İçeriğe atla

Franz Kafka

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Kafka sayfasından yönlendirildi)
Franz Kafka
Kafka, 1923.
Doğum3 Temmuz 1883(1883-07-03)
Prag, Bohemya Krallığı, Avusturya-Macaristan
(günümüzde Çekya)
Ölüm3 Haziran 1924 (40 yaşında)
Kierling, Klosterneuburg, Aşağı Avusturya, Avusturya
VatandaşlıkAvusturya
Çekoslovakya[1][2]
Mezun olduğu okul(lar)Charles-Ferdinand Üniversitesi
Meslek
Önemli eser(ler)
StilModernizm
İmza

Franz Kafka[a] (3 Temmuz 1883, Prag – 3 Haziran 1924, Klosterneuburg), Almanca konuşan Bohemyalı, roman ve hikâye yazarı. 20. yüzyıl edebiyatının en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Gerçekçilik unsurlarını ve fantastik unsurları birleştiren[3] eserleri tipik olarak tuhaf veya sürrealist önyargıılarla ve anlaşılmaz sosyal-bürokratik güçlerle karşı karşıya kalan izole kahramanlara sahiptir ve yabancılaşma, varoluşsal kaygı, suçluluk ve saçmalık temalarını keşfetme olarak yorumlanmıştır.[4] "Dönüşüm" (Die Verwandlung), Dava (Der Prozess) ve Şato (Das Schloss) en bilinen eserleridir. "Kafkaesk" terimi, Kafka'nın yazdıklarındaki gibi durumları tanımlamak için üretilmiştir.[5]

Kafka, Bohemya Krallığı'nın başkenti ve daha sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun parçası olmuş, günümüzde Çekya'nın başkenti olan Prag'da, Almanca konuşan Yahudi orta sınıf bir ailede dünyaya geldi. Avukat olmak amacıyla hukuk eğitimini tamamladıktan sonra bir sigorta şirketinde çalışmaya başladı. İşinden dolayı bulduğu boş zamanlar onu yazı yazmaya sevk etti. Yaşamı boyunca, gergin ve mesafeli bir ilişki yaşadığı babası dâhil olmak üzere, ailesine ve yakın arkadaşlarına yüzlerce mektup yazdı. Birçok kez nişanlanmasına rağmen hiç evlenmedi ve 1924'te 40 yaşındayken veremden öldü.

Kafka'nın eserlerinden çok azı yazar hayattayken yayımlandı: hikâye kitapları Gözlem (Betrachtung) ve Bir Köy Hekimi (Ein Landarzt) ile "Dönüşüm" gibi tekil hikâyeleri edebî dergilerde yer aldı fakat pek ilgi görmedi. Kafka; Dava, Şato ve Amerika (Der Verschollene) gibi tamamlanmamış eserlerini yok etmesi için arkadaşı Max Brod'a verdi fakat Brod arkadaşının talimatını görmezden gelerek yazarın ölümünden sonra bunları yayımladı. Eserleri, 20. yüzyıl boyunca birçok yazarı, eleştirmeni, sanatçıyı ve filozofu etkilemeye devam etti.

Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kafka'nın babası Hermann Kafka ile annesi Julie Kafka

Kafka, o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Prag'daki Eski Kent Meydanı yakınlarında dünyaya geldi. Ailesi, orta sınıf bir Aşkenaz Yahudisiydi. Babası Hermann Kafka (1854–1931), Güney Bohemya'da Strakonice yakınlarındaki büyük bir Yahudi nüfusa sahip bir Çek köyü olan Osek'te bir shochet yani dini geleneklere göre kesim yapan bir kasap olan[6] Jakob Kafka'nın dördüncü çocuğuydu.[7][8] Hermann, Kafka ailesini Prag'a getirdi. Seyahat eden bir satış temsilcisi olarak çalıştıktan sonra en fazla on beş kişiyi istihdam ettiği fantezi eşya ve giyim perakendeciliği yaptığı bir iş yeri açtı ve iş yeri logosu olarak da küçük bir karga (Çekçede kavka; halk arasında kafka olarak yazılıp telaffuz edilmiştir) resmi kullandı.[9] Kafka'nın annesi Julie (1856-1934), Poděbrady'deki zengin perakende taciri Jakob Löwy'nin kızıydı[10] ve kocasından daha iyi eğitim almıştı.[7]

Kafka'nın İkinci Dünya Savaşı'nda Holokost sırasında ölen kız kardeşlerinin küçüklükleri. Soldan sağa doğru: Valli, Elli ve Ottla.

Kafka'nın ebeveynleri muhtemelen Yidiş'ten etkilenen ve bazen aşağılayıcı bir şekilde Mauscheldeutsch olarak adlandırılan bir Almanca konuşuyordu ancak Almanca dili sosyal hareketliliğin aracı sayıldığından çocuklarını Yüksek Almanca konuşmaya teşvik ettiler.[11] Hermann ve Julie'nin toplam altı çocuğu vardı ve Franz en büyük çocuklarıydı.[12] Franz yedi yaşına basmadan bebekken ölen Georg ve Heinrich adlarında iki erkek kardeşi vardı. Ayrıca İkinci Dünya Savaşı'nda Holokost sırasında ölen Gabriele ("Ellie") (1889-1944), Valerie ("Valli") (1890-1942) ve Ottilie ("Ottla") (1892-1943) adlarında üç kız kardeşe sahipti. Valli, 1942'de işgal altındaki Polonya'da bulunan Łódź gettosuna götürüldü ve bu, Valli'ye dair elde bulunan son belgedir. Franz'ın en sevdiği kız kardeşi Ottilie'ydi.[13]

Hermann, biyografi yazarı Stanley Corngold tarafından "iri, bencil, zorba bir iş insanı"[14] ve Franz Kafka tarafından "güçte, sağlıkta, iştahta, sesin volümünde, belagatta, kişisel tatminde, dünyevi egemenlikte, dayanıklılıkta, soğukkanlılıkta [ve] insan doğasının bilgisinde gerçek bir Kafka" olarak tanımlanmıştır.[15] Julie Kafka, her gün 12 saat çalışarak aile şirketlerini yönetmeye yardımcı olduğundan iş günlerinde her iki ebeveyn de evde değildi; bu da Kafka'nın çocukluğunun biraz yalnızlık içinde geçmesi[16] ve kardeşiyle birlikte bir dizi mürebbiye ve hizmetçi tarafından yetiştirilmesiyle sonuçlandı. Kafka'nın babasıyla olan sıkıntılı ilişkisi, babasının otoriter ve talepkâr karakterinden derinden etkilendiği konusunda yakındığı ve yüzden fazla sayfadan oluşan Brief an den Vater (Babaya Mektup) eserinde görülmektedir.[17] Annesi ise babasının aksine sessiz ve utangaç biriydi.[18] Kafka'nın babasının baskın karakteri, Kafka'nın yazıları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.[19]

Kafka ailesinin sıkışık evinde onlarla yaşayan bir hizmetkârı vardı. Franz'ın odası sık sık soğuktu. Ellie ve Valli evlenmiş ve evden ayrılmış olmalarına rağmen Kasım 1913'te aile daha büyük bir daireye taşındı. Ağustos 1914'ün başında, I. Dünya Savaşı başladıktan hemen sonra Kafka'nın kız kardeşleri kocalarının orduda nerede olduklarından bihaberdi ve Ellie ile Valli çocuklarıyla birlikte baba evine geri döndü. Franz, 31 yaşındayken Valli'nin eski dairesine taşındı ve böylece ilk defa yalnız yaşamaya başladı.[20]

Eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
1906’da Kafka

1889'dan 1893'e kadar Kafka, şimdi Masná Caddesi olarak bilinen Masný trh/Fleischmarkt'taki (et pazarı) Deutsche Knabenschule adlı Alman erkek çocuklara eğitim veren bir ilkokula gitti. Yahudi eğitimi 13 yaşındayken Bar Mitzvah kutlamasıyla sona erdi. Kafka sinagogda olmayı hiç sevmedi ve babasıyla sadece bir yılda dört önemli bayram için sinagoga gitti.[15][21][22]

An ornate four-storey palatial building
Kafka'nın gittiği lise olan ve babasının da dükkânının yer aldığı Kinský Sarayı

1893'te ilkokulu bitirdikten sonra Kafka, Eski Kent Meydanı'ndaki Kinský Sarayı'nda yer alan klasik merkezli devlet lisesi olan Altstädter Deutsches Gymnasium'a gitti. Okulun öğretim dili Almancaydı fakat Kafka ayrıca Çekçe konuşma ve yazma eğitimi aldı.[23][24] Lisede sekiz sene yazma öğrenimi gördükten sonra iyi notlarla okulu bitirdi.[25] Çekçesinden ötürü övgüler alsa da kendisinin akıcı bir şekilde Çekçe konuştuğunu kabul etmemiştir.[1][24] Matura sınavlarını 1901'de tamamladı.[26]

1901'de Prag'ın Deutsche Karl-Ferdinands Üniversitesi'ne kabul edilen Kafka, kimya dersleri almaya başladı ancak iki hafta sonra hukuk bölümüne geçti.[27] Bu alan onu heyecanlandırmasa da babasını memnun eden bir dizi kariyer olanağı sunmuştur. Buna ek olarak hukuk, Kafka'ya Alman çalışmaları ve sanat tarihi dersleri almaya zaman tanıyarak daha uzun süreli bir çalışma eğitimi almayı zorunlu kılmıştır.[28] Ayrıca edebi olayları, okumaları ve diğer faaliyetleri organize eden bir öğrenci kulübü olan Lese- und Redehalle der Deutschen Studenten'e (Alman öğrencilerinin Okuma ve Konferans Salonu) katıldı.[29] Kafka'nın arkadaşları arasında felsefe eğitimi alan gazeteci Felix Weltsch, ortodoks bir Hasidik Varşova ailesinden gelen aktör Yitzchak Lowy ve yazar Oskar Baum ile Franz Werfel vardı.[30]

İlk öğrenim yılının sonunda Kafka, hayat boyu yakın bir arkadaşı olacak hukuk fakültesi öğrencisi Max Brod ile tanıştı.[29] Brod, kısa bir süre içinde Kafka'nın utangaç ve nadiren konuşan fakat konuşunca genellikle derin şeyler söyleyen biri olduğunu fark etti.[31] Kafka hayatı boyunca hevesli bir okuyucuydu;[32] Brod'un girişimiyle ikili Platon'nun Protagoras çalışmasını özgün Grekçe olarak ve kendi önerisiyle Gustave Flaubert'in Duygusal Eğitim (L'éducation sentimentale) ile La Tentation de St. Antoine çalışmalarını Fransızca olarak okudu.[33] Kafka; Fyodor Dostoyevski, Flaubert, Nikolay Vasilyeviç Gogol, Franz Grillparzer,[34] ve Heinrich von Kleist'i "gerçek kan kardeşleri" olarak görmüştür.[35] Bunların yanı sıra Çek edebiyatına ilgi duydu[23][24] ve Goethe'nin çalışmalarını çok beğendi.[36][37] Kafka, 18 Temmuz 1906'da hukuk doktoru unvanını aldı[b] ve hukuk ve ceza mahkemelerinde kanun işleri görevlisi olarak zorunlu bir yıllık ödenmemiş hizmetini yaptı.[5]

