I. Mihail
| I. Mihail Rangabe Μιχαήλ Α΄ Ραγγαβέ | |
|---|---|
 I. Mihail zamanına ait bir sikke | |
| Bizans İmparatoru | |
| Taç giymesi | 811-813 |
| Önce gelen | Stavrakios |
| Sonra gelen | V. Leon |
| Ölüm | 11 Ocak 844 Konstantinopolis |
| Eş(ler)i | Prokopia |
| Çocuk(lar)ı | Theofilaktos Stavrakios Nikitas Yorgo Teofano |
| Hanedan | Nikiforos Hanedanı |
| Babası | Amiral Theofilaktos Rangabe |
| Nikiforos Hanedanı | |||
| Kronoloji | |||
| I. Nikiforos | 802–811 | ||
| Ortak imparator olarak Stavrakios ile, 803–811 | |||
| Stavrakios | 811 | ||
| I. Mihail | 811–813 | ||
| Ortak imparator olarak Theofilaktos ile, 811–813 | |||
| Veraset | |||
| Öncül: İsauria Hanedanı |
Ardıl: V. Leon ve Frigya Hanedanı | ||
I. Mihail Rangabe (Yunanca: Μιχαήλ Α΄ Ραγγαβέ, Mikhaēl I Rangabe; d. yaklaşık olarak 770 - ö. 11 Ocak 844), 811–813 arasında Bizans imparatoru.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mihail, soylu Rangabe sülalesinin bir üyesi olan Theofilaktos Rangabe'in oğluydu.[1] Babası Bizans donanmasının Ege filosunda amiraldi. İleride imparatorluğu eline geçirecek olan o zamanki Hazine Nazırı olan Nikiforos'un kızı olan Prokopia ile evlendi. Kendisi de saray bürokrasisi içine girip kayın babası 802'de imparatorluğu bir komplo ile ele geçirdikten sonra sarayda kouropalatēs unvanını aldı.[1]
Mihail kayınbabası olan I. Nikiforos'un 811'deki son Bulgaristan seferine iştirak etti. I. Nikiforos'un, Han Kruma karşı yenilip Bizans ordusunun neredeyse imha edildiği Pliska Muharebesi faciasından zor olarak fakat sağ salim kurtulmayı başardı. Kayınbabası I. Nikiforos bu savaşta ölmüştü. Tahta geçen, karısının erkek kardeşi olan Stavrakios ise bir kılıç darbesi ile ağır yaralanıp felç halinde sedye ile Konstantinopolis'e getirilmişti; imparatorluk tacı giymişti ama ağır yaraları yüzünden fiilen imparatorluk yapamamaktaydı. Mihail'in karısı Prokopia kardeşi Stavrakios'u kocası olan I. Mihail Rangebe'yi imparator olarak kabul etmesine başarısızlıkla ikna etmeye çalıştı. Sonunda Mihail ve destekçileri 2 Ekim 811'de bir saray darbesi yaparak Stavraikos'u tahtan indirip bir manastıra koydular ve I. Mihail Rangabe imparator olarak ilan edildi.[1]
I. Mihail, I. Nikiforos'tan daha popüler olmaya çalışmaktaydı. Nikiforos'un koymuş olduğu ve kilise mensupları, soylular ve büyük toprak sahiplerine hasar veren vergileri indirmeye koyuldu. Böylelikle azalan devlet gelirleri yetmiyormuş gibi kiliseler, manastırlar ve kendinden parasal harcama isteyen herkese oluklar halinde harcamalar yapmaya koyuldu. Harcamayı kıstığı tek bir kalem ülkenin savunması olmuştu.
I. Mihail çok dindar bir kişi idi ve Ortodoks Kilisesi'nde ikonaseverler üstün bastığı için onları tutmaktaydı. Bazı kilise adamlarının İkonakırıcı kliği mensuplarını suçlayıp cezalandırılmalarına göz yumdu. Koyu Ortodoks Studion Manastırı Başkeşişi Theodore'un büyük etkisi altında kaldı. Theodore, Konstantinopolis Patrikleri ile bir dini uyuşmazlığa girmişti. Fakat imparatorun Theodore tarafında olduğunu görünce Patrik durumunu ve eski kararını değiştirmek zorunda kaldı. Bu nedenle koyu Ortodoks taraftarı kilise tarihçisi Günah Çıkartıcı Theofanis'in eserinde I. Mihail çok pozitif olarak gösterilmektedir.[1]
Bazı Batılı Hristiyan tarihçiler Theodore'un pozitif etkisinin Batı İmparatoru Şarlman ile anlaşma sağlanması sonucunu verdiğini bildirmekte ve onun için Theodore'u ve I. Mihail'i övmektedirler. Ancak Franklarla müzakereler kayınbabası I. Nikiforos tarafından başlatılmış ve nerede ise uygun bir sonuca varılmaktayken bu müzakereler Piliska faciası ile aksamıştı. Ama bir yıl aradan geçtikten sonra I. Mihail müzakerelerin devam etmesini kabul etti. Bu müzakerelerin sonunda 812'de adını kayın-babasından alan Pax Nikophorii adlı bir barış anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya göre Papa tarafından 810'da Batı İmparatorluğu tacı giydirilen Frank Kralı ve yeni ilk Kutsal Roma Germen İmparatoru olan Şarlman basileos (yani imparator) olarak kabul edildi; ama Bizanslılar bu konuda daha başka ödün vermediler. İtalya'daki nüfuz bölgeleri de açıklığa kavuşturulup Roma, Ravenna ve Pentapolis'in Batı'ya ait olduğu kabul edildi; Venedik, İstirya, Dalmaçya sahilleri ve Güney İtalya'nın Doğu'ya Bizans İmparatorluğu'na bağlı olduğu teyit edildi.[1]
