İçeriğe atla

Huawei Mate 10

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Huawei Mate 10
Huawei Mate 10
ÜreticiHuawei
ModelMate 10
Mate 10 Pro
Mate 10 Lite
Yıl2017
İşletim sistemiAndroid 8.0 ve EMUI 8.0
CPU2.36 Ghz hızında 4 tane Cortex-A73 ve 1.8 Ghz hızında 4 tane Cortex-A53 çekirdeği bulunan 8 çekirdekli işlemci, i7 yardımcı işlemci, entegre sinirsel işlem işlemcisi (NPU)
Hafıza64 GB (Mate 10, Mate 10 Pro)
128 GB (Mate 10, Mate 10 Pro)
256 GB (Mate 10 Porsche Design)
Bellek4 GB LPDDR4X 1833 Mhz RAM (Mate 10, Mate 10 Pro)
6 GB LPDDR4X 1833 Mhz RAM (Mate 10, Mate 10 Pro, Mate 10 Porsche Design)
Batarya4000 mAh Li-Po batarya
Veri girişiParmak izi okuyucusu (Mate 10: Ön, Mate 10 Pro ve Porsche Design: Arka)
GPS/Glonass/BDS, G-Sensor. Jiroskop, Pusula, Ortam Işığı Sensörü, Yakınlık Sensörü, Hall Sensörü, Barometre, Kızıl Ötesi Uzaktan Kontrol
Fiziksel büyüklükMate 10
150.5 mm (Uzunluk)
77.8 mm (Genişlik)
8.2 mm (Kalınlık)
Mate 10 Pro
154.2 mm (Uzunluk)
74.5 mm (Genişlik)
7.9 mm (Kalınlık)
Ağırlık186 gram (Mate 10)
178 gram (Mate 10 Pro, Mate 10 Porsche Design)
Ekran5.9 inç, 1440x2560 çözünürlükte, 16:9 oranlı, 1500:1 kontrast oranlı RGBW IPS LCD (Mate 10)
6 inç, 1080x2160 çözünürlükte, 18:9 oranlı, 70000:1 kontrast oranlı, BOE üretimi OLED ekran (Mate 10 Pro, Mate 10 Porsche Design)
SeriHuawei Mate serisi
ÖncekiHuawei Mate 9 serisi
SonrakiHuawei Mate 20 serisi
BağlantıWi-Fİ 2.4 Ghz ve 5 Ghz, Wi-Fi Direct desteğiyle 802.11a/b/g/n/ac, Bluetooth 4.2, BLE, aptX/aptX HD ve LDAC HD Ses, USB Type-C 3.1, DisplayPort 1.2
DiğerGorilla Glass 5, NFC, Stereo Hoparlörler, 32 bit-384 Khz Çift DAC, Dahili Mikrofonla Aktif Gürültü Engelleme
Mate 10: IP53, Renkler: Black, Pink Gold, Champagne Gold, Mocha Brown
Mate 10 Pro: IP67, Renkler: Midnight Blue, Pink Gold, Titanium Grey, Mocha Brown
İlişkiliHuawei P10 serisi
Huawei Mate 10 arkası
Huawei Mate 10 Porshe Design

Huawei Mate 10, Huawei Mate 10 Pro ve Huawei Mate 10 Lite; Huawei Mate serisinin bir parçası olarak Huawei tarafından tasarlanmış ve pazarlanmış Android akıllı telefonlardır. Ayrıca, seride Huawei Mate 10 Porsche Design adında bir model daha bulunur; bu modelde 256 GB depolama alanı bulunur, bunun dışında bu model Mate 10 Pro ile aynıdır. Mate 10 serisi, ilk olarak 16 Ekim 2017'de çıkmıştır.[1][2] Amiral gemisi Mate 10 Pro, önceki Huawei Mate 9'a kıyasla; sinirsel işlem işlemcisi entegre edilmiş daha hızlı işlemciye, daha uzun 18:9 oranlı biraz daha büyük (6 inç) OLED ekrana, çok daha uzun şarj ömrüne ve cam arka panele (kablosuz şarj yoktur) sahiptir. Mate 10 Pro'un Çin'deki modelleri ve uluslararası modeller çift SIM kartlıdır. Mate 10 serisi, Android 8 ve EMUI'nin yeni bir sürümünü kullanır. Mate 10 modellerinin hiçbirinde SIM kilidi yoktur, tüm modeller sadece GSM'i destekler. Mate serisini de içeren Huawei akıllı telefonları, Amerikan istihbaharat kuruluşlarının baskılarından dolayı Amerikan operatörleri tarafından satılmamakta ve finanse edilmemektedir; bu telefonlar, bağımsız ve çevrimiçi satıcılardan alınabilmektedir.

