Helvi Sipilä
Helvi Linnea Aleksandra Sipilä (kızlık soyadı Maukola; 5 Mayıs 1915 - 15 Mayıs 2009) Finli bir diplomat, avukat ve politikacıdır. Kadın haklarının savunucusu olarak biliniyordu ve Birleşmiş Milletler'in ilk kadın Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yapmıştır.[1] Sipilä 1972'de Genel Sekreter Yardımcısı olarak atandığında, Birleşmiş Milletler üst yönetiminin (D1 ve üzeri) yüzde 97'si erkekti. Sipilä ayrıca Dünya Kız Rehberler ve Kız İzciler Birliği, Uluslararası Kadın Avukatlar Federasyonu, Zonta International ve Uluslararası Kadın Konseyi dahil olmak üzere uluslararası sivil kuruluşlarda bir dizi liderlik pozisyonunda bulunmuştur.
Yaşamı ve Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]5 Mayıs 1915'te Päijät-Hämee'de Maukola ailesinin bir ferdi olarak dünyaya geldi. Küçük yaşlarından beri ailesinin ilgi odağıydı. 20. yüzyılın başlarında kızların eğitimi hâlâ nispeten nadir olmasına rağmen Maukola'nın kızı Lahti karma eğitim okuluna gitti, 1933'te mezun oldu ve hukuk okumaya devam etti. Kendi cinsiyetinin ilklerinden biriydi çünkü Kasım 1943'te kendi hukuk bürosunu açtığında, Agnes Lundell'den sonra Finlandiya tarihinde avukatlık yapan ikinci kadın oldu.[2]
Helvi Sipilä, genç yaşta bile çok bağımsız bir karaktere sahip ve kararlı bir kadındı. 1939'da ekonomist ve yargıç yardımcısı Sauli Sipilä ile evlendi. Daha sonra Sauli Sipilä ilaç firması Orion'un CEO'su oldu. İlk çocuğu 1940'ta, ikinci oğlu ise 1942'de doğdu.[3]
Hukuk eğitimi almış kadınların öncülerinden biriydi: Hukuk yüksek eğitimini tamamladığında Finlandiya'nın otuz sekizinci kadın avukatı, temyiz mahkemesinin on sekizinci kadın oskültatörü ve on altıncı kadın hakim yardımcısıydı.
Helvi Sipilä'nın Hollola yargı bölgesindeki mahkeme eğitimi kış savaşıyla aynı zamana denk geldi. Savaş sırasında, erkeklerin sivil görevlerinden ayrılmak zorunda kalması üzerine kadın avukatlar, mahkeme sisteminde önemli bir işgücü rezervi oluşturdu. Hollola mahkemesinin noteri olarak ekstra memur olarak görev yapan Sipilä'ya, diğer şeylerin yanı sıra, Ekim 1941'de Helsinki belediye başkanının ve diğer belediyelerin üç haftadan fazla süren duruşmalarını yapması emredildi. Bundan sonra Danıştay ve Yargıtay'da ek memur olarak görevine devam etti.[4]
Ancak Sipilä uzun süredir avukat olmayı hedeflemişti; bu nedenle birçok gazetenin ön sayfasında yeni bir hukuk bürosunun kuruluşuna ilişkin dikkat çekici duyurulara yer verdi ve banka kredisi ile aldığı ofisinin duvarına Helvi Sipilä hukuk bürosunun tabelasını astı. 1946 yılında Finlandiya Barosuna üye olarak kabul edildi.[5]
Helvi Sipilä'nın hem ulusal hem de uluslararası topluluklardaki çalışmaları, 1960'ların başından itibaren özellikle Birleşmiş Milletler'de (BM) giderek daha zorlu görevlere yol açtı. BM Kadının Statüsü Komisyonu'nda Finlandiya'yı temsil etti, 1966'dan 1971'e kadar BM Genel Kurullarındaki Finlandiya delegasyonunun bir üyesiydi ve sosyal ve sosyal konularla ilgilenen Genel Kurul III. Komitesi'nin başkan yardımcısı ve başkanı olarak görev yaptı.[3]
Bu görevlerin ardından Şubat 1972'de BM Genel Sekreteri'nin Helvi Sipilä'yı örgütün Genel Sekreter Yardımcısı olarak atama teklifi geldiğinde, Helvi Sipilä bu prestijli görevi reddedebileceğini düşünmüyordu. Neredeyse on yıl boyunca hem Finlandiya'da hem de dünya çapında ilgi gören ilk kadın pozisyonunu sürdürdü. Dokuz yılı aşkın bir süre Helsinki'deki hukuk bürosunu kapatmak ve önce New York'a, ardından da Viyana'ya taşınmak zorunda kaldı. Ancak Helvi Sipilä'nın adı, 1972'den itibaren artık ofisin sahibi olmamasına rağmen hâlâ ofisin adında tutuluyordu.[3]
BM Genel Sekreter Yardımcısı olarak, 1972'den 1980'de emekli olana kadar Sosyal Kalkınma ve İnsani İşler Merkezi'nin sorumluluğunu üstlendi. 1975'teki ilk Dünya Kadın Konferansı'nın, Birleşmiş Milletler'in 1976'da Kadın On Yılı'nı kutlama ve Kadınlar için Kalkınma Fonu'nu (UNIFEM) kurma kararında büyük etkisi oldu.[6]
1982'de Sipilä, Liberal Halk Partisi'nin adayı olarak Finlandiya Cumhurbaşkanlığına aday olan ilk kadın oldu. 2001 yılında Bakan unvanına layık görülmüştür.[7]
2009 yılında, 94 yaşında yaşamını kaybetmiştir.[7]
Ünvanlar ve Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- Amerika Birleşik Devletleri, Kore Cumhuriyeti ve üç Finlandiya üniversitesinden 12 fahri doktora unvanı verilmiştir.
- Finlandiya Aslanı Büyük Haçı'na layık görülmüştür.
- IBA Uluslararası Üstün Kadın Avukat Ödülü.*
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "DAW - Ms. Helvi Sipilä". www.un.org. 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024.
- ^ Dąbrowa, Edward (26 Haziran 2023). "Hannah M. Cotton, Roman Rule and Jewish Life: Collected Papers, ed. by O. Pogorelsky, (Studia Judaica –89), De Gruyter, Berlin–Boston 2022, pp. 607, ISBN 978-3-11-019144-8; ISSN 0585-5306". Electrum. 30: 461-463. doi:10.4467/20800909el.23.020.17337. ISSN 2084-3909.
- ^ a b c "Mitä Helvi tekisi?". Suomen Pakolaisapu (Fince). 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2024.
- ^ Susanna (16 Nisan 2018). "Sipilä Helvi". Lotta Svärd - Verkkomuseo (Fince). 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2024.
- ^ "Etusivu". kansallisbiografia.fi. 9 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024.
- ^ "HELSINGIN SANOMAT - International Edition - weekly". web.archive.org. 24 Ekim 2008. 24 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024.
- ^ a b "Helvi Sipilä Dies". 2009. 29 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024.
