Kemankeşlik
Kemankeşlik; Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapılan bir okçuluk sporudur.
Osmanlı İmparatorluğunda okçuluk Orta Asya Türkleri'nden gelmiştir. Osmanlı kemankeşlik sporu yüzyıllardır adını çok bilmediğimiz büyük kemankeşlerin (Bursa'lı Şüca, Havandelen Solak Bali, Tozkoparan İskender vs.) çıkmasını sağlamıştır. Bu sporcuların kimilerinin menzil atışları 1275 gez (800-850 metre) mesafeler ile kırılması güç rekorlara imza atmışlardır. Osmanlı kemankeşleri pir olarak Allah yolunda ilk ok atan kişi Sahabe'den Sa'd bin Ebû Vakkas'ı sayarlar.
Kemankeşlik sporunun araçları olan ok ve yay için ise;
- Okun boyu "gez" olarak ölçülür. Bir gez yaklaşık olarak 61 cm'dir, çeşitli ahşap malzemelerden (çam ağaçlarının kuzey rüzgarı alan kısımlarından) veya bambu kamışından yapılır,
- Ok ucuna "demren" ya da "temren" adı verilir, kemik veya demirden yapılır,
- Okun son kısımı olan tüy kısmına ise "yelek" adı verilir, genelde kuğu, kartal tüyleri kullanılır, ucunda temreni olan oklara işlevine göre gerektiğinde yelek takılmaz.
- Zihgir denilen bir halka yay kirişlerini kuvvetle çekip düzenli bırakabilmek için başparmağa takılırdı.
- Yay: Osmanlı yayı ise son derece işlevsel, aynı zamanda kısa, kullanımı kolay ve "pek", yani oldukça sert yaylardır.
- Yay ipine kiriş, "tirkeş" veyahut Çile adı da verilir. Tirkeş, genelde koyun bağırsağından olabileceği gibi ibrişimden de imal edilir.
- Yaylar genelde filmlerde görüldüğü gibi sürekli olarak gergin durumda değillerdir. Normal durumda tirkeş ve yay gerilimsiz ve gevşek bir şekilde durur, kullanılacağı zaman ise yay kurulur.
- Yay terse doğru kurulmaktadır ve oldukça güç gerektiren bir iştir (Harbiye Askeri Müze'de yay örnekleri ve kurulumun nasıl yapıldığına dair çizimler mevcuttur). Kaynaklar bazı kemankeşlerin ve gücü ile nam salmış pehlivanların "pek" yayları tek kolları ile kurabildiklerinden övgü ile bahseder.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- https://web.archive.org/web/20131005053134/http://www.ahilik.gen.tr/
- http://www.turkokculugu.com 7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.kemankes.com14 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://forum.turkokculugu.com/index.php 2 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.gelenekselturkokculugu.com/ 2 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.