Mate 10 serisinin yerini, Ekim 2018'de amiral gemisi olarak Huawei Mate 20 ve Huawei Mate 30 serisi aldı.

Mate 10 serisi, Huawei'nin yapay zeka odaklı yeni çipi (SoC) Kirin 970'ten güç alır. Kirin 970; 12 çekirdekli Mali G72 grafik işlemcisi (GPU) ve dahili sinirsel işlem işlemcisi (Neural Processing Unit-NPU) bulunan, 2.36 ve 1.8 Ghz hızlarında toplam 8 çekirdeği bulunan, 64-bit bir ARM mobil çipidir. Kirin 970'teki NPU, Microsoft Translator ile çekilen fotoğraflardaki kelimeleri tarayıp çevirme gibi işlemleri yapar.

Mate 10'da 4 GB RAM ve 64 GB depolama seçeneği bulunurken Mate 10 Pro'da 4 GB RAM ve 64 GB depolama ile 6 GB RAM ve 128 GB depolama seçenekleri bulunur.[3] Serinin en pahalı modeli Porsche Design'de 6 GB RAM ve 256 GB depolama bulunur. Mate 10; Çin'de Mate 10 Pro gibi 6 GB RAM ve 128 GB depolama ile alınabilir ancak bu konfigürasyona sahip model, dünyanın diğer yerlerinde internetten alınabilir.[4]

İki telefonda da ince çerçeveli ekranlar bulunur, Mate 10'da ekran-gövde oranı �.79'ken Mate 10 Pro'da bu oran �.64'tür. Mate 10'un ekran oranı klasik 16:9 iken Mate 10 Pro'nun ekran oranı yeni 18:9'dur. Mate 10'da RGBW dizilimine sahip 5.9 inç bir LCD ekran paneli, Mate 10 Pro'da BOE üretimi 6 inç OLED ekran paneli bulunur.[5] Şaşırtıcı bir şekilde, Mate 10'un ekran çözünürlüğü Mate 10 Pro'dan daha yüksektir (1440p'ye 1080p).[3]

Telefonların gövdesi, 3 boyutlu cam ve metal çerçeveden yapılmıştır.[6] Telefonun hem önü hem de arkası Gorilla Glass 5 ile kaplıdır.[7] Telefonun arka paneli cam olmasına rağmen telefonda kablosuz şarj desteklenmez.

Huawei, Mate 10 serisinin çift kamerasını tasarlamak için bir kez daha Leica ile beraber çalışmıştır. Mate 10 serisinde f/1.6 diyafram açıklığı olan 12 MP RGB ve yine f/1.6 diyafram açıklığı olan 20 MP siyah-beyaz (monochrome) kamerası bulunur. Sadece RGB kamerada optik görüntü sabitlemesi (Optical Image Stabilizaiton-OIS) bulunur. Mate 10 serisindeki çift kamera sayesinde bokeh fotoğrafları çekilebilir, fotoğraf çekildikten sonra bile bokeh efekti ayarlanabilir.[6] Ön tarafta ise 8 MP RGB bir kamera bulunur.