Mesleği

[değiştir | kaynağı değiştir]
İş Kazası Sigortacılığı Enstitüsü'nün eski binası

1 Kasım 1907'de Kafka, yaklaşık bir yıl çalışacağı sigorta şirketi olan Assicurazioni Generali'de işe başladı. Bu dönemdeki yazışmalarında sabah 08.00'den akşam 18.00'e kadar[40][41] olan çalışma saatlerinden dolayı mutsuz olduğunu ve yazmaya konsantrasyonunu son derece zorlaştırdığını belirtmiştir. 15 Temmuz 1908'de işinden istifa etti. İki hafta sonra Bohemya Krallığı İş Kazası Sigortacılığı Enstitüsüne katıldı ve burada işinin yazmaya daha müsait olduğunu fark etti. Buradaki işi, endüstri işçilerinin kişisel yaralanmalarına yönelik tazminat soruşturmaları ve değerlendirmelerini içermekteydi; o sırada zayıf iş güvenliği politikaları nedeniyle kayıp parmaklar ya da kollar gibi kazalar olağandı. Bu durum özellikle makine tezgahları, matkaplar, planya makineleri ve nadiren emniyet muhafazaları ile donatılmış testereler bulunan fabrikalarda yaşanmaktaydı.[42]

Yönetim profesörü Peter Drucker, Kafka'nın İşçi Kaza Sigortası Enstitüsünde çalışırken ilk sivil baretin geliştirilmesine katkıda bulunduğuna inanmaktadır ancak bu, yazarın işvereninden gelen herhangi bir belge tarafından desteklenmemektedir.[43][44] Babası oğlunun yaptığı sigorta memurluğu işini yalnızca faturaları ödemek için yapılan bir iş olan ve kelimenin tam anlamıyla "ekmek işi" anlamına gelen Brotberuf olarak görmüştür. Kafka hızla yükseldi ve görevleri arasında tazminat taleplerini işleme ve inceleme, rapor yazma ve firmalarının çok yüksek bir risk kategorisine yerleştirildiğini düşünen iş adamlarının sigorta primlerinde daha fazla maliyet yaratan itirazları işleme koyma vardı.[45] Orada çalıştığı birkaç yıl boyunca sigorta enstitüsüne ilişkin yıllık raporu derleyip hazırlardı.[46] Raporlar amirleri tarafından da alındı. Kafka'nın işi genellikle saat 14.00'te biter böylece kalan zamanını kendini adadığı edebi çalışmaları için harcardı.[47] Babası, Kafka'nın aile dükkânlarında kendisine yardım etmesini ve dükkânı devralmasını istiyordu.[48] Daha sonraki yıllarında, Kafka'nın hastalığı, yazarın sigorta bürosunda çalışmasına ve yazı yazmasına çoğu kez engel oldu. Yıllar sonra Brod; Kafka, Felix Weltsch ve onu içeren yazarlar grubunu tanımlamak için Der enge Prager Kreis ("Yakın Prag Çemberi") terimini yarattı.[49][50]

1911 sonlarında Elli'nin kocası Karl Hermann ve Kafka, Prager Asbestwerke Hermann & Co. adlı Prag'daki ilk asbest fabrikasında ortak oldular. Kafka, bu işe girişirken babasından aldığı çeyiz parasını kullandı. Boş zamanlarının çoğunu işine ayıran Kafka, ilk zamanlar işine karşı olumlu bir tavır sergilerken sonraki dönemlerde işinin yazma zamanını harcadığından işine karşı kızgınlık duydu.[51] Bu dönemde Yiddiş tiyatro gösterilerini ilginç ve eğlenceli buldu. Bir Yiddiş tiyatro topluluğunun Ekim 1911'de gerçekleştirdiği performansı seyrettikten sonraki altı ay boyunca Kafka "Yiddiş dili ve edebiyatına kendini kaptırdı."[52] Bu ilgi yazarın Yahudiliğe olan ilginin büyümesinde başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.[53] Bu dönemlerde Kafka, vejetaryen oldu.[54] 1915 yıllarında I. Dünya Savaşı'nda Kafka askerlik hizmetini yerine getirmek için askere çağrıldı fakat işi, zorunlu hükûmet hizmeti olarak değerlendirildiği için sigorta enstitüsündeki işverenleri, erteleme talebinde bulundu. Daha sonra orduya katılmaya teşebbüs etti fakat 1917'de teşhis edilen[55] tüberkülozla ilişkili tıbbi problemlerinden ötürü askere alınmadı.[56] 1918'de İş Kazası Sigortacılığı Enstitüsü, o sırada tedavisi olmayan hastalığından ötürü Kafka'yı emekliye ayırdı ve hayatının geri kalan kısmının çoğunu sanatoryumlara geçirdi.[5]

Özel yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Felice Bauer

Kafka, hiç evlenmedi. Brod'a göre, Kafka cinsel arzuyla "işkenceye" maruz bırakıldı[57] ve Kafka'nın biyografisinin yazarı Reiner Stach, Kafka'nın hayatının "ardı arkası kesilmeyen çapkınlıklarla" ve yazarın "cinsel başarısızlık" korkusuyla dolu olduğunu belirtmiştir.[58] Yetişkinlik döneminin büyük bölümünü genelevlerde geçiren[59][60][61] Kafka ayrıca pornografiyle ilgilendi.[57] Buna ek olarak yaşamı boyunca çeşitli kadınlarla yakın ilişkiler kurdu. 13 Ağustos 1912'de Kafka, Berlin'de bir diktafon şirketinin temsilcisi olarak çalışan Brod'un akrabası Felice Bauer ile tanıştı. Brod'un evindeki toplantıdan bir hafta sonra Kafka günlüğüne şunları yazdı:

"Bayan FB. 13 Ağustos'ta Brod'lara geldiğimde masada oturuyordu. Onun kim olduğunu merak etmemiştim ama onu hemen kanıksadım. Açıkça boş bakan boş ve kemikli bir sima. Çıplak boğaz. Üzerinde bir bluz. Giysisinin içinde oldukça evcimen görünüyordu oysa sonunda yabana atılır biri değildi. (Kendisini biraz yakından izleyerek kendimi ondan soğuttum...) Neredeyse kırık burun. Sarışın, biraz düz, çekici olmayan saçlar, güçlü çene. Sandalyemi alırken ilk defa onu yakından inceledim, oturduğum zaman sağlam bir fikrim vardı."[62][63]

Bundan kısa bir süre sonra Kafka "Das Urteil" ("Yargı") adlı hikâyeyi yalnızca bir gece yazdı ve verimli bir dönemde Der Verschollene (Amerika) ve "Die Verwandlung" ("Dönüşüm") üzerine çalıştı. Kafka ve Felice Bauer, sonraki beş yıl boyunca çoğunlukla mektuplaştılar, bazen buluştular ve iki defa nişanlandılar.[64] Kafka'nın kaybolmayan mektupları Briefe an Felice (Sevgili Felice'ye Mektuplar) adıyla yayımlandı fakat Felice Bauer'ın mektupları günümüze ulaşmamıştır.[62][65][66] Biyografi yazarı Stach ve James Hawes'a göre 1920'de Kafka, yoksul ve eğitimsiz bir otel hizmetçisi Julie Wohryzek ile üç kez nişanlandı.[64][67] Çift daire kiralayıp düğün tarihi belirlemesine rağmen evlilik hiç gerçekleşmedi. Bu süre zarfında Kafka, Julie'ye siyonist inançlarından dolayı itiraz eden babası için Babaya Mektup'un bir taslağına başladı. Amaçladığı evlilik tarihinden önce Kafka başka bir kadınla birlikte ilişki yaşamaya başladı.[68] Hayatında kadınlara ve sekse ihtiyaç duymasına rağmen Kafka'nın kendine güveni azdı ve özellikle vücudundan ötürü utanıyordu ayrıca seksi iğrenç buluyordu.[5]

Stach ve Brod, Kafka'nın Felice Bauer'i tanıdığı sırada Bauer'in arkadaşlarından biri olan Margarethe "Grete" Bloch[69] adında Berlinli Yahudi bir kadınla ilişkisi olduğunu belirtmiştir. Brod ise Bloch'un Kafka'dan bir oğlu olduğunu ve Kafka'nın bundan hiçbir zaman haberi olmadığını söyler. Adı bilinmeyen erkek çocuk, 1914 veya 1915'te doğmuş ve 1921'de Münih'te ölmüştür.[70][71] Bununla birlikte, Kafka'nın biyografi yazarı Peter André Alt, Bloch'un çocuğu olduğu sırada çiftin henüz samimi olmadıklarını bundan ötürü çocuğun babasının Kafka olmadığını iddia etmiştir.[72][73] Stach, Bloch'un bir oğlu olduğunu fakat babasının Kafka olduğuna dair sağlam bir kanıtın olmadığını ve üstelik konu hakkında çelişkili kanıtların mevcut olduğunu ifade etmiştir.[74]

Ağustos 1917'de Kafka'ya tüberküloz tanısı kondu ve kayınbiraderi Karl Hermann'ın Bohemya köyü Zürau'daki (Çekçede Siřem) çiftliğinde çalışan kız kardeşi Ottla'nın yanına giderek birkaç ay burada kaldı. Çiftlikte kendini rahat hisseden Kafka, muhtemelen sorumluluğu olmadığı için burada geçirdiği zamanı belki de hayatının en iyi dönemi olarak tanımladı. Günlükler ve Oktavhefte (octavo) yazdı. Bu kitaplardaki notlardan Zettel'in 109 tane numaralandırılmış metin parçası ortaya çıkardı ve her biri Kafka tarafından tek tek numaralandırılmıştır. Bu metinler daha sonra Die Zürauer Aphorismen oder Betrachtungen über Sünde, Hoffnung, Leid und den wahren Weg (Aforizmalar) adıyla yayımlandı.[75]

1920'de Kafka, Çek gazeteci ve yazar olan Milena Jesenská ile yoğun bir ilişki kurdu. Milena'ya yazdığı mektuplar daha sonra Briefe an Milena (Milena'ya Mektuplar) adıyla yayımlandı.[76] Temmuz 1923'te Baltık Denizi'ndeki Graal-Müritz'e yapılan bir tatil sırasında Kafka, ortodoks bir Yahudi ailenin 25 yaşındaki anaokulu öğretmeni Dora Diamant'la tanıştı. Ailesinin etkisinden kaçıp yazmaya odaklanmayı isteyen yazar, Berlin'e taşındı ve Diamant ile birlikte yaşadı. Diamant, Kafka'nın Talmud ile ilgilenmesine vesile oldu.[77] Kafka, dört öykü üzerine çalıştı ve bunlar, Ein Hungerkünstler (Açlık Sanatçısı) adıyla yayımlandı.[76]

Kişiliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafka, insanların onu zihinsel ve fiziksel olarak itici bulacağından korkuyordu. Ancak onunla tanışanlar onu sessiz, havalı tavırlı, apaçık bir şekilde bilgili ve yavan mizah anlayışlı biri olarak tanımlarken ayrıca ciddi görünüşüne rağmen Kafka'nın çocuksu bir yakışıklılığı olduğunu belirtmişlerdir.[78][79][80] Brod, Kafka'yı Heinrich von Kleist ile kıyasladı ve her iki yazarın bir durumu bir ayrıntıyla gerçekçi bir şekilde tanımlama yeteneğine sahip olduğunu belirtti.[81] Brod, Kafka'nın tanıştığı en eğlenceli insanlardan biri olduğunu Brod, Kafka'yı arkadaşlarıyla şakalaşan, onlara zor zamanlarında iyi tavsiyeler veren ve tanıştığı en eğlenceli insanlardan biri olarak görmüştür.[82] Brod'a göre Kafka tutkulu bir okurdu ve konuşmasını müzikmiş gibi ifade edebiliyordu.[83] Brod, Kafka'nın en ayırt edici özelliklerinden ikisinin "mutlak doğruluk" (absolute Wahrhaftigkeit) ve "kesin dürüstlük" (präzise Gewissenhaftigkeit) olduğunu düşünmüştür.[84][85] Kafka; öngörülemeyen, görünüşte tuhaf fakat kesinlikle doğru olan şeylerin (nichts als wahr) yüzeye çıkardığı derinlemesine ve incelikli ayrıntıları keşfetmiştir.[86]

Kafka çocukluğunda egzersize pek ilgi göstermese de[32] daha sonra iyi bir binici, yüzücü ve kürekçi olarak oyunlara ve fiziksel aktivitelere ilgi duydu.[84] Hafta sonlarında arkadaşlarıyla birlikte genellikle Kafka tarafından planlanan uzun yürüyüşlere başladılar.[87] Diğer ilgi alanları alternatif tıp, Montessori gibi modern eğitim sistemleri[84] ve uçaklar ve film gibi teknik yeniliklerdi.[88] Yazma Kafka için önemliydi ve bunu bir "dua formu" olarak düşünmüştür.[89] Gürültüye duyarlıydı ve yazarken sessizliği tercih etmiştir.[90]

Pérez-Álvarez, Kafka'nın şizoid kişilik bozukluğuna sahip olabileceğini iddia etti.[91] İddia edilen ve sadece "Die Verwandlung" ("Dönüşüm") eserinde değil çeşitli diğer yazılarındaki tarzı, çalışmalarının çoğunu anlatan orta ila düşük seviye şizoid özelliklerini gösteriyor gibi görünmektedir.[92] Çektiği elem, 21 Haziran 1913'ten itibaren yazdığı günlükte ve Aforizmalar eserinde görülebilir:[93]

"Kafamda sahip olduğum muazzam dünya. Ama parçalara ayırmadan kendimi ve onları nasıl özgür bırakırım. Ve bende gözyaşını bilakis bin defa zapetti veya gizledi."[94] (Günlüğünden)

"İnsan içindeki yok edilemez olana sürekli bir güven duymadan yaşayamaz, ancak hem yok edilemez olan hem de güven onun için hep gizli kalabilir. Bu gizli-kalma'nın ifade biçimlerinden biri kişisel bir Tanrı'ya inançtır."[95][c] (Aforizmalar, 50. numara)

Kafka hiç evlenmemiş olmasına rağmen evliliğe ve çocuklara oldukça değer vermiştir. Hayatı boyunca Kafka'nın birkaç kız arkadaşı oldu.[97] Ayrıca yeme bozukluğundan ötürü acı çekmiş olabilir. Münih Üniversitesi Psikiyatri Kliniği Doktoru Manfred M. Fichter, "yazar Franz Kafka'nın atipik anoreksiya nevrozadan muzdarip olduğu"[98] ve Kafka'nın sadece yalnız ve depresif değil aynı zamanda "bazen intihara meyilli olduğu hipotezine ilişkin kanıt" sundu.[79] Sander Gilman Franz Kafka, The Jewish Patient (Franz Kafka, Hasta Yahudi) adlı 1995'te yayımlanan kitabında "bir Yahudi'nin neden 'hipokondriyak' veya 'eşcinsel' olarak düşünüldüğünü ve Kafka'nın Yahudi erkeğin kendi imgesine ve yazılarına bu şekilde bakmanın yollarını nasıl birleştirdiğini" araştırdı.[99] Kafka, 1912'nin sonlarında en az bir kez intihar etmeyi düşünmüştür.[100]

Siyasi görüşleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Dünya Savaşı öncesinde[101] Kafka, Çek anarşist, anti-militarist ve anti-klerikal örgüt olan Klub mladých'in çeşitli toplantılarına katıldı.[102] Kafka ile aynı ilk ve ortaokulda okuyan Hugo Bergmann, "[Kafka'nın] sosyalizmi ve [kendisinin] Siyonizm'inin çok sert oluşu"ndan ötürü son akademik yılında (1900-1901) Kafka ile arası açıldı.[103][104] "Franz sosyalist oldu, ben 1898'de Siyonist oldum. Siyonizm ve sosyalizmin sentezi henüz mevcut değildi."[104] Günlüğünün bir kaydında Kafka, etkili anarşist filozof Pyotr Kropotkin'e "Kropotkin'i unutma!" cümlesiyle atıfta bulunmuştur.[105]

Komünist dönem boyunca Kafka'nın Doğu bloğu sosyalizmine yönelik çalışmalarının mirası tartışılmıştır. Görüşler, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çöküşünün bürokratik açmazını hicvetmesinden sosyalizmin yükselişini somutlaştırması arasında gidip gelmekteydi.[106] Başka bir kilit nokta, Marx'ın yabancılaşma teorisidir. Kafka'nın yabancılaşma tasvirleri sözde yabancılaşmayı ortadan kaldıran bir toplum için artık geçerli olmasa da yazarın doğumunun sekseninci yıl dönümünde 1963'te Liblice, Çekoslovakya'da düzenlenen konferansta Kafka'nın bürokrasinin tasvirinin önemini yeniden değerlendirildi.[107] Kafka'nın politik bir yazar olup olmadığı tartışma konusu olmaya devam etmektedir.[108]

Yahudilik ve Siyonizm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kafka, 1910.

Kafka, Almanca konuşan bir Yahudi olarak Prag'da büyüdü.[109] Batıdaki Yahudilerden yoksun bir ruhsal yaşam yoğunluğuna sahip olduğunu düşündüğü Doğu Avrupa Yahudileri tarafından derinden etkilenmiştir. Günlüğü Yidiş yazarlarına atıflarla doludur.[110] Yine de zaman zaman Yahudilikten ve Yahudi hayatından uzaklaşmıştır: "Yahudilerle ortak neyim var? Kendimle bile ortak yanlarım az; bir köşede sessiz sedasız durup nefes aldığım için memnun olmalıyım."[111] Kafka gençlik yıllarında kendini ateist ilan etmiştir.[112]

Hawes, Kafka'nın kendi Yahudiliğinin bilincinde olmasına rağmen bunu -Hawes'a göre- Yahudi karakterler, sahneler veya temalar içermeyen işine dahil etmediğini öne sürmüştür.[113][114][115] Edebiyat eleştirmeni Harold Bloom'un düşüncesine göre Kafka, Yahudi kalıtımından rahatsızlık duysa da tam bir Yahudi yazardı.[116] Lothar Kahn aynı şekilde "Kafka'nın külliyatındaki Yahudiliğin varlığı artık şüpheye maruz kalmıyor." demiştir.[117] Kafka'nın ilk çevirmenlerinden biri olan Pavel Eisner, Der Process (Dava) kitabını "Prag'da Yahudi varoluşunun üçlü boyutu ... başkahramanı Josef K. (sembolik olarak), bir Alman (Rabensteiner), bir Çek (Kullich) ve bir Yahudi (Kaminer) tarafından tutuklanır. Modern dünyada Yahudiyi özümseyen 'suçsuz suçlu'yu temsil etmektedir ancak kendisinin bir Yahudi olduğuna dair bir kanıt yoktur." şeklinde yorumlamıştır.[118]

Dan Miron, Sadness in Palestine?! (Filistin'de Hüzün?!) adlı makalesinde Kafka'nın Siyonizm ile bağlantısını araştırmıştır: "Siyonizmin [Kafka'nın] hayatı ve edebi eserinde merkezi bir rol oynadığını belirterek böyle bir bağlantı olduğunu iddia edenler ile bağlantıyı tamamen yadsıyan ya da önemini reddedenlerin ikisi de hatalı olduğu görülmektedir. Gerçek, iki basit kutup arasında tanımlanması çok zor bir yerde durmaktadır."[110] Kafka, ilkin Felice Bauer ve daha sonra Dora Diamant ile Filistin'e taşınmayı düşünmüştür. Berlin'de yaşarken İbranice dersleri aldı, Filistinli bir üniversite öğrencisi olan Pua Bat-Tovim'den eğitim almaya başladı[110] ve Rabbi Julius Grünthal[119] ile Rabbi Julius Guttmann'ın Berlin'deki derslerine, Hochschule für die Wissenschaft des Judentums, katıldı.[120]

Livia Rothkirchen, Kafka'yı "çağının sembolik figürü" olarak adlandırmıştır.[118] Çağdaşları arasında Yahudi, Çek ve Alman kültürüne duyarlı birçok Yahudi, Çek ve Alman yazarı vardı. Rothkirchen'e göre "Bu durum yazılarına geniş bir kozmopolit bakış açısı ve transandantal metafizik düşünceyi sınırlayan bir yüceltme niteliği kazandırmıştır. Franz Kafka, bunun bilinen bir örneğidir."[118]

Kafka, hayatının sonuna doğru Tel Aviv'deki arkadaşı Hugo Bergman'a, Filistin'e göç etme niyetini bildiren bir kartpostal gönderdi. Bergman, Kafka'nın tüberkülozunu [Bergman'ın] çocuklarına bulaştıracağından duyduğu endişeden ötürü Kafka'ya ev sahipliği yapmayı reddetti.[121]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]
A tapering six-sided stone structure lists the names of three deceased persons: Franz, Hermann, and Julie Kafka. Each name has a passage in Hebrew below it.
Leopold Ehrmann tarafından tasarlanan Prag-Žižkov'daki Franz Kafka'nın mezarı

