Ermeni-Frig

Ermeni-Frigler Bronz Çağı ve Bronz Çağı Çöküşü dönemlerinde, Batı Asya'nın (özellikle Küçük Asya ve Ermeni Dağlık Bölgesinin) varsayımsal insanlarıdır. Terim, hem Friglerin hem de Proto-Ermenilerin dilsel ve ortak soy atasını tanımlar.^[1] Dolayısıyla Ermeni-Frigler; Ön-Yunanların, Antik Makedonların, Friglerin ve ayrıca Ermenilerin de ortak ataları olan çok daha eski Greko-Frigler'in aynı zamanda da torunları olacaklardır.^[1]

Ermeni-Frigler

Bu varsayımsal topluluğun kökenlerine dair, birbiriyle çelişen iki çeşit görüş ve iddia vardır.

Antik Yunan tarihçi Herodot, Ermenilerin Frigyalı sömürgeciler olduğunu belirtir.^[2] (Ermeniler Frigler gibi kuşanmışlardı (onlar) Frig sömürgecileriydi... Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι 7.73) Frigya, Demir Çağı döneminde Batı ve Orta Anadolu'nun büyük bir kısmını kapsıyordu ve Antik Yunanlara göre Frigler Balkanlar da Briges adıyla görülmüşlerdi. Bu Antik Yunan ve Herodot ifadeleri bazı tarihçilerin Ermenilerin de Balkanlar'dan geldikleri şeklindeki tezleri öne sürmelerine yol açtı.^[1] Dyakonov; Friglerin ve Proto-Ermenilerin (MÖ 13. ve 12. yüzyıllar civarında) Bronz Çağı Çöküşü esnasında doğuya doğru göç ettiklerini teorileştirdi. Bu teori, Proto-Ermenilerin Asurlular tarafından Muşkiler adıyla tanındıklarını ve Ermeni halkını oluşturmak için yol boyunca Luviler ile beraber, Hurri-Urartu dillerinin konuşmacıları da dahil olmak üzere, Ermeni Yaylası'nın eski nüfuslarıyla harmanlandıklarını ileri sürer.^[1] Döneminin Asur kaynakları Muşkileri Frigler ile özdeşleştirir; Ancak buna müteakip Yunan kaynakları ise Frigler ile Mosçoiler (Muşki'nin bir çeşitlemesi olsa da) arasında ayrım yapar.
Bazı çağdaş araştırmacılar Herodot ve Dyakonov'un tam aksi yönünde, erken bir Ermeni-Frig nüfusunun Ermeni Yaylaları'ndan kaynaklandığını ve sonrasında bazı Friglerin batıya doğru göç ettiklerine inanmaktadır.^[3]

Bazı âlimler ise en azından MÖ 2. binyılın sonlarından itibaren, Ermeni Dağlık Bölgesinde Proto-Ermenilerin varlığını kanıtlayacak bir biçimde, Proto Ermeni dilinden, Hititçe ve Urartuca'ya dilsel ödünçlemeler (ermenizmler) olduğuna dair kanıtların var olduğunu ileri sürer.^[4]

Ermeni-Frig dilleri

Ermeni-Frig terimi, aynı zamanda Frigler ve Ermeniler tarafından konuşulan dilleri de içerecek bir şekilde varsayımsal bir dil dalını (bkz.klad) tanımlamak için de kullanılır. Hint-Avrupa dil ailesinin ya doğrudan bir kolu veyahut önerilen Greko-Ermeni-Aryan veya Ermeni-Aryan dallarının bir alt dalı olacak şekilde konumlandırılır. Bu hipoteze göre Proto-Ermenice, Frigce ile ortak bir atadan geliyordu ve onunla çok yakından ilişkiliydi.

Proto-Ermenice zamansal süreçte dilsel evrim ile Frigce'den uzaklaşmış ve aynı zamanda da Hurri-Urartu dillerinin alt tabaka etkisi ile de farklılaşmıştır. Frigce hakkında çok az şey bilindiği için sınıflandırma zordur ve Proto-Ermenice tartışmalı bir biçimde Yunanca ve Hint-İran dilleri ile beraber, bir alt grup oluşturur.^[1]^[4]^[5]

Eleştiri

Karşıt argümanlı dilbilimciler, bu iki dilin bazı özellikleri paylaştığını söylemelerine rağmen, Ermenice ile Frigce arasındaki çok yakın ilişkiyi tamamen reddettiler.^[6]^[7]^[8]^[9]^[10] Frig dili günümüzde Ermeniceden çok Yunanca ile yakından ilişkili bir kentum dili olarak sınıflandırılırken, Ermenice özellikle satem bir dildir.^[11] Son genetik araştırmalar, Tunç Çağı Çöküşü sırasında veya sonrasında (Dyakonov'un önerdiği gibi) Balkan coğrafyasından, Ermeni Yaylası'na giren bir topluluk için herhangi bir arkeolojik ve genetik kanıt olmadığını da göstermektedir.^[3]^[12]