İki modelde de hızlı şarjı destekleyen 4000 mAh batarya bulunur. Huawei; her iki modelin de 10 dakikada %1'den 'ye, 30 dakikada %1'den X'e kadar şarj edilebildiğini iddia etmiştir.[6]

Mate 10'da 3.5mm kulaklık girişi ile şarj ve veri transferi için kullanılan USB-C girişi bulunur. Ancak, Mate 10 Pro'da kulaklık girişi bulunmaz. Mate 10'da IP53 su ve toz dayanıklılığı bulunurken Mate 10 Pro'da IP67 su ve toz dayanıklılığı bulunur.[6] Ayrıca Mate 10 Pro'da, televizyon gibi cihazları uzaktan kontrol etmeyi sağlayan kızıl ötesi sensörü (IR Blaster) bulunur.

Telefonlar, tek SIM (Amerika) ve çift SIM (Çin, Avrupa gibi bölgeler) 4G/4G konfigürasyonlarıyla satılmaktadır. Ancak; çift SIM kartlı modellerde, kullanıcının internette gezinmek veya arama alıp göndermek için kullanacağı SIM kartını ayarlardan seçmesini gerektiren DSDS (Dual Sim/Dual Standby) özelliği bulunur. Bu sırada, diğer SIM devre dışı kalır.

Mate 10, 256 GB'a kadar microSD hafıza kartlarını destekler (hafıza kartları, SIM 2 slotunu kullanır). Mate 10 Pro'nun hafızası arttırılamaz.

Mate 10'un ön alt çerçevesinde parmak izi okuyucu olarak da çalışan ana menü düğmesi bulunur; Mate 10 Pro'da parmak izi okuyucu arka paneldedir, ana menü düğmesi kaldırılmıştır.

Mate 10 serisi modellerinin hiçbirinde operatör kilidi bulunmaz ancak tüm modeller sadece GSM uyumludur. Mate 10 serisi: Verizon, Sprint ve U.S Cellular gibi Amerikan operatörleri tarafından kullanılan CDMA'yı desteklemez. (TL00 ve AL00 adlı Çin modelleri 800 Mhz CDMA'yı destekler ancak bu cihazlarda China Telecom operatör kilidi bulunur). Telefon modellerinin GSM desteklerindeki farklılıklardan dolayı; normalde kullanılabilecek yerler dışında kullanılan modeller, her operatörü/bağlantığı desteklemeyebilir.

Huawei Mate 10 Lite

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huawei, daha düşük özelliklere sahip olan ve orta seviye P ile Honor serisi modellerinden daha ucuz olan bir Mate 10 modeli daha çıkarmıştır; bu modelde, amiral gemisi Kirin 970'in yaklaşık yarısı performansı ve eski bir model olan P8'deki çiple aşağı yukarı aynı performansı gösteren, 2.36/1.7 Ghz işlemci çekirdek hızları ve Mali T830 MP2 grafik işlemcisine sahip Kirin 659 kullanılmıştır. Mate 10 Lite, sadece 4 GB RAM ve 64 GB depolama konfigürasyonuna sahiptir. Cihazda, 1080x2160 çözünürlüğe ve 18:9 ekran oranına sahip 5.9 inç bir IPS LCD ekran bulunur. Mate 10 Lite'da 3340 mAh batarya ve 16 MP ana kamera bulunur, cihazda eski sürüm Android 7.0/EMUI 5.1 yazılımı yüklüdür. Cihazın ölçüleri 156.20 x 75.00 x 7.50 mm (boy x genişlik x kalınlık), ağırlığı 164 gramdır. Huawei Mate 10 Lite'ın tek ve çift SIM kartlı modelleri bulunur.[8] Bu cihaz; Malezya'da Huawei Nova 2i, Çin'de Huawei Maimang 6 ve Hindistan'da Huawei Honor 9i olarak da bilinir.