Kafka'nın larinjeal tüberkülozu kötüleşti ve 1924 yılının mart ayında Berlin'den Prag'a döndü.[64] Burada aile üyeleri, özellikle de kız kardeşi Ottla, kendisinin bakımını üstlendi. 10 Nisan'da Viyana'nın hemen dışındaki Kierling'de Dr. Hoffmann'ın sanatoryumuna gitti[76] ve burada 3 Haziran 1924'te öldü. Ölüm nedeni açlık gibi görünüyordu: Kafka'nın gırtlak yoluyla beslenmesi ona acı veriyordu ve parenteral beslenme henüz geliştirilmediğinden Kafka'yı beslemenin başka yolu yoktu.[122][123] Kafka, ölüm döşeğinde "Açlık Sanatçısı"nı kurguluyordu ve bu hikayesine boğaz yoluyla herhangi bir besin alamadığı noktaya varmadan önce başlamıştı.[124] Naaşı, Prag'a geri getirilerek 11 Haziran 1924'te Prague-Žižkov'daki Yeni Yahudi Mezarlığı'na gömüldü.[60] Kafka yaşadığı dönemde aslında tanınmıyordu ve şöhreti önemsiz görüyordu. Ölümünden sonra[89] özellikle II. Dünya Savaşı'ndan sonra hızla üne kavuştu. Kafka'nın mezar taşı mimar Leopold Ehrmann tarafından tasarlandı.[125]

Çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Franz Kafka bibliyografisi
an old letter with text written in German
Kafka'nın Babaya Mektup eserinin ilk sayfası

Kafka'nın Milena Jesenská'ya Çekçe yazdığı bazı mektupları hariç yayımlanan tüm eserleri Almanca yazılmıştır. Yaşadığı dönemde az basılan eserleri kamuoyunun dikkatini çekmemiştir.

Kafka, tam boy romanlarından hiçbirini bitirmedi ve çalışmalarının yüzde 90'ını Diamant ile Berlin'de yaşadığı dönemde yaktı;[126][127] Diamant, taslakların yakılmasında yazara yardım etmiştir.[128] Yazarlığa başladığı ilk yıllarda Bauer'e yazdığı bir mektupta çalışmalarını korkutucu olarak nitelendirdiği ve kendi ailesinden daha yakın gördüğü von Kleist'ten etkilenmiştir.[129]

Hikâyeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1908'de Betrachtung (Gözlem) adıyla Hyperion adlı edebiyat dergisinde yayımlanan sekiz hikâye, Kafka'nın yayımlanan en eski çalışmalarıdır. 1904'te "Beschreibung eines Kampfes" (Bir Savaşın Tasviri) hikâyesini yazdı ve 1905'te Brod'a gösterdi; Brod, yazmaya devam etmesi ve hikâyeyi Hyperion'a göndermesi konusunda Kafka'yı ikna etti. 1908'te bir fragmanını,[130] 1909'un baharında iki bölümünü Münih'te yayımladı.[131]

22 Eylül 1912 gecesinde "Das Urteil" ("Yargı") adlı hikâyeyi yazdı ve Felice Bauer'a ithaf etti. Brod, ana karakter Georg Bendemann ile kurgusal nişanlısı Frieda Brandenfeld'in isminin Franz Kafka ile Felice Bauer isimleri arasındaki benzerliğe değinmiştir.[132] Hikâye genellikle Kafka'nın dönüm noktası çalışması olarak kabul edilir. Hikâyede dominant bir baba ile oğlu arasındaki sorunlu bir ilişki ele alınmaktadır.[133][134] Kafka daha sonra bu çalışmasını "beden ve ruhun eksiksiz bir açılımı"[135] ve "pislik ve çamurla kaplı olarak gerçek bir doğum gibi çıkan" bir hikâye olarak tanımlamıştır.[136] Hikâye ilk olarak 1912'de Leipzig'de yayımlandı ve "Bayan Felice Bauer'a" ithaf edildi ve sonraki baskılarda "F. için" diye yazıldı.[76]

Kafka 1912'de "Die Verwandlung" ("Dönüşüm" veya "Değişim") hikâyesini yazdı[137] ve 1915'te Leipzig'de yayımladı. Hikâye gezici bir pazarlamacının uyandığında kendisini korkunç bir haşarata, ungeheures Ungeziefer, dönüşmüş halde bulmasıyla başlar; Ungeziefer, istenmeyen ve kirli hayvanlar için genel bir terimdir. Eleştirmenler, çalışmayı 20. yüzyılın çığır açan kurgusal eserlerinden biri olarak görmektedir.[138][139][140] Ayrıntılı bir işkence ve infaz makinesini işleyen "In der Strafkolonie" ("Ceza Sömürgesi") hikâyesi Ekim 1914'te yazıldı,[76] 1918'de revize edildi ve 1919'da Leipzig'de yayımlandı. "Ein Hungerkünstler" ("Açlık Sanatçısı"), 1924'teki Die neue Rundschau dergisinde yayınlandı ve bir kafeste günlerce aç kalarak şehrin göbeğinde gösteri yapan bir adamın hikâyesi ele alınmaktadır.[141] Son hikâyesi olan "Josefine, die Sängerin oder Das Volk der Mäuse" ("Şarkıcı Josephine ya da Fare Irkı"), bir sanatçıyla seyirci arasındaki ilişkisini işlemektedir.[142]

Romanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafka, 1912'de ilk romanını yazmaya başladı[143] ve romanının ilk bölümü "Der Heizer" ("Ateşçi") hikâyesini içermektedir ve bu bölüm 1913'te ayrı bir hikâye olarak yayımlandı. Kafka tamamlanmayan bu çalışmasına Der Verschollene (Kayıp Kişi) adını verdi fakat Kafka'nın ölümünden sonra Brod, 1927'de bu roman fragmanını Amerika başlığıyla yayımladı.[144] Romanın esin kaynağı, önceki yıl Yidiş tiyatrosunun izleyicileri arasında geçirdiği zaman oldu ve bu da Kafka'nın mirasının farkında olmasını sağladı.[145] Kafka'nın eserlerinin çoğundan daha açık bir şekilde esprili ve biraz daha gerçekçi olan roman, tuhaf durumlarda sürekli olarak kahramanı ortaya koyan baskıcı ve soyut bir sistem motifini ele almaktadır.[146] Kafka, Amerika'ya göç etmiş akrabalarının deneyimlerindeki birçok detayı kullanır[147] ve Kafka'nın iyimser bir son kabul ettiği tek çalışmasıdır.[148]

1914'te Kafka, Dava (Der Process),[131] romanını yazdı ve bu romanında uzak, erişilemez bir otorite tarafından tutuklanan, suçunun niteliği ne kendisine ne de okuyucuya açıklanan ve yargılanan bir adamın öyküsünü ele aldı. Son bölümü bitirmesine rağmen Kafka romanı tamamlamadı. Nobel Ödülü sahibi ve Kafka alimi Elias Canetti'ye göre Felice, Der Process romanının konusunun merkezinde yer almaktadır ve Kafka, romanın "[Felice'nin] hikâyesi" olduğunu söylemiştir.[149][150] Canetti, Kafka'nın Felice'ye yazdığı mektupları hakkındaki kitabına mektuplarla roman arasındaki ilişkinin tanınması bakımından Kafka's Other Trial (Kafka'nın Diğer Dava'sı) adını verdi.[150] Michiko Kakutani, The New York Times için yazdığı bir eleştiri yazısında Kafka'nın mektuplarının kurgusunun izlerini taşıdığını belirtmiş ve şunları eklemiştir: "önemsiz ayrıntılara karşı aynı gergin dikkat, değişen güç dengelerine karşı aynı paranoyak farkındalık."[150]

Günlüğüne göre Kafka, 11 Haziran 1914'te Şato (Das Schloss) adlı romanını çoktan planlamıştı ancak 27 Ocak 1922'ye kadar yazmaya başlamadı.[131] Romanın protagonisti, köyü yöneten bir şatonun gizemli otoritelerine erişim sağlamak için bilinmeyen nedenlerle mücadele eden K. adında bir kadastrocudur. Kafka'nın amacı, şatonun makamlarının K. ölüm döşeğindeyken ona şunu bildirmektir: "K.'nın köyde yaşamaya dair yasal iddiası geçerli değildi ancak bazı yardımcı şartlar dikkate alınarak orada yaşamasına ve orada çalışmasına izin verilmişti".[151] Karanlık ve bazen gerçeküstü olan roman; yabancılaşmaya, bürokrasiye, insanın sisteme karşı durma girişimlerinin sonsuza kadar süren sıkıntılarına ve ulaşılamaz bir hedefin boş ve umutsuz arayışına odaklanır. Hartmut M. Rastalsky, tezine şunu eklemiştir: "Rüyaları gibi, metinleri kusursuz gerçekçi detayı, kahramanlar tarafında dikkatli gözlem ve muhakeme ve saçma ile birleştirir."[152]

Yayım geçmişi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Betrachtung (Gözlem) hikâye koleksiyonun ilk edisyonu, 1912

Kafka'nın hikâyeleri başlangıçta edebi dergilerde yayınlandı. İlk sekizi, iki ayda bir yayımlanan Hyperion'un ilk sayısında 1908'de basıldı.[153] Franz Blei, "Beschreibung eines Kampfes" ("Bir Savaşın Tasviri) çalışmasının bir parçası haline gelen iki diyaloğu 1909'da yayımladı.[153] "Die Aeroplane in Brescia"nın bir parçası, Brod ile İtalya'ya yapılan bir gezide yazıldı ve 28 Eylül 1909'da Bohemia'da yayımlandı.[153][154] 27 Mart 1910'da, daha sonra Betrachtung (Gözlem) kitabının bir parçası haline gelen birkaç hikâye, Bohemia'nın Paskalya baskısında yayımlandı.[153][155] 1913 yılında Leipzig'de Brod ve yayıncı Kurt Wolff, Arkadia sanat şiiri için edebiyat yıllıklarına "Das Urteil. Eine Geschichte von Franz Kafka"yı ekledi. Aynı yıl Wolver, Jüngste Tag serisinde "Der Heizer"ı yayımladı ve toplamda üç baskı yaptı.[156] "Vor dem Gesetz" ("Yasa Önünde") hikâyesi, bağımsız Yahudi haftalık Selbstwehr'in 1915 Yeni Yıl baskısında yayımlandı ve hikâye koleksiyonu Ein Landarzt (Bir Köy Hekimi) eserinin bir parçası olarak 1919'da yeniden basıldı ve yeni Dava romanının bir parçası oldu. Diğer hikâyeler çeşitli yayın organlarında yayımlandı.[153]