Bazı bilim insanları, Muşkilerin (ister Ermenice veya isterse başka bir dil konuşsunlar) Kafkasya bölgesinden geldiklerini ve batıya doğru hareket ettiklerini öne sürdüler.^[13]^[14]^[15]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e "The Pre-history of the Armenian People I. M. Diakonoff" (İngilizce). 25 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
^ Herodotus. The Histories. Book VII: chapters 57‑137. Loeb Classical Library. 1922. https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Herodotus/7b*.html 9 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ ^a ^b "The Mushki Problem Reconsidered" (PDF). 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ ^a ^b Hrach Martirosyan “Origins and historical development of the Armenian language” in Journal of Language Relationship, International Scientific Periodical, n.º10 (2013). Russian State University for the Humanities, Institute of Linguistics of the Russian Academy of Sciences.
^ Martirosyan, Hrach (2014). "Origins and Historical Development of the Armenian Language" (PDF). Leiden University: 1-23. 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019.
^ Bartomeu Obrador Cursach. "On the place of Phrygian among the Indo-European languages." Journal of Language Relationship. 2019. https://www.academia.edu/42660767/On_the_place_of_Phrygian_among_the_Indo_European_languages 16 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Clackson, J. P. T., 2008, “Classical Armenian”, in Woodard,R. D., The Ancient Languages of Asia Minor, Cambridge, Cambridge University Press, 124-143
^ Martirosyan, H., 2013, “The place of Armenian in the Indo-European language family: the relationship with Greek and Indo-Iranian”, Journal of Language Relationship10, 85—13
^ Hamp, Eric P. (August 2013). "The Expansion of the Indo-European Languages: An Indo-Europeanist's Evolving View" (PDF). Sino-Platonic Papers.
^ Kim, Ronald (2018). "Greco-Armenian: The persistence of a myth". Indogermanische Forschungen. The University of British Columbia Library.
^ "On the place of Phrygian among the Indo-European languages." Journal of Language Relationship. 2019. https://www.academia.edu/42660767/On_the_place_of_Phrygian_among_the_Indo_European_languages 16 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Haber, Marc; Mezzavilla, Massimo; Xue, Yali; Comas, David; Gasparini, Paolo; Zalloua, Pierre; Tyler-Smith, Chris (2015). "Genetic evidence for an origin of the Armenians from Bronze Age mixing of multiple populations". European Journal of Human Genetics. 24 (6): 931-6.
^ Sevin, Veli (1991), "The Early Iron Age in the Elazıǧ Region and the Problem of the Mushkians", Anatolian Studies, 41: 87-97, doi:10.2307/3642931, JSTOR 3642931 pp. 96-97
^ Kopanias, Konstantinos (2015), "The Mushki/Phrygian Problem from the Near Eastern Point of View." pp. 220-222
^ Kossian, Aram V. (1997), "The Mushki Problem Reconsidered." pp. 260-261

[İgor-1] "The Pre-history of the Armenian People I. M. Diakonoff" (İngilizce). 25 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.

[2] Herodotus. The Histories. Book VII: chapters 57‑137. Loeb Classical Library. 1922. https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Herodotus/7b*.html 9 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[aram-3] "The Mushki Problem Reconsidered" (PDF). 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[Hrach-4] Hrach Martirosyan “Origins and historical development of the Armenian language” in Journal of Language Relationship, International Scientific Periodical, n.º10 (2013). Russian State University for the Humanities, Institute of Linguistics of the Russian Academy of Sciences.

[5] Martirosyan, Hrach (2014). "Origins and Historical Development of the Armenian Language" (PDF). Leiden University: 1-23. 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019.

[6] Bartomeu Obrador Cursach. "On the place of Phrygian among the Indo-European languages." Journal of Language Relationship. 2019. https://www.academia.edu/42660767/On_the_place_of_Phrygian_among_the_Indo_European_languages 16 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[7] Clackson, J. P. T., 2008, “Classical Armenian”, in Woodard,R. D., The Ancient Languages of Asia Minor, Cambridge, Cambridge University Press, 124-143

[8] Martirosyan, H., 2013, “The place of Armenian in the Indo-European language family: the relationship with Greek and Indo-Iranian”, Journal of Language Relationship10, 85—13

[9] Hamp, Eric P. (August 2013). "The Expansion of the Indo-European Languages: An Indo-Europeanist's Evolving View" (PDF). Sino-Platonic Papers.

[10] Kim, Ronald (2018). "Greco-Armenian: The persistence of a myth". Indogermanische Forschungen. The University of British Columbia Library.

[11] "On the place of Phrygian among the Indo-European languages." Journal of Language Relationship. 2019. https://www.academia.edu/42660767/On_the_place_of_Phrygian_among_the_Indo_European_languages 16 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[12] Haber, Marc; Mezzavilla, Massimo; Xue, Yali; Comas, David; Gasparini, Paolo; Zalloua, Pierre; Tyler-Smith, Chris (2015). "Genetic evidence for an origin of the Armenians from Bronze Age mixing of multiple populations". European Journal of Human Genetics. 24 (6): 931-6.

[13] Sevin, Veli (1991), "The Early Iron Age in the Elazıǧ Region and the Problem of the Mushkians", Anatolian Studies, 41: 87-97, doi:10.2307/3642931, JSTOR 3642931 pp. 96-97

[14] Kopanias, Konstantinos (2015), "The Mushki/Phrygian Problem from the Near Eastern Point of View." pp. 220-222

[15] Kossian, Aram V. (1997), "The Mushki Problem Reconsidered." pp. 260-261

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]