Kamança
Kamança veya kamançe (Azerice: kamança, Farsça: کمانچہ), Azerbaycan, İran ve Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde çalınan bir tür yaylı telli çalgıdır. Enstrümanın yapısındaki ufak değişikliklerle birlikte Kürt, Gürcü, Türkmen ve Özbek müziklerinde kullanılır.[1] Kamança kavisli Bizans lirasının da tarihsel atası olan rebab ile akrabadır.[2] Teller değişken gerilimli bir yay ile çalınır.
2017 yılında kamança ile el işi yapma ve oynama sanatı, UNESCO'nun Azerbaycan ve İran'ın Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'ne dahil edildi.[3]
İsim ve etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]"Kamança" kelimesi Farsçada "küçük yay" anlamına gelir (kæman yay ve -ça, küçük).[4] Türkçe kemençe kelimesi Farsçadan alınmış olup telaffuzu Türkçenin fonolojisine uyarlanmıştır, ancak Türk versiyonu yapı ve ses açısından Fars kamançasından önemli ölçüde farklıdır. Ayrıca Türk müziğinde kullanılan kabak kemane adı verilen ve İran kemençesinden biraz farklı olan bir çalgı da vardır.[5]
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kamançanın, kamança yapımcısının onu aşağı bölümde kolay hareket etmesi için kesik bir ters koni şeklinde şekillendirdiği klavye dahil uzun bir boynu, her iki yanında dört mandalın yerleştirildiği bir delikli kutusu ve taç kısmı vardır.[6] Geleneksel olarak kamançaların üç ipek teli vardı, ancak modern üretimler 4 metal tele sahiptir. Kamançalar son derece süslü kakmalara ve özenle oyulmuş fildişi akort mandallarına sahip olabilir. Gövdenin uzun bir üst boynu ve su kabağından veya tahtadan yapılmış, genellikle kuzu, keçi veya bazen balık derisinden yapılmış bir zarla kaplı, üzerine köprünün yerleştirildiği çanak şeklinde bir alt rezonans odası vardır. Yaklaşık bir keman uzunluğunda olmasına rağmen çello gibi oturarak çalınır. Çalgıcı bir sandalyede otururken uç pimi dizine veya uyluğuna dayanabilir.
Kamança genellikle sıradan bir keman gibi akort edilir (G, D, A, E).
Önemli kamança sanatçıları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Habil Aliyev
- Mehdi Bagheri
- Ali-Asghar Bahari
- Mark Eliyahu,
- Kayhan Kalhor
- Ardeshir Kamkar
- Kourosh Babaei
- Sayat-Nova
- Yaara Beeri
- Mehrnam Rdıdd
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Central Powers". Brill’s Digital Library of World War I. 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024.
- ^ "Iranian string instrument 'Kamancheh' to be inscribed on UNESCO list".
- ^ "Art of crafting and playing with Kamantcheh/Kamancha, a bowed string musical instrument". UNESCO. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024.
- ^ "Artigo original com identificação". dx.doi.org. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024.
- ^ YÖNTEM, Veli; TÜRKMEN, Uğur (30 Haziran 2023). "KABAK KEMANEDE KULLANILAN SAĞ VE SOL EL TEKNİKLERİNE YÖNELİK EĞİTİMCİ VE İCRACI GÖRÜŞLERİ". Eurasian Journal of Music and Dance (22): 90-110. doi:10.31722/ejmd.1189520. ISSN 2651-4818.
- ^ "Digital files stored and retrieved using DNA". Physics World. 26 (03): 5-5. Mart 2013. doi:10.1088/2058-7058/26/03/10. ISSN 0953-8585.
 | Müzik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