Kafka'nın ilk yayınlanmış kitabı Betrachtung, 1904 ve 1912 yılları arasında yazılan 18 öyküden oluşuyordu. Weimar'a yapılan bir yaz gezisinde Brod, Kafka ve Kurt Wolff arasında bir toplantı başlattı[157] ve Wolff, 1912 yılının sonunda Rowohlt Verlag'da Betrachtung'u yayımladı (yıl 1913 olarak verildi).[158] Kafka, eserini Brod'a adayarak "Für M.B." yazdırdı ve arkadaşına verilen kişisel kopyasına şunu ekledi: "So wie es hier schon gedruckt ist, für meinen liebsten Max—Franz K." ("Zaten burada basıldığı gibi, benim sevgili Max'im için")

Kafka'nın "Die Verwandlung" ("Dönüşüm") hikâyesi, aylık ekspresyonist edebiyat dergisi olan Die Weißen Blätter'ta ilk defa Ekim 1915'te basıldı ve hikâye René Schickele tarafından düzenlenmiştir.[158] Başka bir hikâye koleksiyonu olan ve Kafka'nın babasına ithaf edilen[159] Ein Landarzt (Bir Köy Hekimi), 1919'da Kurt Wolff tarafından yayımlandı.[158] Kafka, Ein Hungerkünstler (Açlık Sanatçısı) adında basılması için dört hikâyeden oluşan son bir koleksiyon hazırladı fakat Kafka'nın bu eseri, ölümünden sonra 1924'te Verlag Die Schmiede'de yayımlandı. 20 Nisan 1924'te, Berliner Börsen-Courier, Kafka'nın Adalbert Stifter hakkında yazdığı denemeyi yayımladı.[160]

Max Brod

[değiştir | kaynağı değiştir]
Der Prozess (Dava) romanının ilk edisyonu, 1925

Kafka, hem yayınlanmış hem de yayınlanmamış çalışmalarını ölümünden sonra imha etmesi talimatıyla arkadaşına ve edebi vasisi Max Brod'a bıraktı ve şunları yazdı: "Sevgili Max, son isteğim: Arkamdan bıraktığım her şeyin ... günlüklerin, el yazmaların, mektupların (benim ve diğerlerinin), eskizlerin vb. okunmadan yakılmasıdır."[161][162] Brod bu talebi görmezden geldi ve 1925 ile 1935 yılları arasında romanlarla seçilmiş çalışmaları yayımladı. 1939'da oradan kaçtığında Filistin'e bavullarıyla birlikte birçok yayımlanmamış evrak götürdü.[163] Kafka'nın son sevgilisi Dora Diamant (daha sonra Dymant-Lask) da Kafka'nın isteklerini göz ardı ederek yirmi not defteriyle otuz beş mektubu gizlice sakladı. Bunlara 1933'te Gestapo tarafından el konuldu, ancak bilim insanları bunları aramaya devam etmektedir.[164]

Brod elindeki yazıların çoğunu yayımlamasıyla[165] Kafka'nın çalışmaları daha geniş ilgi ve eleştirel beğeni çekmeye başladı. Brod, Kafka'nın not defterlerini kronolojik olarak düzenlemeyi zor buldu. Bir problem Kafka'nın sıklıkla kitabın farklı bölümlerinden yazmaya başlamasıydı; bazen ortada, bazen sondan geriye doğru çalışmaktaydı. Brod, Kafka'nın eksik eserlerinin çoğunu yayımlanması için tamamladı.[166][167] Öneğin, Kafka Der Process'i tamamlanmamış ve numaralandırılmamış bölümlerle bırakırken Das Schloss'u tamamlanmamış cümleler ve belirsiz içerikle bırakmıştır.[167] Brod, bölümleri yeniden düzenledi; metinlerin redaktörlüğünü yaptı ve noktalama işaretlerini değiştirdi. Der Process, 1925'te Verlag Die Schmiede'de yer aldı. Kurt Wolff, diğer iki roman olan Das Schloss ile Amerika'yı sırasıya 1926 ile 1927'de yayımladı. 1931'de Brod, Beim Bau der Chinesischen Mauer (Çin Seddi'nin İnşası) adıyla düz yazı ve yayınlanmamış öykülerin bir koleksiyonunu düzenledi. Kitap, Gustav Kiepenheuer Verlag'ta yer aldı. Brod'un düzenlemeleri genellikle "Kesin Sürüm" adıyla anılmaktadır.[168]

Modern sürümler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1961'de Malcolm Pasley, Kafka'nın orijinal el yazısıyla yazılmış eserlerinin çoğunu Oxford Bodleian Kütüphanesi için satın aldı.[169][170] Der Process'in metni daha sonra açık arttırma yoluyla satın alındı ve Almanya'daki Marbach am Neckar'daki Alman Edebiyat Arşivlerinde saklandı.[170][171] Ardından Pasley, Alman romanlarını yeniden inşa eden (Gerhard Neumann, Jost Schillemeit ve Jürgen Born'un da yer aldığı) bir takıma başkanlık etti; S. Fischer Verlag onları yeniden yayımladı.[172] Pasley, 1982'de yayımlanacak olan Das Schloss (Şato) ile 1990'da yayımlanacak olan Der Process'in (Dava) editörlüğünü yaptı. Jost Schillemeit ise 1983'te yayımlanacak olan Der Verschollene (Amerika) editörlüğünü yaptı. Bu çalışmalar, "Eleştirel Edisyon" ya da "Fischer Edisyonu" olarak anıldı.[173]

Yayımlanmamış evraklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Brod 1968'de öldüğünde Kafka'nın binlerce sayıya ulaştığına inanılan yayınlanmamış evrakları sekreteri Esther Hoffe'a bıraktı.[174] Hoffe, bazılarını yayımlarken bazılarını sattı ama çoğunu kızları Eva ile Ruth'a bıraktı. Eva ile Ruth da evrakları yayımlamayı reddetti. 2008 yılında kız kardeşler ve İsrail Milli Kütüphanesi arasında bir mahkeme savaşı başladı. İsrail Milli Kütüphanesi, Brod'un 1939'da İngiliz Filistini'ne göç etmesiyle bu evrakların İsrail ulusunun mülkiyeti olduğunu iddia etti. Esther Hoffe, Dava'nın özgün el yazmasını 1988'de 2 milyon ABD dolarına Marbach am Neckar'daki Alman Edebiyat Arşivi Modern Edebiyat Müzesi'ne sattı.[126][175] Tel Aviv aile mahkemesinin 2010 yılında aldığı bir kararla evrakların yayımlanması ve daha önce bilinmeyen bir hikâye de dahil olmak üzere birkaçının bulunması gerektiğine karar verdi ve yasal savaş devam etti.[176] Hoffe'lar evrakların kişisel mülkiyetleri olduğunu iddia ederken Ulusal Kütüphane "Yahudi halkına ait kültürel varlıklar" olduklarını iddia etmektedir.[176] Ulusal Kütüphane ayrıca Brod'un kendi iradesiyle evrakları kendilerine bıraktığını ileri sürmektedir. Tel Aviv Aile Mahkemesi, Ekim 2012'de, evrakların Milli Kütüphane'nin mülkiyeti olduğuna karar verdi.[177]

Eleştirel karşılama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eleştirel yorumlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şair W. H. Auden, Kafka'yı "yirminci yüzyılın Dante'si" olarak adlandırırken[178] romancı Vladimir Nabokov, onu 20. yüzyılın en büyük yazarları arasında gösterdi.[179] Gabriel Garcia Márquez, Kafka'nın "Değişim"i kendisine "farklı bir şekilde yazmanın mümkün olduğunu" gösterdiğini belirtti.[111][180] Kafka'nın ilk eseri olan "Yargı"[181] adlı hikâyede öne çıkan bir tema, baba-oğul çatışmasıdır ve oğlun neden olduğu suçluluk, acı ve kefaret yoluyla çözülür.[17][181] Diğer önemli temalar ve arketipler arasında yabancılaşma, fiziksel ve psikolojik vahşet, korkunç bir arayıştaki karakterler ve mistik dönüşüm yer alır.[182]

Kafka'nın stili, 1916'da Berliner Beiträge'de Oscar Walzel tarafından "Die Verwandlung" ve "Der Heizer"ın bir incelemesinde Kleist'inkiyle karşılaştırıldı.[183] Kafka'nın düz yazısının doğası, çeşitli yorumlara sebebiyet verdi ve eleştirmenler, Kafka'nın yazılarını çeşitli edebiyat okullarında okuttu.[108] Marksistler, örneğin Kafka'nın eserlerini nasıl yorumlayacaklarına çok sert bir şekilde karşı çıktılar.[102][108] Bazıları Kafka'yı gerçeği çarpıtmakla suçlarken diğerleri de kapitalizmi eleştirdiğini iddia etti.[108] Kafka'nın çalışmalarında yaygın olan umutsuzluk ve saçmalık, varoluşçuluğun simgesi olarak görülür. Kafka'nın edebi eserlerinin çoğunluğu deneysel modernist türle ilişkilendirilmiş olsa da kitaplarından bazıları dışavurumcu hareket tarafından etkilenmiştir.[184] Kafka aynı zamanda bürokrasi ile insan çatışması temasına değinmiştir. William Burroughs, bu tür çalışmaların mücadele, acı, yalnızlık ve ilişkilere duyulan ihtiyaçlar üzerine yoğunlaştığını iddia etti.[185] Thomas Mann gibi diğerleri, Kafka'nın çalışmasını alegorik olarak görür: Tanrı için doğada metafizik bir arayış.[186][187]

Gilles Deleuze ve Félix Guattari'ye göre Kafka'nın çalışmasında bulunmasına rağmen, yabancılaşma ve zulüm temaları eleştirmenler tarafından aşırı vurgulanmıştır. Deleuze ile Guattari, Kafka'nın çalışmasının ilk ortaya çıktıklarından daha kasıtlı ve yıkıcı -ve daha neşeli- olduğunu iddia edip Kafka'nın çalışmalarını okurken karakterlerinin mücadelelerinin yararsızlığına odaklanmanın Kafka'nın mizah oyununu ortaya çıkardığını işaret etmişlerdir. İkiliye göre Kafka kendi problemlerini yorumlamak zorunda değildir aksine insanların problemleri nasıl icat ettiğine dikkat çekmektedir. Çalışmasında Kafka sık sık kötücül, absürd dünyalar yarattı.[188][189] Kafka çalışmalarının taslaklarını arkadaşlarına okumuş ve tipik olarak mizahi nesrine konsantre olmuştur. Yazar Milan Kundera, Kafka'nın sürrealist mizahının Dostoyevski'nin bir suç için cezalandırılan karakterlerini tersine çevirdiğini öne sürmüştür. Kafka'nın çalışmasında bir suç işlenmemiş olmasına rağmen bir karakter cezalandırılır. Kundera, Kafka'nın karakteristik durumlarına yönelik ilhamlarının hem ataerkil bir ailede büyümesinden hem de totaliter bir devlette yaşamasından geldiğine inanmaktadır.[190]