Bulgaristan'la savaş devam etmekteydi. 812 ilkbaharında Krum Han, Bizans'a ait Karadeniz kıyısında önemli bir yol kavşağı ve bir kale olan Devetus'u eline geçirdi. I. Mihail Pliska faciasında imha edilen ordudan sonra yeniden kurulması gereken daha iyi yetişmemiş yeni Bizans ordusunun başında Bulgaristan'a sefere çıktı ise de ordunun isyanı üzerine geri dönmeye mecbur kaldı. Han Krum'un insafına kalmış olan Trakya ve Balkanlardaki Bizanslı nüfus panik halinde kaçmaya koyuldu. Bırakılıp kaçılan şehir ve kaleler arasında İmparatoriçe İrini tarafından yeniden tamir görmüş olanlar da vardı. Bu panik güneye batı Trakya'nın merkezi olan Filibe (Filipepolis)'e kadar etki yaptı.[1]
Bu korkunun hiç nedeni yoktu, çünkü Bulgaristan Hanı Krum, Bizans ile bir barış anlaşmasının imzalanmasını teklif etti. Fakat teklif edilen bu barış şartları arasında, gayet rasyonel olarak, bütün Bizanslılar elinde bulunan Bulgar ordu kaçaklarının ve esirlerinin geri verilmesi şartını I. Mihail'in yakın danışmanı olan koyu Ortodoks Studios Manastırı Başkeşişi Theodore beğenmemişti. Mihail de bu nedenle bu barış teklifini Theodore'in tavsiyelerine uyarak reddetti. Bunun üzerine Bulgarlar Mesembria (Nişabur) liman şehrini 5 Kasım 812 tarihinde ellerine geçirdiler.[1]
Bütün 812 kışında yeni ordusunun tedariki ve talimi ile meşgul olan I. Mihail, Mayıs 813'te tekrar Bulgaristan üzerine bir sefere çıktı. Bulgarlarla ilk çatışmalarda yeni ordu bazı başarılar kazandı. Fakat Haziran ortasında Edirne (Adrianopol)'un 35 km kadar kuzeybatısında yapılan Versinikia Muharebesi'nda Bizans ordusu önce sol kanattaki Makedonyalı birliklerini hücumları ile çok iyi durumda iken, özellikle (sonraki IV. Leon adıyla imparator olacak) general Ermeni Leon idaresindeki sağ kanadında bulunan Anatolikon Theması askerlerinin birden I. Mihail'den emir gelmeden çekilmesiyle bir bozguna uğradı; dağılıp; kaçmaya başladı. İmparator'da oradan ayrılıp hemen Konstantinopolis'e döndü.[1]
I. Mihail bu yenilgisini, kendine ve hanedanına Allah'ın bir gazabı olarak görmekteydi. Hemen Konstantinopolis Patriği ile görüşüp imparatorluktan feragat ettiğini bildirdi. Karısı Prokopia onu bu kararından vazgeçirmeye çalıştı ise de başarı kazanamadı. Artık imparator olmayan I. Mihail, karısı ve 5 çocuğu keşiş kıyafetlerine bürünüp Konstantinopolis'ten kaçıp Pharos'ta bir kiliseye saklandılar.[1]
Bizanslı generaller ordu kalıntıları başında imparatorluk ilan etmeleri beklenmekteydi. Bunlardan en önemlileri Ermeni Leo ve Mihail Amoriyalı idi. Ermeni Leo çabuk davranıp Bulgarlarla Versinikia Savaşından ordusuyla savaşmadan kaçtığı için askerleri zinde olarak Altın Kapıdan Konstantinopolis'e girdi, alay yaparak saraya geldi ve V. Leon adıyla Vaftizci Yahya Kilisesinde imparatorluk tacını giydi.
Eski imparator I. Mihail kendisinin ve ailesinin güvenliği garanti edilinceye kadar saklandı. Bu güvenlik verilince ortaya çıktılar. I. Mihail Rangabe Adalarda bulunan bir manastıra girip Athanasios adını aldı. Karısı ve kızları rahibe olarak diğer manastırlara girdiler. Oğulları imparatorluk iddiasında bulunmalarını önlemek için hadım edildiler ve her biri değişik bir manastıra girdiler. Bunlardan Niketas adlı olanı manastırda keşiş ismi olarak İgnatios adını aldı ve sonunda üstün şahsi yetenekleri dolayısıyla Konstantinopolis Patriği oldu. Mihail (yahut keşiş Athansios) Ocak 844'te kaldığı manastırda uykusunda öldü.[1]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]I. Mihail Rangabe İmparator I. Nikiforos'un kızı olan Prokopia ile evliydi. İsmi bilinen çocukları şunlardır:
- Theofilaktos - 812–814 arasında ortak imparator. Hadım edilip, manastıra sürgün edildi.
- Stavrakios
- Nikitas - Hadım edilip, manastıra sürgün edildi. Sonradan I. İgnatius ismiyle Konstantinopolis Patriği oldu.
- Gorgo, rahibe oldu
- Teofano, rahibe oldu
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2.
- Norwich, John Julius (1991). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011448-3.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Stavrakios |
 Bizans İmparatoru 2 Ekim 811 – 22 Haziran 813 Ortak imparator: Theofilaktos |
Sonra gelen: V. Leon |