Camera obscura
Kamera Obscura (Latince: Camera: kubbeli hazne/oda, Obscura: karanlık, karanlık oda) çevresindekilerin resmini ekrana yansıtan optik (ışık) bir alettir. Çizim ve eğlence amacıyla kullanılır. Ayrıca fotoğraf ve kameranın icadına yol açan buluşlardan biridir. Cihaz, bir kutu veya oda ve onun bir yüzüne açılmış delikten oluşur. Dışarıdan gelen ışık delikten geçerek içerisindeki yüzeye düşer ve yansıdığı kaynağın perspektifini ve renklerini koruyarak ters dönmüş (180 derece, baş aşağı) görüntüsünü oluşturur. Resim bir kâğıt üzerine düşürülerek yüksek kesinlikli çizimler elde edilmesini sağlar. En büyük kamera obscura Aberystwyth, Galler'de bulunan Constitution Hill'dedir.[1]
Aynalar kullanılarak 18. yy.daki baş aşağı versiyonunda olduğu gibi resmi düz bir şekilde kutunun bir yüzeyine yansıtmak mümkündür. Daha portatif bir başka versiyonunda ise açılı aynalar yerleştirilmiş bir kutudan oluşur ve cam üst bölmeye yerleştirilmiş kopya kağıdına resmi dik olarak düşürür.
İğne deliği küçüldükçe resim kesinleşirken görüntü daha karanlık olarak kağıda düşer. Fakat fazla küçük delikle kırınımdan dolayı keskinlik kötüleşir. Bazı pratik kamera obscuralar iğne deliği yerine lens kullanır. Çünkü bu daha geniş diyaframa izin verir ki bu da odağı koruyarak daha parlak ve kullanışlı resim oluşmasını sağlar.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
İğne deliği (pinhole) kamera veya kamera obscuranın altında yatan prensiplere dair, günümüze kadar ulaşabilmiş ilk ifade, Çinli düşünür ve Mohizmin kurucu Mozi'ye (MÖ 470-390) aittir. Mozi, ışık doğrusal çizgiler halinde yayıldığı için kamera obscurada oluşan görüntünün baş aşağı olacağını doğru şekilde ileri sürmüştür. Onun öğrencileri bu fikirle optiğin bazı kuramlarını geliştirmişlerdir.[2]
Yunan filozof Aristo (MÖ 384-322) iğne deliği (pinhole) kameranın optik ilkelerini anlamıştır.[3] Aristo parçalı güneş tutulmasının hilal şeklindeki görüntüsünün kevgir deliklerinden ve çınar ağacı yapraklarının aralarındaki boşluktan geçerek yere düşüşünü incelemiştir. MÖ 4. yüzyılda, Aristo notlarında şöyle der: "Bir ağacın yaprakları arasındaki aralıklardan, kevgir deliklerinden, hasırdaki aralıklardan ve hatta parmak aralıklarından süzülen güneş ışığı yerde dairesel parçacıklar oluşturur." Öklit'in optiği (yaklaşık MÖ 300) kamera obscurayı ışığın düz çizgiler halinde yayılmasının gösterimi olarak varsayar[4] 4. yüzyılda İskenderiye'de yaşamış olan bilgin Theon, iğne deliğinden geçen mum ışığının, tam olarak delik ve mumun ortasından çizilen düz çizgiye karşılık gelecek şekilde ekranda aydınlık bir nokta yarattığını gözlemlemiştir.
6. yüzyılda Bizanslı Yunan matematikçi ve mimar Trallesli Anthemius (Ayasofya'nın tasarımıyla ünlüdür), deneylerinde bir tür kamera obscura kullanmıştır.[5] 9. yüzyılda, Al-Kindi (Alkindus) göstermiştir ki "alevin sağ tarafından çıkan ve bir aralıktan geçen ışık, ekranın sol tarafına düşerken, alevin solundan çıkan ışık, ekranın sağ tarafına düşmektedir."
Alhazen (Ibn al-Haytham), ilk açık tanımlamayı ve erken analizini yapmış, kamera obscura ve iğne deliği kamerayı icat etmiştir.[6][7] Daha önce Mozi, Al-Kindi, Theon ve Aristo iğne deliğinden geçen tek bir ışık huzmesinin etkilerini açıklarken, hiçbiri ekrana yansıyanın aslında deliğin arkasındaki görüntü olduğunu ileri sürmemiştir. Alhazen bunu ilk defa geniş bir alanda konumlandırdığı birkaç ışık kaynağıyla yaptığı deneylerle göstermiştir. Sonuçta, o dışarıdaki tüm objeleri içerideki perdeye yansıtmayı başaran ilk kişi olmuştur.
