Harmanlı Katliamı
| Harmanlı Katliamı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 93 Harbi | |||||||
 Rus süvarileri Edirne yakınlarında Türk mülteci kervanına saldırırken | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rusya Bulgar çeteleri |
 Osmanlı mültecileri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Mihail Skobelev | |||||||
| Güçler | |||||||
| 10.000 | 30.000 | ||||||
Harmanlı Katliamı, Ocak 1878 tarihinde 93 Harbi sırasında Harmanlı'da Rus ve Osmanlı güçleri arasında meydana gelen muharebe sırasında Müslüman sivillerin öldürülmesi olayıdır.[1]
Olay
[değiştir | kaynağı değiştir]Süleyman Paşa'nın Filibe'deki yenilgisinin ardından dağınık birlikleri Rodop Dağları'ndan ve Meriç vadisinden aşağıya, büyük ve kaotik Türk mülteci gruplarıyla birlikte çekildi. Yaklaşık 100.000 mülteci grubu, 20.000'den fazla vagonlu büyük bir karavandan oluşan insan Filibe'den çekiliyordu.[2] Rus ordusu ve Bulgar çetelerinin vahşetinden kaçan bu 100.000'e yakın sivil Türk'ün amacı Edirne'ye sığınmaktı. Ancak Edirne savunma yapmadan Ruslar'a teslim olunca 100.000'e yakın Türk mülteci Filibe-Edirne arasında ortada kaldı.
16-17 Ocak 1878'de, Harmanlı'nın doğusundaki bir keşif Rus filosu, bu mülteci grupla karşılaştı. Grupta ne kadar geri çekilen askerin olduğu bilinmemekle beraber, dağılan birliklerden mültecilere katılmış askerler görülüyordu. Çalışmayan silahlar, savaş ve yolculuk yorgunluğu ile arada sıkışan grubun kaçabileceği yollar da yoktu.[3]
17 Ocak'ta bir Rus süvari bölüğü Harmanlı'ya girdi ve şehrin tren istasyonundan Osmanlı generallerinin Rus başkomutan Nikolay Nikolayeviç ile barış görüşmeleri için seyahat ettiği bir trene izin verdi. 19 Ocak'ta bir Rus alayı, Edirne'ye giden yolu açmak için Harmanlı'nın çevresini silahlı mültecilerden ve geri kalan Osmanlı güçlerinden temizleme emri aldı. Rus kaynaklarına göre olaylar kervana yaklaşıldığında, Rus güçleri arabaların arkasına saklanan Türk mülteciler tarafından vuruldu ve Türklerin kaçışı sırasında bazıları Hristiyan köyü Devraliy ile karşılaştı ve köyü yaktı. Türk kaynaklarına göre ise göre kervan, Rus birlikleri tarafından saldırıya uğramasıyla dağıldı. Çokça yaşlı ve çocuğun bulunduğu bir grubun istihkamlı bir Rus birliğine saldırmış olma ihtimali olamamakla birlikte dağılan gruplar kaçacak fırsat bile bulamadılar. Yol yoktu ve süvariler karşısında öküzlerin çektiği kağnılar çok yavaştı. Çok az araba dağlara kaçabildi, yaşlılar, hastalar ve geride kalan çok genç olanlar dondurucu havada hayatlarını kaybederken arabalarda kalan yaşlılar ise Rus güçleri tarafından katledildi.[2] Sarambey'de bir grup Müslüman, bütün eşyalarına el koyan ve genç kadınları götüren Rus birlikleri tarafından yakalandılar.[2] Karavanın büyük bir kısmı da komşu köylerdeki Bulgar çeteleri tarafından yağmalandı ve dağlara kaçacak kadar güçlü olmayan geri kalan mültecileri katledildi.[2]
Batılı gazetecilerin anıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kervanın dağılmasının ardından Rus komutan General Mihail Skobelev, Batılı askeri muhabirler eşliğinde olay yerine geldi. Fransız gazeteci Dick de Lonlay, savaşın sonuçlarını anlattı. Fransız gazeteci Lonlay'ın anılarından:
'Filibe - Edirne yolu boyunca donmuş insan cesetleri vardı.Sade Hasköy'de 600 donmuş ceset gördüm.'
'Türk muhacir kafileleri, durmak zorunda kaldıkları kış geceleri sabahında, geride yığınla ölü bırakarak Edirne'ye doğru ilerliyordu.'
'Birlikte donmuş aileler gördüm: Üstte anne altta çocukların cesetleri vardı. Anne kendini soğuğa siper etmişti ama hiçbiri kurtulamamıştı.'
'5-6 kişinin sarılmış bir şekilde donmuş olduklarını gördüm. Sarılarak birbirlerini ısıtmaya çalışmış olmalılar.'
'İki genç kız birbirine sarılmış olarak oturuyordu. Görenler onları canlı sanıp yaklaşıyor, donup öldüklerini o zaman anlıyordu.'
'Bulgarlar ve Çingeneler muhacirlerin ölülerinin ve bazı bazı eşyaların kaldığı mola yerlerine akbaba gibi üşüşüyordu.'
Lonlay katliamın gelişimini kitabında şöyle anlatır:
-Rus Kazak süvariler muhacir konvoyuna saldırdı. Konvoydaki asker ve siviller karşılık verince sivillerin üzerine top atışı başladı. Süvariler savunmasız yaşlı, kadın ve çocuk herkesi kılıştan geçirdi.[4] General Skobelev, kalan malzemeleri ve çocuklar dahil hayatta kalan mültecileri toplamak ve Harmanlı'ya geri getirmek için küçük bir Rus müfrezesi emri verdi. Çocuklar, beslenmeleriyle ilgilenen Harmanlı belediye başkanına teslim edildi. Ruslar tarafından alınan iyileştirici önlemler, Skobelev'in Rus 30. Piyade Tümeni komutanına gönderdiği telgrafta kaydedildi.[5] Dünya basınına çocuk kurtarıcısı diye yansıyan general şovunu yapmıştı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The Congress of Berlin and after, William Norton Medlicott, page 157
- ^ a b c d The Russian Army and Its Campaigns in Turkey in 1877-1878, F. V. Greene, page 360
- ^ http://www.runivers.ru/lib/book8944/479852/| 18 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "A collection of Materials on the Russo-Turkish War of 1877-1878 on the Balkans, 74th edition, Actions on the Southern Front 1-19 January 1878 (Advance to Adrianople and Constantinople), 1911"
- ^ "Notre Armée. par DE LONLAY Dick: bon Couverture rigide (1890) | Le-Livre". www.abebooks.fr (Fransızca). 29 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ http://www.runivers.ru/lib/book8944/479852/ 15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | „A collection of Materials on the Russo-Turkish War of 1877-1878 on the Balkans, 74th edition, Actions on the Southern Front 1-19 January 1878 (Advance to Adrianople and Constantinople), 1911"
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Accounts and papers of the House of Commons, 1878, page 62
- The Library magazine, 1880, page 141