Kafka'nın hukuksal geçmişinin ve kurgusunda hukukun rolünün etkisini belirlemek için girişimlerde bulunulmuştur.[191][192] Çoğu yorum, hukuk sisteminin genellikle baskıcı olduğu çalışmalarında[193] hukukun ve yasallığın önemli yönlerini tanımlamaktadır.[194] Kafka'nın çalışmalarındaki yasa, herhangi bir özel hukuk veya politik varlığın temsilcisi olmaktan ziyade, genellikle anonim, anlaşılmaz güçlerin bir yığınını temsil etmek için yorumlanır. Bunlar bireyden gizlenmiştir ama kontrolleri dışındaki sistemin masum kurbanları olan insanların hayatlarını kontrol etmektedir.[194] Bu absürdist yorumu destekleyen eleştirmenler, Kafka'nın saçma bir evrenle çatıştığını açıkladığı örneklerden bahseder ve bunlardan biri yazarın günlüğünden alınan şu kısımdır:

"Kendi dört duvarımın içinde, kendimi yabancı bir ülkede hapsedilmiş bir göçmen olarak buldum;... Ailemi yabancı gelenekleri, ayinleri ve çok dile meydan okuyan tuhaf uzaylılar olarak gördüm;... istemediğim halde tuhaf ritüellerine katılmam için beni zorladılar;... Direnemedim."[195]

Ancak James Hawes, Kafka'nın Dava'sındaki yasal takibatla ilgili açıklamalarının çoğunun (metafizik, saçma, şaşkınlık ve kâbus gibi görünebilirler) zamanın Alman ve Avusturya ceza yargılamalarının doğru ve bilinçli açıklamalarına dayanmakta olduğunu belirtmiştir.[196] Sigortacılıkta çalışmış olmasına rağmen eğitimli bir avukat olan Kafka, "gününün hukuki tartışmalarının farkındaydı".[192][197] Kafka'nın yazılarını çıkış noktası olarak kullanan 21. yüzyılın başlarında yayınlanan bir yayında[198] Pothik Ghosh, Kafka ile hukukun "tahakküm ve kararlılığın salt bir gücü olma gerçeğinin dışında hiçbir anlamı olmadığını" belirtmiştir.[199]

Türkçeye çevirisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafka'nın "Dönüşüm" adlı eseri Türkçeye ilk kez 1952'de Vedat Günyol tarafından "Değişim" adıyla çevrilmiştir. Günyol, hikâyeyi Fransızca ve İngilizce çevirilerinden yararlanarak Türkçeye aktarmıştır.[200] Kafka'nın çalışmaları daha sonra Ahmet Cemal ile Kâmuran Şipal tarafından çevrilmiştir.

Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Edebi ve kültürel etkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok ünlü yazarın aksine Kafka, nadiren başkaları tarafından alıntılanmıştır. Bunun yerine, onun vizyonu ve bakış açısı daha fazla fark edilmiştir.[201] Profesör, edebi bir eleştirmen ve yazar olan Şimon Sandbank, Kafka'nın Jorge Luis Borges, Albert Camus, Eugène Ionesco, J. M. Coetzee ve Jean-Paul Sartre'ı etkilediğini tespit etmiştir.[202] Abe Kobo, özellikle "anlaşılmaz otoriteler tarafından saçma kurallara tabi olan" karakterlerin tekrarından ötürü sıklıkla Kafka ile karşılaştırılır.[203] Abe Kobo, "Japon Kafka" olarak anılmıştır.[204] Bir Financial Times edebi eleştirmeni Kafka'nın José Saramago'yu etkilediğini belirtirken[205] yazar ve editör Al Silverman ise J. D. Salinger'ın Kafka'nın çalışmalarını okumayı sevdiğini yazmıştır.[206] 1999 yılında 99 yazar, akademisyen ve edebi eleştirmenlerden oluşan bir komite, 20. yüzyılın en önemli Alman romanları listesinde Dava ve Şato'yu sırasıyla ikinci ve dokuzuncu olarak sıraladı.[207] Sandbank, Kafka'nın yaygınlığına rağmen, esrarengiz tarzının henüz taklit edilmediğini savunmuştur.[202] Kafka'nın çalışmalarında uzmanlaşan Binghamton Üniversitesi'nde Alman Çalışmaları ve Karşılaştırmalı Edebiyat Profesörü Neil Christian Pages, Kafka'nın etkisinin edebiyat ve edebiyat bursunu aştığını; görsel sanatlar, müzik ve popüler kültürü etkilediğini söylemiştir.[208] Alman ve Yahudi edebiyatı profesörü Harry Steinhauer, Kafka'nın edebi toplum üzerinde yirminci yüzyılın diğer yazarlarından daha güçlü bir etki yaptığını açıklamıştır.[5] Brod, 20. yüzyılın bir gün "Kafka asrı" olarak bilineceğini söylemiştir.[5]

Michel-André Bossy, Kafka'nın katı bir şekilde esnek olmayan ve steril bir bürokratik evren yarattığını yazmıştır. Kafka, yasal ve bilimsel terimlerle dolu bir şekilde yazdı. Yine de onun ciddi evreninin de, "sözde rasyonel bir dünyanın köklerindeki saçmalığı" vurgulayan anlayışlı bir mizahı vardı. Karakterleri tuzağa düşmüş, kafaları karışmış, hayal kırıklığına uğramış, gerçeküstü dünyalarındaki anlayışından yoksundur.[182] Kafka sonrası kurgunun, özellikle bilimkurgularının çoğu, Kafka evreninin temalarını ve kurallarını takip etmektedir. Bu, George Orwell ve Ray Bradbury gibi yazarların eserlerinde görülebilir.[182]

"Kafkaesk"

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kafka'nın "Dönüşüm" adlı eseri, 1953 tarihli pulp dergisi Famous Fantastic Mysteries'in sayısında yer aldı.

"Kafkaesk" terimi, özellikle Dava ve "Dönüşüm" adlı eserini anlatan kavramları ve durumları tanımlamak için kullanılır. Örnekler bürokrasilerin çoğu zaman gerçeküstü bir biçimde insanları alt üst ettikleri durumları; anlamsızlık, yönlendirilememe ve çaresizlik duygularını çağrıştıran kabus ortamını içermektedir. Kafkaesk ortamında yer alan karakterler genellikle bir labirent durumundan kaçmak için net bir eylem rotasından yoksundur. Kafkaesk unsurları genellikle varoluşçu eserlerde görülür fakat terim; anlaşılamaz derecede karmaşık, tuhaf veya mantıksız olan gerçek yaşam olaylarına ve durumlarına uygulanarak edebi dünyayı aşmıştır.[5][209][210][211]

The statue is a man with no head or arms, with another man sitting on his shoulders
Jaroslav Róna'nın yaptığı Prag'daki Franz Kafka'nın bronz heykeli

Sayısız film ve televizyon çalışması Kafkaesk olarak tanımlanmıştır ve stil özellikle distopik bilimkurguda öne çıkmaktadır. Patrick Bokanowski'nin 1982 filmi The Angel, Terry Gilliam'ın 1985 filmi Brazil ve 1998 bilimkurgu kara film Karanlık Şehir gibi filmler bu şekilde tarif edilmiş olan türler arasındadır. The Tenant (1976) ve Barton Fink (1991) gibi diğer türler içinde yer alan filmler de bu şekilde tarif edilmiş filmler içinde yer almaktadır.[212] Televizyon dizileri The Prisoner ile The Twilight Zone, sıklıkla Kafkaesk olarak tanımlanmaktadır.[213][214]

Ancak yaygın bir şekilde kullanılmasıyla bu terim, Kafka alimlerinin sıklıkla yanlış kullanıldığını belirttiği kadar yaygınlaşmıştır.[215] The Atlantic'ten Joe Fassler'ın "Kafkaesk olmak ne demektir?" sorusuna cevap veren yazar Ben Marcus şunları söylemiştir: "Kafka’nın tipik özellikleri; dilin kullanımını, fantezi ve gerçekliğin üstesinden gelen bir ortam ve umutsuzluk karşısında bile çaba sarf etmeyi -umutsuzca ve umut dolu- etkilemektedir."[216]

Anma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Prag'daki Franz Kafka Müzesi, Kafka'ya ve eserlerine adanmıştır. Müzenin önemli bir bileşeni, ilk kez 1999 yılında Barselona'da gösterilen ve sonra New York'taki Yahudi Müzesi'ne taşınan K.'nin Şehri, Franz Kafka ve Prag sergisidir ve son olarak 2005 yılında Prag'daki Moldau boyunca Malá Strana'da sergilenmiştir. Müze, Město K. Franz Kafka a Praha sergisinin özgün fotoğraf ve belgelerini göstererek ziyaretçileri Kafka'nın yaşadığı ve hakkında yazdığı dünyaya çekmeyi amaçlamaktadır.[217]

Franz Kafka Ödülü, 2001 yılında kurulan Franz Kafka Derneği ve Prag kentinin yıllık edebiyat ödülüdür. Edebiyatın değerini, "kültürel, ulusal, dil ve dinsel hoşgörüye, varoluşsal, zamansız karakterine, genel olarak insan geçerliliğine ve zamanımıza dair bir tanıklık verme yeteneğine" hitap etmektedir.[218] Seçim komitesi ve ödül alacaklar dünyanın her yerinden gelmektedir fakat ödül, Çek dilinde yayınlanmış en az bir eseri olan yazarlar ile sınırlıdır.[218] Kazanan kişi, ekim ayının sonlarında Çek Devlet Tatili'nde Prag Eski Belediye Binası'nda yapılan bir törenle 10 bin dolar, bir diploma ve bronz heykelcik elde etmektedir.[218]