Song Hanedanından Çinli bilim adamı Shen Kuo (1031-1095), kamera obscura ile deneyler yaparak, 1088 yılında yayınladığı "Rüya Havuzu Makaleleri" (Dream Pool Essays) kitabında bunları geometrik ve sayısal değerlere bağlayan ilk kişidir.[7] Fakat Shen Kuo, üstü kapalı bir şekilde MS 840'ta Duan Chengshi tarafından yazılan "Youyang'dan Çeşitli Parçalar" (Miscellanous Morsels from Youyang) adlı kitabı ima etmiştir. Bu olaylar Tang Hanedanı (618-907) zamanında gerçekleşmiştir ve Shen Kuo sahil kenarındaki bir pagoda kulesini (uzak doğu tapınağı) resmetmiştir. Aslında Shen Kuo bu tip bir aletle deney yapan ilk kişi olduğu konusunda bir iddiada bulunmamıştır. Shen'in, Cheng'in kitabında yazdığı üzere denizin etkisinden dolayı pagodanın görüntüsü ters oluşmuştur. Fakat bu tamamıyla yanlış bir ifadedir. Şüphesiz, küçük bir delikten geçen ışık sonucu oluşacak görüntü ters olacaktır.
13. yüzyılda İngiltere'de, Roger Bacon kamera obscuranın güneş tutulmalarını izlemek için güvenli bir yol olduğunu tanımladı.[8] 13. yüzyılın sonlarında ise Arnaldus de Villa Nova kamera obscura kullanarak eğlence amaçlı yapılan canlı performansların görüntülerini aldı.[9][10] 15. yüzyılda Leonardo da Vinci (1452-1519) "Atlantik El Yazması" (Codex Atlanticus) adlı eserinde kamera obscurayı ve çalışma ilkelerini tanımlamıştır. Johann Zahn, 1685 yılında yayınladığı "İki Işıklı Yapay Göz veya Teleskop" (Oculus Artificialis Teledioptricus Sive Telescopium) adlı kitabında kamera obscura ve büyülü fener hakkında birçok çizim, diyagram ve illüstrasyona yer vermiştir.
Giambattista della Porta, mükemmel bir kamera obscuraya sahip olduğunu belirtmiştir.[11] 1558-1589 yılları arasında çıkardığı "Doğal Büyü" (Magia Naturalis) adlı eserinde, kamera obscuranın son versiyonlarında konveks (dışbükey-tümsek) mercek olduğunu belirtmiştir. Kendisi kamera merceğini ve insan gözünü karşılaştırdığında, ışığın resimleri insan gözüne nasıl ulaştırdığı konusunda kolayca anlaşılabilir örnekler bulmuştur.
17. yüzyılda, Johannes Vermeer gibi Hollandalı ustalar dikkatlerini detaylara vermişlerdir. Oldukça kullanışlı ve gelişmiş kameralar yaptıklarına dair söylentiler bulunmaktadır.
Kamera obscura terimi ilk olarak Alman astronom Johannes Kepler tarafından 1604 yılında kullanılmıştır.[12] İngiliz fizikçi ve yazar Sir Thomas Browne, 1658 yılında çıkardığı, optik ve kamera obscura ile ilgili "Cyrus'un Bahçesi" (The Garden of Cyrus) adlı söylevinde görme olayı ile ilgili birçok bilgiye yer vermektedir.
Kamera obscuranın ilk modelleri oldukça büyüktü. Çünkü ilk modellerde tamamıyla karanlık bir oda veya çadır kullanılmaktaydı. Johannes Kepler de böyle bir büyük kamera obscura kullanmaktaydı. 18. yüzyıldan itibaren Robert Boyle ve Robert Hooke tarafından yapılan geliştirmeler neticesinde daha küçük ve taşınabilir boyuttaki kamera obscuralar da ulaşılabilir oldu. Bu kameralar dönemin varlıklı insanları tarafından seyahatlerde oldukça fazla kullanılmaktaydı. Sadece amatör amaçlar için değil, profesyonel amaçlar için de bu kameralar kullanılabilmekteydi. Paul Sandby, Canaletto ve Joshua Reynolds gibi profesyonel fotoğrafçıların kamera obscuraları şu an Londra Bilim Müzesi'nde (Science Museum, London) sergilenmektedir.