Cihazlar, Huawei'nin özel arayüzü EMUI 8.0'ı kullanan Android 8.0 "Oreo"yu kullanır. Önceki EMUI sürümü 5.1'di. Huawei; EMUI'nin sürüm numarasını Android'in son sürüm numarası 8.0'a eşitlemek için EMUI 5.1'i yükseltmeye karar vermiştir. Daha sonra Android Pie ve Android 10 güncellemeleri aldı. Cihazların yazılımına bazı yeni özellikler eklenmiştir, bu özelliklerden en dikkat çekeni; telefonun HDMI'dan USB-C'ye bağlama kablosu ile bir ekrana bağlandığı zaman etkinleşen, Samsung DeX'e benzeyen, Kolay Yansıtma (Easy Projection) adındaki masaüstü modudur.[9]

Telefonların; A09, AL00, TL00, L09, L29 ve LOAC olmak üzere en az 6 model adı vardır. BLA ön eki Mate 10 Pro'yu, ALP Mate 10'u ve RNE- Mate 10 Lite'ı belirtir. Tüm Mate 10 Pro modelleri, 4GB / 64GB ve 6GB / 128GB konfigürasyonlarıyla gelebilir. Mate 10 Pro A09 / L29 (Porsche), 6 GB / 256 GB konfigürasyonuna sahiptir. BLA-LOAC modeli, Best Buy gibi ABD perakendecilerinde özel OEM düzenlemeleri yoluyla satılan BLA-A09 modeli için alternatif bir isimdir. A09 / LOAC modelleri ABD dağıtımı içindir, AL00 modelleri Çin içindir, L09 ve L29 modelleri Avrupa ve uluslararası dağıtım içindir. TL00 modeli, AL00 Çin modellerine benzeyen sınırlı dağıtımlı bir Himalaya modeli gibi görünüyor. L29 modelleri, L09 / A09 modellerinin çift SIM kartlı versiyonlarıdır; A00 modelleri de çift SIM kartlıdır. Desteklenen GSM bantlarında A09 / LOAC ve Lx9 modelleri arasında bazı farklılıklar vardır. Mate 10 Lite'ın; L01, L02, L03, L21, L22 ve L23 olmak üzere 6 modeli vardır; L0x modelleri tek SIM kartlıdır ve L2x modelleri çift SIM kartlıdır; bunun dışında Mate 10 Lite tek bir konfigürasyona sahiptir ve Mate 10 Lite modelleri, satılan bölgeler ve satılan bölgelerde desteklenen yerel GSM frekansları bakımından farklılık gösterir.

Mate 10 serisi, Amerika'da pazarlanmamakta ya da satılmamaktadır; ancak, Mate 10 serisi uluslararası satıcılardan çevrimiçi olarak alınabilmektedir. Ayrıca; çift kartlı modellerin hiçbiri Amerika'da satılmamaktadır.

Cihazların satıldığı yerler ve çıktığı tarihler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mate 10 serisine güç veren Kirin 970 çipi, eylülün başında 2017 Berlin IFA'da tanıtıldı. Mate 10 serisi, ilk olarak 16 Ekim 2017'de bazı bölgelerde, 2017'nin sonlarında Birleşik Krallık ve Avrupa'da, 18 Şubat 2018'de Amerika'da çıkarılmıştır.

Mate 10/Pro'nun Kilidini Açma (Rootlama)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Huawei, başlangıçta yalnızca bir üretici (OEM) / geliştirici özelliği olması amaçlanmışken 24 Mayıs 2018'den önce kullanıcıların / geliştiricilerin cihazlarını rootlamaları sağlamak için ücretsiz önyükleyici (bootloader) kilit açma kodu sağladı. Kilit açma kodununun alındığı URL artık mevcut değildir. Şirketin duyurusunda şöyle denilmiştir: "Duyuru: Daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlamak ve ROM (işletim sistemi) yüklemelerden kaynaklanan sorunları önlemek için, 2018-5-24'ten sonra piyasaya sürülen tüm ürünler için kilit açma kodu uygulama hizmeti durdurulacaktır. Bu tarihten önce piyasaya sürülen ürünler için bu hizmet, bu duyurudan 60 gün sonra durdurulacaktır. Anlayışınız için teşekkürler. Sizlere kaliteli hizmet vermeye devam edeceğiz. 2018-5-24 Huawei Device Co. Ltd." Bunu, rootlu cihazların orijinal rootsuz yazılım yüklenene kadar yükleme ekranında kalmasına (bootloop) neden olan Patch01 OTA güncellemesi izlemiştir. Bu sürüm, rootlanamamaktadır.

