Aşkı (1968) Kızıl Vazo (1969) Kölen Olayım (1969) Menekşe Gözler (1969)
1970'ler	Zeyno (1970) Darıldın mı Cicim Bana (1970) Yaban Gülü (1970) Kara Gözlüm (1970) Aşktan da Üstün (1970) Güllü (1970) 7 Kocalı Hürmüz (1971) Battal Gazi Destanı (1971) Ateş Parçası (1971) Unutulan Kadın (1971) Günahsızlar (1972) Gelinlik Kızlar (1972) Cemo (1972) Zulüm (1972) Köle (1972) Utanç (1972) Güllü Geliyor Güllü (1973) Mevlana (1973) Kambur (1973) Salako (1974) Zavallılar (1974) Kuma (1974) Çapkın Hırsız (1975) İşte Hayat (1975) Deli Yusuf (1975) Mağlup Edilemeyenler (1976) Tuzak (1976) Hasip ile Nasip (1976) Baş Belası (1976) İbo ile Güllüşah (1977) Selvi Boylum Al Yazmalım (1977) Baskın (1977) Yangın (1977) Acı Hatıralar (1977) Köşeyi Dönen Adam (1978) Minik Serçe (1978) Kibar Feyzo (1978) Ne Olacak Şimdi (1979) Adak (1979)
1980'ler	Talihli Amele (1980) Deli Kan (1981) Mine (1982) Dolap Beygiri (1982) Şekerpare (1983) Seni Seviyorum (1984) Bir Yudum Sevgi (1984) Dağınık Yatak (1984) Adı Vasfiye (1985) Dul Bir Kadın (1985) Aaahh Belinda (1986) Değirmen (1986) Asiye Nasıl Kurtulur? (1986) Hayallerim, Aşkım ve Sen (1987) Kadının Adı Yok (1987) Arkadaşım Şeytan (1988) Ölü Bir Deniz (1989)
1990'lar	Bekle Dedim Gölgeye (1990) Berdel (1990) Düş Gezginleri (1992) Gece, Melek ve Bizim Çocuklar (1994) Yer Çekimli Aşklar (1995) Nihavend Mucize (1997) Eylül Fırtınası (1999)
2000'ler	Eğreti Gelin (2004)