Görseller
[değiştir | kaynağı değiştir]-
University of North Carolina, Chapel Hill'de bulunan oda büyüklüğünde bir kamera obscura -
Foredown Tower, Portslade İngiltere'de bulunan bir kamera obscura -
Mark Ellis tarafından yapılmış bir kamera obscura Saranac Gölü, NY -
19. yüzyılda bir sanatçı kamera obscura kullanarak taslak çıkartırken -
Modern bir Kamera obscura -
İç mekanda kullanılan günümüz kamera obscurası
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ http://www.cardiganshirecoastandcountry.com/cliff-railway-camera-obscura-aberystwyth.php 6 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cliff Railway and Camera Obscura, Aberystwyth
- ^ Needham 1986, 82.
- ^ Aristotle, Problems, Book XV
- ^ The Camera Obscura : Aristotle to Zahn[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Kelley, Milone & Aveni 2005:
"The first clear description of the device appears in the Book of Optics of Alhazen."
- ^ Wade & Finger 2001:
"The principles of the camera obscura first began to be correctly analysed in the eleventh century, when they were outlined by Ibn al-Haytham."
- ^ a b Needham 1986, 98.
- ^ "BBC - The Camera Obscura". 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.
- ^ Burns, Paul. "The History of the Discovery of Cinematography". 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2014.
- ^ Smith, Roger. "A Look Into Camera Obscuras". 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2014.
- ^ Algarotti, Francesco (1764). Presso Marco Coltellini, Livorno (Ed.). Saggio sopra la pittura. ss. 59-63. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.
- ^ History of Photography and the Camera - Part 1: The first photographs[ölü/kırık bağlantı]
- Genel
- Crombie, Alistair Cameron (1990), Science, optics, and music in medieval and early modern thought, Continuum International Publishing Group, s. 205, ISBN 978-0-907628-79-8, 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Ağustos 2010
- Kelley, David H.; Milone, E. F.; Aveni, A. F. (2005), Exploring Ancient Skies: An Encyclopedic Survey of Archaeoastronomy, Birkhäuser, ISBN 0-387-95310-8, OCLC 213887290, 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Ocak 2019
- Hill, Donald R. (1993), "Islamic Science and Engineering", Edinburgh University Press, page 70.
- Lindberg, D.C. (1976), "Theories of Vision from Al Kindi to Kepler", The University of Chicago Press, Chicago and London.
- Nazeef, Mustapha (1940), "Ibn Al-Haitham As a Naturalist Scientist", (Arapça), published proceedings of the Memorial Gathering of Al-Hacan Ibn Al-Haitham, 21 December 1939, Egypt Printing.
- Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 1, Physics. Taipei: Caves Books Ltd.
- Omar, S.B. (1977). "Ibn al-Haitham's Optics", Bibliotheca Islamica, Chicago.
- Wade, Nicholas J.; Finger, Stanley (2001), "The eye as an optical instrument: from camera obscura to Helmholtz's perspective", Perception, 30 (10), ss. 1157-1177, doi:10.1068/p3210, PMID 11721819
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Camera obscura ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Timeline - The Camera Obscura in History The Camera Obscura Journal. Sfumato Press One error on page. Nicéphore Niépce did not use a pinhole camera in 1827 - he used a camera obscura with a lens. 18 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- An Appreciation of the Camera Obscura 27 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Camera Obscura in San Francisco 25 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – the Giant Camera of San Francisco at Ocean Beach, added to the National Register of Historic Places in 2001
- Camera Obscura and World of Illusions 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Edinburgh
- Dumfries Museum & Camera Obscura, Dumfries, Scotland 12 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Vermeer and the Camera Obscura29 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Philip Steadman
- Paleo-camera 6 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – the camera obscura and the origins of art
- List of all known Camera Obscura 6 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Willett's Amazing Camera obscura 12 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., hire and creation
- Camera Obscura and Outlook Tower, Edinburgh, Scotland 23 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Cameraobscuras.com 29 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. George T Keene builds custom camera obscuras like the Griffith Observatory CO in Los Angeles.
- Camera obscura in Trondheim, Norway, built by students of architecture and engineering from Norwegian University of Science and Technology (NTNU)