San Diego Eyalet Üniversitesi (SDSU), 1998 yılında Kafka'nın son yazıları için resmi uluslararası arama olarak başlayan Kafka Projesi'ni yürütmektedir.[164]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Almanca telaffuz: [fʁants ˈkafkaː]; Çekçe telaffuz: [ˈfrants ˈkafka]; Çekçede bazen František Kafka (Çekçe telaffuz: [ˈfrancɪʃɛk ˈkafka]) diye anılır; İngilizce telaffuz: İngilizce telaffuz: [ˈkɑːfkɑː,_-kə] (Random House Webster's Unabridged Dictionary: "Kafka").
  2. ^ Bazı kaynaklar Kafka'nın mezuniyet ayını haziran (Murray) olarak verirken bazıları da temmuz (Brod) olarak aktarmıştır.[38][39]
  3. ^ Buradaki çeviri Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlanan Kafka'nın Aforizmalar adlı eserinden alınmıştır. Almancadan çeviren: Osman Çakmakçı.[96]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ a b Koelb 2010, s. 12.
  2. ^ Czech Embassy 2012.
  3. ^ Spindler, William (1993). "Magical Realism: A Typology" (PDF). Forum for Modern Language Studies. XXIX (1). ss. 90-93. doi:10.1093/fmls/XXIX.1.75. ISSN 0015-8518.  (abonelik gereklidir)
  4. ^ "Franz Kafka." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
  5. ^ a b c d e f g Steinhauer 1983, ss. 390-408.
  6. ^ Kohoutikriz 2011.
  7. ^ a b Gilman 2005, ss. 20-21.
  8. ^ Northey 1997, ss. 8-10.
  9. ^ Brod 1960, ss. 3-5.
  10. ^ Northey 1997, s. 92.
  11. ^ Gray 2005, ss. 147-148.
  12. ^ Hamalian 1974, s. 3.
  13. ^ Kafka, Franz (2009). The Metamorphosis. 1230 Avenue of Americas: Simon and Schuster Paperbacks. ss. ix. ISBN 978-1-4165-9968-5. 
  14. ^ Corngold 1972, ss. xii, 11.
  15. ^ a b Kafka-Franz, Father 2012.
  16. ^ Brod 1960, s. 9.
  17. ^ a b Brod 1960, ss. 15-16.
  18. ^ Brod 1960, ss. 19-20.
  19. ^ Brod 1960, ss. 15, 17, 22-23.
  20. ^ Stach 2005, ss. 390-391, 462-463.
  21. ^ Stach 2005, s. 13.
  22. ^ Brod 1960, ss. 26-27.
  23. ^ a b Hawes 2008, s. 29.
  24. ^ a b c Sayer 1996, ss. 164-210.
  25. ^ Kempf 2005, ss. 159-160.
  26. ^ Corngold 2004, s. xii.
  27. ^ Diamant 2003, ss. 36-38.
  28. ^ Brod 1960, ss. 40-41.
  29. ^ a b Gray 2005, s. 179.
  30. ^ Stach 2005, ss. 43-70.
  31. ^ Brod 1960, s. 40.
  32. ^ a b Brod 1960, s. 14.
  33. ^ Brod 1966, ss. 53-54.
  34. ^ Stach 2005, s. 362.
  35. ^ Gray 2005, ss. 74, 273.
  36. ^ Brod 1960, ss. 51, 122-124.
  37. ^ Stach 2005, ss. 80-83.
  38. ^ Murray 2004, s. 62.
  39. ^ Brod 1960, s. 78.
  40. ^ Karl 1991, s. 210.
  41. ^ Glen 2007, ss. 23-66.
  42. ^ Corngold et al. 2009, s. 28.
  43. ^ Drucker 2002, s. 24.
  44. ^ Corngold et al. 2009, ss. 250-254.
  45. ^ Stach 2005, ss. 26-30.
  46. ^ Brod 1960, ss. 81-84.
  47. ^ Stach 2005, ss. 23-25.
  48. ^ Stach 2005, ss. 25-27.
  49. ^ Spector 2000, s. 17.
  50. ^ Keren 1993, s. 3.
  51. ^ Stach 2005, ss. 34-39.
  52. ^ Koelb 2010, s. 32.
  53. ^ Stach 2005, ss. 56-58.
  54. ^ Brod 1960, ss. 29, 73-75, 109-110, 206.
  55. ^ Corngold 2011, ss. 339-343.
  56. ^ Brod 1960, s. 154.
  57. ^ a b Hawes 2008, s. 186.
  58. ^ Stach 2005, ss. 44, 207.
  59. ^ Hawes 2008, ss. 186, 191.
  60. ^ a b European Graduate School 2012.
  61. ^ Stach 2005, s. 43.
  62. ^ a b Banville 2011.
  63. ^ Köhler 2012.
  64. ^ a b c Stach 2005, s. 1.
  65. ^ Seubert 2012.
  66. ^ Brod 1960, ss. 196-197.
  67. ^ Hawes 2008, ss. 129, 198-199.
  68. ^ Murray 2004, ss. 276-279.
  69. ^ Stach 2005, ss. 379-389.
  70. ^ Brod 1960, ss. 240-242.
  71. ^ S. Fischer 2012.
  72. ^ Alt 2005, s. 303.
  73. ^ Hawes 2008, ss. 180-181.
  74. ^ Stach 2005, ss. 1, 379-389, 434-436.
  75. ^ Apel 2012, s. 28.
  76. ^ a b c d e Brod 1966, s. 389.
  77. ^ Hempel 2002.
  78. ^ Janouch 1971, ss. 14, 17.
  79. ^ a b Fichter 1987, ss. 367-377.
  80. ^ Repertory 2005.
  81. ^ Brod 1966, s. 41.
  82. ^ Brod 1966, s. 42.
  83. ^ Brod 1966, s. 97.
  84. ^ a b c Brod 1966, s. 49.
  85. ^ Brod 1960, s. 47.
  86. ^ Brod 1966, s. 52.
  87. ^ Brod 1966, s. 90.
  88. ^ Brod 1966, s. 92.
  89. ^ a b Brod 1960, s. 214.
  90. ^ Brod 1960, s. 156.
  91. ^ Pérez-Álvarez 2003, ss. 181-194.
  92. ^ Miller 1984, ss. 242-306.
  93. ^ McElroy 1985, ss. 217-232.
  94. ^ Project Gutenberg 2012.
  95. ^ Gray 1973, s. 196.
  96. ^ Kafka, Franz. Kızıler, Ruken (Ed.). Aforizmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN 9789944888059. 
  97. ^ Brod 1960, ss. 139-140.
  98. ^ Fichter 1988, ss. 231-238.
  99. ^ Gilman 1995, back cover.
  100. ^ Brod 1960, s. 128.
  101. ^ Brod 1960, s. 86.
  102. ^ a b Lib.com 2008.
  103. ^ Bergman 1969, s. 8.
  104. ^ a b Bruce 2007, s. 17.
  105. ^ Preece 2001, s. 131.
  106. ^ Hughes 1986, ss. 248-249.
  107. ^ Bathrick 1995, ss. 67-70.
  108. ^ a b c d Socialist Worker 2007.
  109. ^ History Guide 2006.
  110. ^ a b c Haaretz 2008.
  111. ^ a b Kafka-Franz 2012.
  112. ^ Gilman 2005, s. 31.
  113. ^ Connolly 2008.
  114. ^ Harper's 2008.
  115. ^ Hawes 2008, ss. 119-126.
  116. ^ Bloom 1994, s. 428.
  117. ^ Kahn & Hook 1993, s. 191.
  118. ^ a b c Rothkirchen 2005, s. 23.
  119. ^ Tal, Josef. Tonspur – Auf Der Suche Nach Dem Klang Des Lebens. Berlin: Henschel, 2005. ss. 43–44
  120. ^ Brod 1960, s. 196.
  121. ^ Bloom 2011.
  122. ^ Believer 2006.
  123. ^ Brod 1960, ss. 209-211.
  124. ^ Brod 1960, s. 211.
  125. ^ F. Kafka, New Jewish Cemetery, Prague: Marsyas 1991, s.56
  126. ^ a b New York Times 2010.
  127. ^ Stach 2005, s. 2.
  128. ^ Murray 2004, ss. 367.
  129. ^ Furst 1992, s. 84.
  130. ^ Pawel 1985, ss. 160-163.
  131. ^ a b c Brod 1966, s. 388.
  132. ^ Brod 1966114f
  133. ^ Ernst 2010.
  134. ^ Hawes 2008, ss. 159, 192.
  135. ^ Stach 2005, s. 113.
  136. ^ Brod 1960, s. 129.
  137. ^ Brod 1966, s. 113.
  138. ^ Sokel 1956, ss. 203-214.
  139. ^ Luke 1951, ss. 232-245.
  140. ^ Dodd 1994, ss. 165-168.
  141. ^ Gray 2005, s. 131.
  142. ^ Horstkotte 2009.
  143. ^ Brod 1960, s. 113.
  144. ^ Brod 1960, ss. 128, 135, 218.
  145. ^ Koelb 2010, s. 34.
  146. ^ Sussman 1979, ss. 72-94.
  147. ^ Stach 2005, s. 79.
  148. ^ Brod 1960, s. 137.
  149. ^ Stach 2005, ss. 108-115, 147, 139, 232.
  150. ^ a b c Kakutani 1988.
  151. ^ Boyd 2004, s. 139.
  152. ^ Rastalsky 1997, s. 1.
  153. ^ a b c d e Itk 2008.
  154. ^ Brod 1966, s. 94.
  155. ^ Brod 1966, s. 61.
  156. ^ Stach 2005, s. 343.
  157. ^ Brod 1966, s. 110.
  158. ^ a b c European Graduate School, Articles 2012.
  159. ^ Leiter 1958, ss. 337-347.
  160. ^ Krolop 1994, s. 103.
  161. ^ Kafka 1988, publisher's notes.
  162. ^ McCarthy 2009.
  163. ^ Butler 2011, ss. 3-8.
  164. ^ a b Kafka Project SDSU 2012.
  165. ^ Contijoch 2000.
  166. ^ Kafka 2009, s. xxvii.
  167. ^ a b Diamant 2003, s. 144.
  168. ^ Classe 2000, s. 749.
  169. ^ Jewish Heritage 2012.
  170. ^ a b Kafka 1998, publisher's notes.
  171. ^ O'Neill 2004, s. 681.
  172. ^ Adler 1995.
  173. ^ Oxford Kafka Research Centre 2012.
  174. ^ Guardian 2010.
  175. ^ Buehrer 2011.
  176. ^ a b Lerman 2010.
  177. ^ Rudoren & Noveck 2012.
  178. ^ Bloom 2002, s. 206.
  179. ^ Durantaye 2007, ss. 315-317.
  180. ^ Paris Review 2012.
  181. ^ a b Gale Research Inc. 1979, ss. 288-311.
  182. ^ a b c Bossy 2001, s. 100.
  183. ^ Furst 1992, s. 83.
  184. ^ Sokel 2001, ss. 102-109.
  185. ^ Burrows 2011.
  186. ^ Panichas 2004, ss. 83-107.
  187. ^ Gray 1973, s. 3.
  188. ^ Kavanagh 1972, ss. 242-253.
  189. ^ Rahn 2011.
  190. ^ Kundera 1988, ss. 82-99.
  191. ^ Glen 2007.
  192. ^ a b Banakar 2010.
  193. ^ Hawes 2008, ss. 216-218.
  194. ^ a b Glen 2011, ss. 47-94.
  195. ^ Preece 2001, ss. 15-31.
  196. ^ Hawes 2008, ss. 212-214.
  197. ^ Ziolkowski 2003, s. 224.
  198. ^ Corngold et al. 2009, ss. xi, 169, 188, 388.
  199. ^ Ghosh 2009.
  200. ^ Günyol 1989, s. 51.
  201. ^ Hawes 2008, s. 4.
  202. ^ a b Sandbank 1992, ss. 441-443.
  203. ^ Bolton, Christopher. Sublime Voices: The Fictional Science and Scientific Fiction of Abe Kobo. Cambridge(Massachusetts) and London: Harvard University Asian Centre, 2009
  204. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2018. 
  205. ^ Financial Times 2009.
  206. ^ Silverman 1986, ss. 129-130.
  207. ^ LiteraturHaus 1999.
  208. ^ Coker 2012.
  209. ^ Adams 2002, ss. 140-157.
  210. ^ Aizenberg 1986, ss. 11-19.
  211. ^ Strelka 1984, ss. 434-444.
  212. ^ Palmer 2004, ss. 159-192.
  213. ^ O'Connor 1987.
  214. ^ Los Angeles Times 2009.
  215. ^ "The Essence of 'Kafkaesque'". The New York Times. 29 Kasım 1991. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2018. 
  216. ^ Fassler, Joe. "What It Really Means to Be 'Kafkaesque'". 29 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2018. 
  217. ^ Kafka Museum 2005.
  218. ^ a b c Kafka Society 2011.
Genel
  • Bloom, Harold (Bahar 2011). "Franz Kafka's Zionism". Midstream, 2. 57. -left
  • Boyd, Ian R. (2004). Dogmatics Among the Ruins: German Expressionism and the Enlightenment. Bern: Peter Lang AG. ISBN 978-3-03910-147-4. 
  • Brod, Max (1966). Über Franz Kafka (Almanca). Hamburg: S. Fischer Verlag. 
  • Bruce, Iris (2007). Kafka and Cultural Zionism — Dates in Palestine. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-22190-4. 
  • Corngold, Stanley (1972). Introduction to The Metamorphosis. New York: Bantam Classics. ISBN 978-0-553-21369-0. 
  • Corngold, Stanley (2004). Lambent Traces: Franz Kafka. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11816-1. 
  • Engel, Manfred; Auerochs, Bernd (2010). Kafka-Handbuch. Leben – Werk – Wirkung (Almanca). Metzler: Stuttgart, Weimar. ISBN 978-3-476-02167-0. 
  • Elsaesser, Thomas (2004). The Last Great American Picture Show. Amsterdam: Amsterdam University Press. ISBN 978-90-5356-493-6. 
  • Gale Research Inc. (1979). Twentieth-Century Literary Criticism: Excerpts from Criticism of the Works of Novelists, Poets, Playwrights, Short Story Writers, & Other Creative Writers Who Died Between 1900 & 1999. Farmington Hills, Michigan: Gale Cengage Learning. ISBN 978-0-8103-0176-4. 
  • Northey, Anthony (1997). Mišpoche Franze Kafky (Çekçe). Prag: Nakladatelství Primus. ISBN 978-80-85625-45-5. 
  • O'Neill, Patrick M. (2004). Great World Writers: Twentieth Century. Tarrytown, New York: Marshal Cavendish. ISBN 978-0-7614-7477-7. 
  • Sokel, Walter H. (2001). The Myth of Power and the Self: Essays on Franz Kafka. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 978-0-8143-2608-4. 

