Gitgel
Gitgel konut ve iş yeri arasında ve bunu yaparken meskun mahal sınırını aşan seyahattir.[1] Bazen, işle ilgili olmasa bile, yerler arasında düzenli veya sık sık tekrarlanan seyahatlere atıfta bulunur. Ayrıca, günlük veya haftalık olarak ikamet ettikleri yer ile işyerleri arasında gidip gelen, genellikle şehirlere gitgel yapan ve bu nedenle sırasıyla yerel veya uzun mesafeli yolcular olarak kabul edilen gitgelciler arasında bir ayrım yapılmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyıldan önce, çoğu işçi işten bir saatten az bir yürüyüş yaşadı. Endüstri Devrimi iş ve iş yerlerinde uzmanlaşma getirdi ve çoğu ücretli işi hanelerden ve kırsal alanlardan kentsel alanlardaki fabrikalara yerleştirdi.[2] Bugün pek çok insan, özellikle sanayileşmiş toplumlarda, kendi kasabalarından, şehirlerinden ve köylerinden uzun süre çalışmak için her gün seyahat ediyor. Şehir merkezlerinde yüksek konut maliyeti, toplu taşıma araçlarının yetersizliği ve trafik sıkışıklığı gibi faktörlere bağlı olarak seyahat türleri arasında otomobiller, motosikletler, trenler, uçaklar, otobüsler ve bisikletler yer alabilir.
Yolculuğun modern yaşam üzerinde büyük etkisi oldu. Şehirlerin daha önce pratik olmayan boyutlarda büyümelerine izin verdi ve gitgeli arttırdı.
Kentsel yayılma, merkezi iş bölgelerinden uzaklaştıkça ve uzaklaştıkça, yeni şehirler dış şehirlerde görünebilir; bu, çekirdek bir şehirde yaşayan ancak banliyölerde çalışan ters gitgelcilerin ve daha da uzaklardan dış şehre gelen ikincil gitgelcilerin oluşmasına yol açar.
Cinsiyet farklılıkları
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 yılında yayınlanan bir İngiliz araştırması, ortalama olarak kadınların, işe gidip gelmelerinden erkeklerinkinden dört kat fazla psikolojik stres yaşadığını ortaya çıkardı.[3]
Trafik
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğu gitgelci, günün aynı saatinde seyahat eder ve sabah ve akşam saatlerinde yoğunluğa neden olur, bu da karayollarında ve toplu taşıma sistemlerinde sıkışıklığın, en yoğun taleplerle başa çıkabilecek kadar iyi tasarlanmamış veya korunmamasına neden olur. Örnek olarak, Güney Kaliforniya'da bulunan Interstate 405, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en işlek otoyollardan biridir. Taşıtlar yoğun saatlerde trafikte iki saate kadar oturabilir. Otoyoldaki inşaat işleri veya çarpışmalar, taşıtların dikkatini dağıttı ve yavaşlattı ve daha uzun gecikmelere yol açtı.
Kirlilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Sadece bir yolcu taşıyan araçlar yakıt ve yolları, ortak araçlardan veya toplu taşıma araçlarından daha az verimli kullanır ve trafik sıkışıklığını arttırır. Araba ile gidip gelmek hava kirliliğine katkıda bulunan önemli bir faktördür. Hava yolu şeritleri, yolcuların varış yerlerine daha hızlı ulaşmalarına yardımcı olabilir, hava kirliliğini azaltırken, insanları sosyalleşmeye teşvik eder ve birlikte zaman geçirir.
Bazı hükûmetler ve işverenler, araç havuzu ve telekomünikasyon gibi alternatifleri teşvik eden çalışan seyahat azaltma programları başlattı. Bazıları da araç havuzlama ile internetten araç ayarlayarak tasarruf etmeye çalışmaktadır. Bireysel taşımacılığın hızını ve kolaylığını korurken, toplu taşıma sisteminin enerji verimliliği faydalarını elde etmek için PRT gibi alternatifler de önerilmiştir.
Kamyonlar, otobüsler ve otomobiller gibi trafik emisyonları da katkıda bulunur.[4] Taşıt egzoz sistemlerinden gelen hava yan ürünleri hava kirliliğine neden olmaktadır ve bazı büyük şehirlerde duman oluşumunun önemli bir bileşenidir.[5][6]
Taşımacılıktan kaynaklanan başlıca kirleticiler karbon monoksit (CO),[7][8] azot oksitler (NO ve NO x ),[9][10][11] uçucu organik bileşikler, kükürt dioksit ve hidrokarbonlar. (Hidrokarbonlar, benzin ve dizel yakıt gibi petrol yakıtlarının ana bileşenleridir.) Bu moleküller, zararlı buharları, yer seviyesinde ozon ve duman içeren parçacıkları oluşturmak için güneş ışığı, ısı, amonyak, nem ve diğer bileşiklerle tepkir.