Aynı işlemci (CPU), grafik işlemci (GPU) ve işlemci hızlarına sahip olan Mate 10 ve Mate 10 Pro'nun performansları; birbirlerine oldukça yakındır. Mate 10 Pro, daha düşük ekran çözünürlüğünden dolayı özellikle grafik ağırlıklı uygulamalarda biraz daha avantajlıdır. 2-3 önceki nesil işlemci ve grafik işlemcisi olan Mate 10 Lite'in performansı, amiral gemisi modellerin oldukça aşağısındadır.

Mate 10 serisi, Ekim 2017'de çıktığında Android telefonlar listesinde birinci sırada yer alsa da; A11 Fusion çipini kullanan iPhone 8, 8 ve X modelleri ile sadece birkaç ay sonra piyasaya sürülen Snapdragon 845 çipini kullanan cihazların oldukça gerisinde kalmaktadır.

Özel not: resmi Geekbench test sitesi; Lite modeller dışındaki Mate 10 ve Mate 20 modellerini, test programlarını gerçek dünya performansını yansıtmayan özel bir test (benchmark) modunda çalıştırdığını iddia ettiği için yayınlanan sonuçlardan hariç tutmaktadır. Bu durumdan, Mate 9 ve P10 gibi önceki telefonlar etkilenmez; yalnızca 2017'nin 2 çeyreği ve sonrasında çıkarılan cihazlar etkilenmiştir. Bu durumdan etkilenen testlerin sayısı fazladır: Geekbench, GFXbench, 3Dmark, Antutu, Quadrant ve diğerleri. Cihazların gerçek hayat performansı ile test performansı arasındaki fark hiç de az değildir; cihazın normal testlerdeki sonuçları, özel testlerdeki sonuçlardan G'ye kadar daha yüksektir.[10][11] Mate 10; bazı durumlarda, Kirin 960 / Mali G71'den güç alan Mate 9'dan daha kötü performans göstermiştir.

Şirket; bu durumdan beri yapay zeka işlemlerinin, ağır iş yükü olan durumlarda kaynakların dağıtımından sorumlu olduğunu iddia etmektedir. Ancak; cihazlar, uygulama adları ve isim içeren dizlerdeki farklılıklar dışında resmi testlerle aynı olan özel testlerde oldukça farklı performans göstermektedir. Şirket, Performans Modu'nu normal kullanıcılara da mevcut hale getireceğini belirtmiştir. GPU Turbo modunun (aşağı bakınız) varsayılan performans modu olup olmadığı bilinmemektedir.

Huawei, Ağustos 2018'de yazılım yükseltmesi olarak ve en azından Mate 10, Mate 10 Pro ve Mate 10 Porsche Design modellerinde bulunan "GPU turbo" modunu tanıttı. Şirketin iddialarına göre GPU turbo modu; yapay zeka örneklerini kullanarak ekranın sabit kalan kısımlarını tahmin edip grafik işlemcinin render yükünü ve güç tüketimini azaltarak grafik işlemcinin performans kısıtlamasını ortadan kaldırmaktadır. Şirket, GPU turbo modunun oyunlardaki maksimum kare hızını arttırdığını iddia etmemektedir. Bu teknolojinin dezavantajları; cihazdan cihaza (çipten çipe) ve oyundan oyuna değişiklik göstermesidir, yani cihazın her oyun için düzenlenmesi veya ayarlanmasını ve oyun profillerinin telefonda depolanmasını gerektirir. Şu ana kadar sadece PUBG ve Legends: Bang, Bang olmak üzere iki oyun, GPU turbo için optimize edilmiştir. Şirket, GPU turbo modunun Amerika pazarı için yayınlanmayacağını duyurmuştur.

