İçeriğe atla

Holtzman etkisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Holtzman efekti,[1] 1965 tarihli Dune romanıyla başlayan Dune evreninde Frank Herbert tarafından yaratılmış bir bilimkurgu fenomenidir. Efekt, hiçbir zaman detaylı olarak açıklanmamasına rağmen koruyucu güç kalkanı ve ani uzay yolculuklarını mümkün kılar.[2]

Frank HERBERT, "Hotlzman" kelimesinin yazımında kararsızdı. Bunun sonucunda da "Holtzmann" (1976 tarihli Dune'un çocukları)[3] ve "Holzmann" (1985 tarihli Dune Rahibeler Meclisi)[4] gibi farklı yazım şekilleri ortaya çıkmıştır. Bu kasıtlı bir davranış olabilir; çünkü Herbert Dune evrenini kapsayan birkaç bin yıllık dönem boyunca bazı isim ve kelimeleri de değiştirmiştir. Örnek olarak 1984 tarihli Dune'un sapkınları romanının başından beri "Arrakis", "Rakis" olarak ve "Caladan", "Dan" olarak değişmiştir.[5]

Brian Herbert ve Kevin J. Anderson tarafından yazılan Dune'un efsaneleri üçlemesinin önsözüne göre Holtzman efektine onu keşfeden Tio Holtzman ismini vermiştir. (Birçok uygulamasına rağmen Holtzman, asistanı Norma Cenva 'nın matematik alanındaki teorileri için övgü almıştır.)[6]

Holtzman cihazlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Holtzman kalkanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dune romanının sözlüğünde kuvvet terminolojisinde Frank Herbert şu tanımı yapmıştır:

" Koruma kalkanı: Koruyucu alan, Holtzman jeneratörü tarafından üretilir. Bu alan süspansör-sıfırlama efektinin birinci evresinden elde edilir. Kalkan sadece yavaş hızda( konumuna bağlı olarak 6 ve 9 santimetre hız aralığı) hareket eden cisimlerin girişine izin verecek ve sadece eyalet büyüklüğündeki elektriksel alan yüzünden kısa devre yapabilir."[7]

Dune'da teknoloji, sadece önceden karar verilmiş hız limitinin altında hareket eden cisimlerin geçişine izin veren kişisel koruma kalkanlarının güvenli kullanımı için adapte edilmiştir.[8] Dune'da şöyle not etmiştir: " Kalkan savaşında, biri defans üzerine hızla hareket ederken saldırı da yavaş hareket eder. Saldırının yegane amacı rakibi kandırıp yanlış bir hamle yapmasını sağlayarak onu saldırı için hazırlamaktır. Kalkan hızla eserek döner, yavaş kindjal'ı içeri alır." Aynı bölümde ekstra olarak hacimle ilgili koruyucu hava kabarcığı oluşturduğunu not etmiştir.

Lasgun ışınının ve Holtzman alanın etkileşimi atomik füzyon ve nükleer patlamayla sonuçlanır.[9] Bu patlamanın büyüklüğü tahmin edilemez; bazen sadece korunan hedefi ve topçuyu imha eder, bazen de patlama nükleer fizikten daha güçlüdür.[10] Korunan çevrede lasgun kullanmak askeri ve çevresel sonuçlar verebilir. Buna rağmen Dune'daki bir bakış açısına göre Duncan Idaho düşmanlarının cesaretini kırmak için kasten lasgun kullanımına izin verir.[2] Dune'un imparator tanrısında (1981), İmparator tanrı 2. Leto, 3.500 yıllık saltanatı boyunca bu tarz patlamalardan kaçınmak için kalkanların kullanımının yasaklandığını ve kullanmanın cezasının idam olduğunu notlarında belirtmiştir.[11]

Aktif bir kalkanın titreşimleri bir sandworm'un(bir tür canavar) Arakis'e gelmesine sebep olarak onları yerel hatlardan kalkana saldırmak zorunda bırakır.[12] Bu yüzden gezegenin yerlisi olan Fremen halkı onlardan sakınır. Dune'un çocuklarında not edildiğine göre Fremen halkı "pseudo-shield" adını verdikleri küçük bir kalkan jeneratörü geliştirmişlerdir. Yapay bir bomba olan bu kalkan kurtları çekerek onları delirtir.[3]