Sosyal eğilimler
[değiştir | kaynağı değiştir]ABD'deki gitgel trendleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri'nde, Sayım Bürosu'nun Amerikan Topluluğu Araştırması (ACS), işe gidip gelme süreleri hakkında veri toplayarak endüstri, lokasyon ve araca göre ortalama işe gidip gelme sürelerinin analizine izin verir. 2014 ACS'ye göre, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinler için ortalama işe gidip gelme süresi 26.8 dakika idi. En uzun gidip gelme yerleri olan meslekler İnşaat ve Madencilik (33.4 dakika), Bilgisayar Bilimi ve Matematik (31.8) ve İş Operasyonları Uzmanları (30.2) iken, ordudakiler en kısa işe gidip gelme (21) idi. Genel olarak, ABD'deki kentsel ve banliyö çalışanları benzer işe gidip gelme sürelerine (yaklaşık 30 dakika) sahipken, kırsal işçilerin önemli ölçüde daha kısa işe gidiş gelişleri (22.6 dakika) vardır. ABD'de işçilerin �'ından fazlası araba ile gidip gelirken, yaklaşık %5'i toplu taşıma ile işe gider.[12] İstatistiksel modeller,[13] demografi ve çalışma süresine ek olarak, işe gidip gelme süresinin bireyler tarafından takdire bağlı zaman tahsisinin en önemli belirleyicilerinden biri olduğunu göstermektedir.
Gitgel ve yerel istihdamın azlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]İmalat sanayinin azalmasından kaynaklanabilecek yerel istihdam piyasası faktörleri nedeniyle (örneğin, büyük imalat işverenlerinin işçileri kapattığı veya işten çıkardığı, başka hiçbir işverenin bu zararı karşılayamayacağı şehirlerde) işe gidip gelmek genellikle gereklidir ve genel olarak, yerel istihdam eksikliği. Daha spesifik olarak, yerel işverenlerden alınan ücretlerin nadiren bir işçi hane halkının hanehalkının sürdürülmesi için ihtiyaç duyabileceği ücretle aynı olmasıdır. Sonuç olarak, çalışan hanehalklarının ihtiyaçları sürdürülmeli ve bu, yerel bir alanın ötesinde bir sonraki en yakın şehre veya metropol alanına daha geniş bir iş arama alanına yol açarak işe gidip gelme gerekliliğine neden olur. Bu nedenle, bir işçi çizelgesinin gerekliliklerini karşılamak için çalışma yolculuğunu kolaylaştırabilecek çok az transit seçeneğinin olduğu veya hiç olmadığı bölgelerde, bir arabanın kullanılması gereklidir. Bu açıkça finansal ihtiyaçtan kaynaklanan kişisel bir seçimdir, fakat aynı zamanda yerel ekonomilerin kendilerini nasıl sürdürdüğü konusunun ele alınması gereken kapsayıcı bir sorun olduğunu kabul etmektedir.
Gitgelin sosyal ve sağlıkla ilgili sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Gitgel, büyük ölçüde yerel bir istihdam piyasasıyla karşı karşıya kalırken bir hane halkı gelirini sürdürmek için bir ev topluluğunun dışına seyahat etme ihtiyacından kaynaklandığından, bu ek sosyal ve sağlık sonuçlarıyla birlikte gelir. İlk olarak, araçta mesafe ve zaman arttıkça sürüş sırasında yaralanma ve kaza riski artar, bu da genellikle bir aracı kullanırken gözlemlenir. Yorgunluk ve tehlikeli yol koşulları bu riske katkıda bulunur. İkincisi, diğer şehirlerde istihdam gelirleri daha büyük olmakla birlikte, işe gidip gelme faktörlerinden kaynaklanan stres kişisel sağlık için bir faktör haline gelmektedir. İronik bir şekilde, iş bulmak veya düşük gelirli bir duruma gelmek zorunda kalmaktan kaynaklanan stres de benzer bir sonuca yol açabilir. Bununla birlikte, bu, sürdürülebilir bir gelir ve iyi bir istihdamın memnuniyetiyle ki işe gidip gelmekle karşı karşıya olan bireyin hedefi olduğu için ikiliktir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ Boş kaynak (yardım)
- ^ Walsh, Meghan Ozy, "How a bad commute is worse for women than men 3 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", PBS NewsHour, 20 February 2015
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ağustos 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019.
- ^ "Which Professions Have the Longest Commutes?". Pricenomics. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ Misra (1999). "Discretionary activity time allocation of individuals between in-home and out-of-home and between weekdays and weekends". Transportation. 26 (2): 193-229.