Mate 10 serisi, aynı zamanda çıktığı Apple iPhone 8 ile iPhone 10 modellerinden ve 2017 Nisan'da çıkan Samsung Galaxy S8 serisinden biraz daha ucuz olmasına rağmen bu cihazlara doğrudan rakip olarak görülmüştür. Mate 10 serisinin aynı zaman dilimindeki diğer büyük rakipleri ise OnePlus 5 ve Google Pixel 2 serisidir.

Huawei Mate 10 serisi, özellikle kamerayla ilgil genellikle olumlu değerlendirmeler almıştır. Telefon; DxOMark'tan toplamda, daha pahalı olan iPhone X'e benzer ve Google Pixel 2'nin sadece 1 puan altında olan 97 puan almıştır.[12] Çoğu eleştirmen, cihazın 4000 mAh bataryası sayesinde oldukça uzun giden şarjını övmüş[13] ancak cihazlardaki oldukça özelleştirilmiş EMUI yazılımını ve cihazlarda MIMO'lu WLAN, Bluetooth 5.0 ve kablosuz şarj gibi bariz özelliklerin olmamasını eleştirmiştir.

Huawei Mate 10 Pro'da; QHD çözünürlükte ekran, hafıza arttırma ve kulaklık girişi olmayışı; eleştirmenlerden bazı eleştiriler almıştır. Yine de bu cihaz; parlak ve renkleri isabetli olan OLED ekran, LTE Cat. 18,[14] Dual-VoLTE, çift SIM kart desteği, aptX HD, iyi performans, oldukça hızlı şarj, su ve toz dayanıklılığı (IP67), yüksek üretim kalitesi, oldukça isabetli yer tespiti ve harika ses kalitesi gibi diğer özellikleriyle övgü almıştır.[15]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Huawei Mate 10 and 10 Pro announced: Which one is the real flagship?". Android Authority (İngilizce). 16 Ekim 2017. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017. 
  2. ^ "Meet the Mate 10, Huawei's New AI-Powered Flagship Phone". WIRED (İngilizce). 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017. 
  3. ^ a b "HUAWEI Unveils the HUAWEI Mate 10 and HUAWEI Mate 10 Pro". consumer.huawei.com (İngilizce). 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017. 
  4. ^ "Huawei Mate 10 Series Launched In China, Much Cheaper Than Europe". Gizmo China (İngilizce). 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017. 
  5. ^ "Smartphone Display Products". BOE (İngilizce). 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017. 
  6. ^ a b c d "HUAWEI Unveils the HUAWEI Mate 10 and HUAWEI Mate 10 Pro". consumer.huawei.com (İngilizce). 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2017. 
  7. ^ "Huawei Products With Gorilla". Gorilla Glass (İngilizce). 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017. 
  8. ^ "Huawei Mate 10 Lite". GSMArena (İngilizce). 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017. 
  9. ^ "Huawei Mate 10 review". GSMArena (İngilizce). 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2017. 
  10. ^ "Home> Smartphones Huawei & Honor's Recent Benchmarking Behaviour: A Cheating Headache". www.anandtech.com. Anandtech. 7 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020. 
  11. ^ "Huawei Kirin Cheating Extends to Geekbench, P20 Pro Tested". PC Sperspective. Shrout Research. 10 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020. 
  12. ^ "Huawei Mate 10 Pro: Outstanding still image performance". DxOMark (İngilizce). 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017. 
  13. ^ "Huawei Mate 10 and Mate 10 Pro review: All about promises". Android Authority (İngilizce). 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017. 
  14. ^ "Huawei Kirin 970 and Rohde & Schwarz Demonstrate 1.2 Gigabit". Huawei (İngilizce). 5 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017. 
  15. ^ "Huawei Mate 10 Pro Smartphone Review". Notebook Check (İngilizce). 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017. 

Dış Bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]