Eski Tatarca
| Eski Tatarca | |
|---|---|
| Bölge | Volgabölgesi |
| Etnisite | Volga Tatarları, Başkurtlar |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Arap alfabesi |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | – |
Eski Tatarca (İske imlâsı: يسكى تاتار تلى, Tatar: İske Tatar Tele, иске татар теле[1] Volga Türkçesi; Başkurtça; Урал-Волга буйы төрки теле[2]), Orta Çağ'dan 19. yüzyıla kadar Volga-Ural bölgesindeki bazı etnik gruplar (Tatarlar ve diğerleri) tarafından kullanılan edebi bir dildi.
Eski Tatarca, Kıpçak (veya Kuzeybatı) Türk dilleri grubunun bir üyesidir. Ancak kısmen eski Bulgar diline dayanmaktadır (Eski Tatar'da Qol Ghali tarafından yazıldığı düşünülen ilk şiir, Volga Bulgaristan'ın dönemine kadar uzanır). Birçok Farsça ve Arapça söz içeriyordu.
Yazılı biçiminde dil, Kıpçak grubunun farklı Türk dillerini konuşan farklı etnik gruplar arasında aynı şekilde idi. Ancak telaffuz bir halktan diğerine farklılık gösteriyordu ve konuşma diline yakındı. Bu durum yazı biçimini farklı diller için evrensel hale getirdi. Bu evrensel kullanımın temel nedeni, Kıpçak grubu dilleri arasındaki temel fark alanının, Arap yazısı tarafından kullanılmayan ünlülerin telaffuzunu içermesidir.
Dil önceleri Arap yazısını ve daha sonra onun varyantı olan İske imlâ'yı kullandı. Eski Tatar Dili, İdel-Ural şiir ve edebiyatının bir dilidir. Osmanlı Türkçesi, Azeri, Kıpçak,[3] Uygur [4] ve Çağatayca ile birlikte Orta Çağ'da kullanılan tek Türk edebi dilleriydi. İlk Tatar gazetesinin, o zamana kadar yalnızca sözlü olarak kullanılan modern Tatar dilinde yayınlanmaya başladığı 1905 yılına kadar yayıncılıkta aktif olarak kullanıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ «Кыпчакские языки Урало-Поволжья: опыт синхронической диахронической характеристики» Т. М. Гарипов. М.: Наука, 1979
- ^ "Encyclopedia of Bashkortostan". 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.
- ^ "Memorials – written monuments of Turkic languages". unesco.kz. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2015.
- ^ Outstanding examples of the Uighur Middle Age literature are Yusuf Balasaghuni Qutatqu Bilik (Wisdom Of Royal Glory) (1069–70) and Mahmut Kashgari Divan-i Lugat-it Türk (Dictionary of Turkic Dialects) (1072)
Okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- "İske Tatar ädäbi tele/Иске татар әдәби теле". Tatar Ansiklopedisi (Tatarca). Kazan: Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi.. Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü. 2002.