Girit yaban keçisi
Girit yaban keçisi (Capra aegagrus cretica) veya kri-kri, kürkü açık kahverenginde olan 15 ila 40 kilo ağırlığında büyük çoğunluğu Giritte yaşayan boynuzlu bir yaban keçisi türü.
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Girit yaban keçisinin sırtında yaşlandıkça daha belirgin hale gelen koyu renkli bir çizgi vardır. Boynuzları 80 santimetreye kadar ulaşır. 12 ila 18 yıl kadar yaşarlar.
Moleküler genetik çalışmalar, erken evcil keçi ırklarından türediğini göstermektedir. Bununla birlikte, Asya'daki ilgili evcilleştirilmemiş yaban keçisi ırklarına kıyasla morfoloji, renk ve davranış açısından orijinal özellikleri büyük ölçüde korunmuştur.
Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]Kri-kriler bilhassa Batı Girit'te Lefka Ori'deki Samaria Kanyonu'nda yaşamaktadırlar. Dia, Aya Todori ve Aya Pandes adalarında da küçük popülasyonlar bırakılmıştır. Habitatları, kızılçam (Pinus brutia), doğu akçaağacı (Acer sempervirens), Kermes meşesi (Quercus coccifera), Akdeniz servisi (Cupressus sempervirens) ve Juniperus deltoides dağ ormanlarının bulunduğu karstik kayalık bölgelerden oluşur.
Davranış ve üreme
[değiştir | kaynağı değiştir]Girit yaban keçisi, alacakaranlıkta veya geceleri yiyecek arar ve insanlara yakın olmaktan kaçınır. Yapraklar, tomurcuklar, otlar ve bitkiler tüketir. Üreme sezonu ekim ve aralık ayları arasındadır. 142 ila 153 günlük bir gebelik döneminden sonra, yaklaşık 2 kilo ağırlığındaki ilk yavrular nisan ve mayıs aylarında doğar, üç ila dört buçuk ay sonra sütten kesilirler. Yavrular on ila on bir ay sonra eşeysel olgunluğa ulaşırlar.
Girit yaban keçisi ve insan
[değiştir | kaynağı değiştir]Başlangıçta düşünüldüğü gibi yaban keçisinin gerçek bir alt türü değil, daha çok 7500 ila 8000 yıl önce Levant ve Doğu Akdeniz'in diğer bölgelerinde var olan ilk evcilleştirilmiş keçilerin doğada vahşileşmiş formudur.
Arkeolojik kazılar sırasında Girit yaban keçilerini tasvir eden bazı duvar resimleri keşfedilmiştir. Bazı akademisyenler, bu hayvana eski zamanlarda adalılar tarafından tapıldığını düşünmektedir. MÖ 11. yüzyıldan kalma bir lahit üzerinde köpek ve girit yaban keçilerinin tasvir edildiği bir av sahnesi bulunmaktadır.
Eskiden Girit'in her yerinde bulunabilen bu keçiler, 20. yüzyılın ilk yarısında şiddetli bir biçimde avlanmış, bu nedenden ötürü günümüzde sadece Samaria Kanyonunda yaşamaktadırlar.