Dergiler

  • Adams, Jeffrey (Yaz 2002). "Orson Welles's "The Trial:" Film Noir and the Kafkaesque". College Literature, Literature and the Visual Arts. 29 (3). West Chester, Pennsylvania. JSTOR 25112662. 
  • Aizenberg, Edna (Temmuz–Aralık 1986). "Kafkaesque Strategy and Anti-Peronist Ideology Martinez Estrada's Stories as Socially Symbolic Acts". Latin American Literary Review. 14 (28). Chicago. JSTOR 20119426. 
  • Butler, Judith (3 Mart 2011). "Who Owns Kafka". London Review of Books. 33 (5). Londra. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2012. 
  • Corngold, Stanley (Sonbahar 2011). "Kafkas Spätstil/Kafka's Late Style: Introduction". Monatshefte. 103 (3). Madison, Wisconsin. doi:10.1353/mon.2011.0069. 
  • Dembo, Arinn (Haziran 1996). "Twilight of the Cockroaches: Bad Mojo Evokes Kafka So Well It'll Turn Your Stomach". Computer Gaming World, 143. New York. 
  • Dodd, W. J. (1994). "Kafka and Dostoyevsky: The Shaping of Influence". Comparative Literature Studies. 31 (2). State College, Pennsylvania. JSTOR 40246931. 
  • Fichter, Manfred M. (Temmuz 1988). "Franz Kafka's anorexia nervosa". Fortschritte der Neurologie · Psychiatrie (Almanca). 56 (7). Munich: Psychiatrische Klinik der Universität München. ss. 231-8. doi:10.1055/s-2007-1001787. PMID 3061914. 
  • Hughes, Kenneth (Yaz 1986). "Franz Kafka: An Anthology of Marxist Criticism". Monatshefte. 78 (2). Madison, Wisconsin. JSTOR 30159253. 
  • Kavanagh, Thomas M. (Bahar 1972). "Kafka's "The Trial": The Semiotics of the Absurd". Novel: A Forum on Fiction. 5 (3). Durham, North Carolina: Duke University Press. doi:10.2307/1345282. JSTOR 1345282. 
  • Kempf, Franz R. (Yaz 2005). "Franz Kafkas Sprachen: "... in einem Stockwerk des innern babylonischen Turmes. .."". Shofar: an Interdisciplinary Journal of Jewish Studies. 23 (4). West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. s. 159. doi:10.1353/sho.2005.0155. 
  • Kundera, Milan (Kış 1988). "Kafka's World". The Wilson Quarterly. 12 (5). Washington, D.C.: The Woodrow Wilson International Center for Scholars. JSTOR 40257735. 
  • Lawson, Richard H. (Mayıs 1960). "Ungeheueres Ungeziefer in Kafka's "Die Verwandlung"". The German Quarterly. 33 (3). Cherry Hill, New Jersey: American Association of Teachers of German. JSTOR 402242. 
  • Leiter, Louis H. (1958). "A Problem in Analysis: Franz Kafka's 'A Country Doctor'". The Journal of Aesthetics and Art Criticism. 16 (3). Philadelphia: American Society for Aesthetics. doi:10.2307/427381. 
  • Panichas, George A. (Spring–Sonbahar 2004). "Kafka's Afflicted Vision: A Literary-Theological Critique". Humanitas. 17 (1–2). Bowie, Maryland: National Humanities Institute. 
  • Pérez-Álvarez, Marino (2003). "The Schizoid Personality of Our Time". International Journal of Psychology and Psychological Therapy. 3 (2). Almería, Spain. 
  • Rhine, Marjorie E. (Kış 1989). "Untangling Kafka's Knotty Texts: The Translator's Prerogative?". Monatshefte. 81 (4). Madison, Wisconsin. JSTOR 30166262. 
  • Sayer, Derek (1996). "The Language of Nationality and the Nationality of Language: Prague 1780–1920 – Czech Republic History". Past and Present. 153 (1). Oxford. s. 164. doi:10.1093/past/153.1.164. OCLC 394557. 
  • Sandbank, Shimon (1992). "After Kafka: The Influence of Kafka's Fiction". Penn State University Press. 29 (4). Oxford. JSTOR 40246852. 
  • Sokel, Walter H. (Nisan–Mayıs 1956). "Kafka's "Metamorphosis": Rebellion and Punishment". Monatshefte. 48 (4). Madison, Wisconsin. JSTOR 30166165. 
  • Strelka, Joseph P. (Kış 1984). "Kafkaesque Elements in Kafka's Novels and in Contemporary Narrative Prose". Comparative Literature Studies. 21 (4). State College, Pennsylvania. JSTOR 40246504. 

Gazeteler

  • Apel, Friedman (28 Ağustos 2012). "Der Weg in die Ewigkeit führt abwärts / Roland Reuß kramt in Kafkas Zürauer Zetteln". Frankfurter Allgemeine Zeitung (Almanca). 
  • Batuman, Elif (22 Eylül 2010). "Kafka's Last Trial". The New York Times. 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. 
  • O'Connor, John J. (4 Haziran 1987). "McGoohan a Spy on 31". The New York Times. 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2013. 

Online sources

  • Keynes, Laura (Ağustos 2005). "Kafka's Dick". Times Literary Supplement. 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012. 
  • Seubert, Harald. "Bauer, Felice" (Almanca). Kulturportal-west-ost.eu. 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012. Knochiges leeres Gesicht, das seine Leere offen trug. Freier Hals. Überworfene Bluse ... Fast zerbrochene Nase. Blondes, etwas steifes, reizloses Haar, starkes Kinn. 
  • Stone, Peter H. "Gabriel Garcia Marquez, The Art of Fiction No. 69". The Paris Review. 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012. 
  • "Allegory". The Guardian. Londra. 4 Nisan 1930. 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2012. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Baruffi, Alessandro (2016). The Tales of Franz Kafka: İngilizce Translation with Original Text in German. Philadelphia, PA: LiteraryJoint Press. ISBN 978-1329821095. 
  • Corngold, Stanley; Wagner, Benno (2011). Franz Kafka: The Ghosts in the Machine. Evanston, Illinois: Northwestern University Press. ISBN 978-0-8101-2769-2. 
  • Engel, Manfred; Robertson, Ritchie (2010). Kafka und die kleine Prosa der Moderne / Kafka and Short Modernist Prose. Oxford Kafka Studies I (Almanca ve İngilizce). Königshausen & Neumann: Würzburg. ISBN 978-3-8260-4029-0. 
  • Engel, Manfred; Robertson, Ritchie (2012). Kafka, Prag und der Erste Weltkrieg / Kafka, Prague and the First World War. Oxford Kafka Studies II (Almanca ve İngilizce). Königshausen & Neumann: Würzburg. ISBN 978-3-8260-4849-4. 
  • Heller, Paul (1989). Franz Kafka: Wissenschaft und Wissenschaftskritik (Almanca). Tübingen: Stauffenburg. ISBN 978-3-923721-40-5. 
  • Kopić, Mario (1995). "Franz Kafka and Nationalism". Erewhon. An International Quarterly. 2 (2). Amsterdam: EX-YU PEN Amsterdam. 
  • Major, Michael (2011). Kafka ... for our time. San Diego, CA: Harcourt Publishing. ISBN 978-0-9567982-1-3. 

Dergiler

  • Jirsa, Tomáš (2015). "Reading Kafka Visually: Gothic Ornament and the Motion of Writing in Kafka's Der Process". Central Europe. 13 (1-2). Londra. ss. 36-50. doi:10.1080/14790963.2015.1107322. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Franz Kafka
hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Franz_Kafka&oldid=34530648" sayfasından alınmıştır