Holtzman Kuvveti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu senaryoda efekt uzayı kuantum seviyesinde tutmak ve Uzay biriminin gemilerinin uzayda uzak mesafelere ışık hızında seyahat edebilmesine izin vermek için kullanılır. Ancak, karmaşık ve dengesiz güç alanı kuantumu bir insan pilotun bulunmasını gerekli kılar. Diğer türlü bu karmaşık matematiksel metotların böyle fiziksel izdüşümler üretebilmesi için ileri düzeyde gelişmiş bilgisayarlara ihtiyaç vardır. Ancak böyle bilgisayarlar geliştirmek Butlerian cihat olayında insanoğlunun düşünen makinalara karşı verdiği savaş yüzünden yasaktır. Bu yüzden birlik pilotlara güç alanı boyunca yollarını görebilsinler diye melange adı verilen bir uyuşturucu üretip verir.[2] Ixian'daki bilimadamları bu işi yapabilecek mekanik birlik pilotları geliştirene kadar birkaç bin yıl böyle devam etmiştir.[5]

Süspansör

[değiştir | kaynağı değiştir]

Süspansör denilen bu dolaşan cihazlar Holtzman alan jeneratörünün ikinci aşamasında göreceli kümelenme ve enerji tüketimi tarafından saptanmış belli limitler içinde yerçekimini etkisiz kılmak için kullanılır.[13] Ayrıca süspansörler sandalye, masa ve fiziksel olarak taşıması zor olan yapılarda da kullanılır. Dune'da garip bir şekilde obez olan Baron Vladimir Harkonnen süspansuar kemerleri ve kuşakları kullanılır ve etinn havada süzülmesini sağlayarak yürümeyi başarır.[14] Dune'da Jessica'nın teorisine göre süspansörler, kalkanlar gibi Sandwormları çeker[12] ve Bazı Fremen toplulukları dışında derin çöllerde hiçbiri aktif değildir.

Glowglobes(ısıtma küresi)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Holtzman efektinin başka bir kullanımı da ısıtma küresi olaraktır. Bu makine yeryüzeyinin üstünde taşınabilir kişisel bir güneş gibi incelikle süzülen küçük parlayan bir küredir.Zaten rengi de sarı yakındır.[2] Herbert'ın sözlükteki tanımı şöyledir:

Isı Küresi : Kendi gücünü üreten süspansör destekli aydınlatma aygıtı[15]

Dune Ansiklopedisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Willis E. McNelly tarafından oluşturulan kurgusal olmayan Dune ansiklopedisi Holtzman efektin orijinaline alternatif ve geniş çaplı bir tanımını yapar. Bu versiyonda Holtzman efekti  Ibrahim Vaughn Holtzman tarafından keşfedilmiştir.

"Genç Holtzman, trajik bir araba kazasında neredeyse ölecekti. Kendisi beyin nakli yapılan ilk insanlardan biri oldu. Beyni Axlotl tanks teknolopjisi sayesinde bir modele yerleştirildi ve kablolarla kişisel özellikleri yazılmamış bir bilgisayara bağlandı. Çünkü Holtzman'ın kendi kişilik özelliklerini makineye aktaracağı varsayıldı. Bu süreç uyarılmış bir psikoz sonucu bozuldu. Bunun sonucunda Holtzman yoğun paranoyadan çok acı çekti ve tedaviyi reddetti. Holtzman beyin nakli gerçekleştirilen ilk insan olduğu için güçlerinin tamamı hala anlaşılmamıştır.[16]

Gezegen başkanı 2. Liesco'nun oğlu olan Holtzman düşünmek istediği zaman uzaya kaçmak için kullandığı özel yapım bir gemiye sahipti. Matematiksel zekası bu süreçten sonra potansiyel olarak yükseldi. Ayrıca bu gelişme kendisinin neredeyse 7.500 yıl yaşamasını da sağlamıştır. Yıldızlararası seyahati mümkün kılan süspansüar-sıfırlama efektini incelemeye odaklanmıştır. Ansiklopediye göre bu efekt 5400 yıl önce kesfedilmiş olmasına rağmen tam olarak anlaşılamamıştır. Holtzman'ın bu konuyla alakalı ilk buluşu ani yıldızlararası iletişim makinesi olmuştur. Daha sonra bu makineye Holtzman dalgası denilmiştir.[16]

Bu noktaya kadar yıldızlararası seyahat evrendeki nüfusun büyük bir kısmını etkilediği için imparatorluk firması Ceres tarafından daha fazla Kontrol edilememiştir. Holtzman dalgası jenaratöründeki gelişmeler insanoğlunun uzun mesefaler arası iletişim kurmasını kolaylaştırmıştır ve uzun süredir devam eden şiddetli yeniden birleşme savaşını sonuçlandırmıştır. Holtzman medeniyete döndüğü 5 sefer dışında inzivaya çekilmiştir. ilk kaçışından 2000 yıl sonra 3. dönüşünde insanlara ikinci buluşunu sunar: Koruma kalkanları. Bir milenyum sonra 4. gelişinde Holtzman bazı efektleri tek bir hiyerarşi fenomeni altında topladığı birleştirilmiş teorisini yayınlar. Butlerian cihadından sonra kalan son akıllı makine 108 B. G. de yok edilmiştir. Gemisinin booby tuzağı olduğunu bilerek lazerle koruma kalkanına nişan almış gemiye Cihat filosu kurtarma timi göndermiş bu da kalkan lazer etkileşimi sonucu bir patlamaya sebep olmuştur.[16]

Ansiklopediye göre 3 boyutlu süspansör-sıfırlama efekti aslında Holtzman'ın keşfinden bin yıllar önce keşfedilmesine rağmen sonunda Holtzman'ın ismi geçmiştir bütün gösterimlerde.[16]

Dune efsaneleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Brian Herbert/Kevin J. Anderson tarafından yazılan Dune'un efsaneleri üçlemesinin önsözü Holtzman efektinin bilim adamı ve mucit Tio HOLTZMAN tarafından keşfedildiğini kabul ettirir. Teknoloji,, insanlığı yok etmek ve köleleştirmek isteyen robotların ve duyarlı makinelerin jel devrelerini karıştırma yetkisine sahip koruyucu güç alanı için kullanılmıştır. Şebeke kuleleri gezegenin etrafını saran bir güç kalkanı oluşturarak gezegeni makinelerin ataklarından korur.[6]

Poritrin'de ikamet eden ve birkaç yıldır icat yapmayan Holtzman'ın kariyeri zayıflarken Rossak'tan Norma Cenva'nın çalışmalarına rastlar. Norma Cenva'nın zekasına hayran olan Holtzman kendisiyle çalışmak üzere Norma Cenva'yı Poritrin'e davet eder.Makineler gezegeni saran güç kalkanını aşabileceklerini fark eder çünkü kendileri de güç alanındaki bozuculardan etkilenmeyen insan beynine sahiptirler. Cenva güç alanını bir silah olarak kullanma fikrine sahiptir. Taşınabilir vericilerle makineleri ve tesisatlarını yok edecek bir proje sunar. Daha sonra Holtzman güç alanının fiziksel cisimlerin girişini engelleyecek şekilde modifiye edilebileceğini hesaplar. Cenva düşük hızla gelen cisimlerin girişine izin verecek şekilde Holtzman'ın konseptindeki hataları düzeltir. İnsanlar hemen bu yeni kalkanları savaş gemilerine ve zemindeki çoğu güce kurarlar. Ancak o zaman için yeni bir teknoloji olduğu için fazla kullanımdan dolayı aşırı ısınıp devre dışı kalabiliyordu. Zaman geçtikçe Holtzman bu cüceye yakın kadının kendisinden daha yaratıcı olduğunu fark etti ve bu yüzden ondan hoşlanmamaya başladı. Sonunda Cenva''nın bütün matematiksel çalışmalarının övgülerini kendisi topladı.[6] Cenva'nın bir diğer keşfi ise Lasgun ışınıyla Holtzman alanını vurmak büyük çaplı ve tahmin edilemez bir patlamaya sebep olacagıydı. 2003 tarihli Dune: Makine Savaşı'nda bu teorisi ispatlanmıştır. Aynı zamanda Holtzman'ın kendisi de Poritrin'de köle ayaklanmasının yaşandığı bir dönemde ortaya çıkan bu etkileşim kaynaklı patlamada can vermiştir.[17]

Dune'un efsaneleri serisi ayrıca Cenva'nın Holtzman'ın orijinal alan eşitlikleri üzerine yıllarca süren bir çalışmadan sonra Butlerian cihatı sırasında keşfettiği 177 B. G deki güç alanı teorisinin icadını da kanıtlar. 174 B. G.'ye kadar prototip bir gemi inşa ettirir ve daha sonra o ve fabrika sahibi Aurelius Venport Kolhar gezegeninde bir tersane kurarlar highliner denilen gemileri üretmek için. 10 yıl içinde Venport bu teknolojıyı ve tersaneyi Cihad güçlerinin emrine verir. Sonuç olarak bu teknolojiyle seyahat yapmak tamamen güvenli değildir ve on tane highliner'dan sadece dokuzu varış noktasına ulaşır. Melange denilen uyuşturucunun fiziksel yeteneklerini artırdığını fark eden Norma bu uyuşturucunun kullanımının yaygınlaşmasında öncülük eder. 88 B. G.'de güç alanında güvenli seyahat etmenin başka bir yolunu bulur ve ilk pilot olur. Aynı yıl Norman'ın oğlu Adrien Venport  bir nakliye şirketi kurar ve bu şirket daha sonra iletişim, ulatışım ve bankacılıkta monopol olan uzay birimine dönüşür. Cenva'nın ismi zamanla unutulmuş olsa da koruma kalkanları ve güç alanında başardığı gelişmeler insanoğlunun akıllı makineleri yok etmesine yardımcı olmuştur.[6]

Dune' un Başlangıcı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1999 yılında Dune: House Atreides (Brian Herbert ve Anderson tarafından Dune prequel üçlemenin Prelude ilk romanı), aşağıdaki kitabe aracılığıyla ifade edilmektedir:

Tio Holtzman en üretken Ixian mucitlerinden biriydi. Sıklıkla yaratıcı alemlere giderdi, kendini ay sonuna kadar kilitler, böylece kesintisiz çalışabilirdi. Bazen hastanede tedavi görmesi gerektiğini gösteren ve aklı ve iyiliği üzerine kesin endişeler vardı. Holtzman genç yaşta öldü - heme hemen geçtiğimiz otuz standart yıl - ama onun eforunun sonucu galaksiyi sonsuza kadar değiştirdi.- Biographical Capsules, an Imperial filmbook[18]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ In "Terminology of the Imperium." the glossary of the novel Dune, Frank Herbert defined the Holtzman effect itself as "the negative repelling effect of a shield generator."
  2. ^ a b c d Herbert, Frank (1965). Dune. 
  3. ^ a b Herbert, Frank (1976). Children of Dune. 
  4. ^ Herbert, Frank (1985). Chapterhouse: Dune. 
  5. ^ a b Herbert, Frank (1984). Heretics of Dune. 
  6. ^ a b c d Herbert, Brian; Kevin J. Anderson (2002–2004).
  7. ^ Herbert, Frank (1965). "Terminology of the Imperium: SHIELD, DEFENSIVE". Dune. 
  8. ^ Charles L. Harness uses a similar concept in his 1953 novel Flight into Yesterday; see The Paradox Men/Dome Around America 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ace Double Reviews (18) by Rich Horton.
  9. ^ Herbert, Frank (1965). "Terminology of the Imperium: LASGUN". Dune. 
  10. ^ Herbert, Frank (1965). Dune. Ace. ss. 145-146. ISBN 0-441-17271-7. Jessica focused her mind on lasguns, wondering. The white-hot beams of disruptive light could cut through any known substance, provided that substance was not shielded. The fact that feedback from a shield would explode both lasgun and shield did not bother the Harkonnens. Why? A lasgun/shield explosion was a dangerous variable, could be more powerful than atomics, could kill only the gunner and his shielded target. 
  11. ^ Herbert, Frank (1981). God Emperor of Dune. 
  12. ^ a b Herbert, Frank (1965). Dune. If only we had suspensors, Jessica thought. It'd be such a simple matter to jump down there. But perhaps suspensors are another thing to avoid in the open desert. Maybe they attract the worms the way a shield does. 
  13. ^ Herbert, Frank (1965). "Terminology of the Imperium: SUSPENSOR". Dune. 
  14. ^ In both the 1984 film Dune and the 2000 miniseries Frank Herbert's Dune, the Baron floats or levitates rather than walk on the ground himself.
  15. ^ Herbert, Frank (1965). "Terminology of the Imperium: GLOWGLOBE". Dune. 
  16. ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; DE isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  17. ^ Herbert, Brian; Kevin J. Anderson (2003). Dune: The Machine Crusade. 
  18. ^ Herbert, Brian; Kevin J. Anderson (1999). Dune: House Atreides. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Holtzman_etkisi&oldid=32939116" sayfasından alınmıştır