Emmanuel Le Roy Ladurie

Emmanuel Le Roy Ladurie (19 Temmuz 1929, Les Moutiers-en-Cinglais - 22 Kasım 2023), Fransız tarihçi. Çalışmalarını esasen Ancien Régime dönemindeki köylülerin tarihini temel alarak, Languedoc üzerine yoğunlaştırmıştır. Annales Okulu tarih yazıcılığının temsilcilerindendir. Aşağıdan tarih ve mikrotarih alanlarında öncü isimler arasında yer alır.

İlk yılları

Le Roy Ladurie Les Moutiers-en-Cinglais'da (Fransa) doğdu. Babası Jacques Le Roy Ladurie, Pètain'in Tarım Bakanı idi (daha sonra direnişçi olacaktır). Le Roy Ladurie Caen'de Collège Saint-Joseph, Paris'te IV. Henri Lisesi ve Sceaux'da Lakanal Lisesi'nde eğitim gördü. Ecole Normale Superieure'da tarih alanında yüksek öğretmenlik ve Paris Üniversitesi'nde beşeri bilimler doktorası kazandı. Montpellier Lisesi, Montpellier Üniversitesi, Paris'te Ecole Pratique des Haute Etudes, Paris Üniversitesi ve Fransa Koleji'nde ders verdi.

Kariyer

Le Roy Ladurie ilk kez doktora tezi olan Les paysans de Languedoc ile tanındı. Tez 1966 yılında kitap haline getirildi ve İngilizceye 1974 yılında "Languedoc Köylüleri" adı ile tercüme edildi. Bu çalışmasında, Le Roy Ladurie 15. yüzyıl sonundan 18. yüzyıl başına kadar olan dönemde aralarında aşar, ücret, vergi, kira ve kazanç kayıtlarının da bulunduğu geniş çaplı kantitatif bilgi üzerinde, Ernest Labrousse, Michel Foucault, David Ricardo, Fernand Braudel, Claude Lévi-Strauss, Thomas Malthus, François Simiand, Sigmund Freud ve Max Weber gibi düşünürlerin teorilerini kullanarak çalışmalar yaptı. Böylece Languedoc tarihinin "l'histoire immobile" olduğunu kanıtlamak istiyordu.

Languedoc tarihi

Le Roy Ladurie'e göre Languedoc tarihi yükseliş ve gerileme dalgaları ile belirir, özünde zaman içinde çok az değişim geçirmiştir.

I. Devir: Le Roy Ladurie "gerileme" olarak görülen ilk dalgaya vebanın neden olduğunu, ardından ekonomide gelişmenin ve nüfus artışının görüleceği bir döneme yol açtığını savunur. Bu dönem boyunca, emek ücretleri düşmüş, ekilmemiş topraklar ve ormanlar çiftlik arazisine dönüşmüş, mallar sürekli bölünmüş ve kendi toprağına sahip olup bunu işletenler bundan karlı çıkmışlardır.

II. Devir: Le Roy Ladurie'nin "ilerleme" olarak adlandırdığı ikinci dalga yaklaşık olarak 1530'a kadar gider. Bu dönemde ekonomik gelişme ile nüfus artışında süreklilik dikkat çeker.

1530'dan sonra, değişime direnen Fransız çiftçiliği bir gerileme dönemine yol açtı, çünkü uğraşılarındaki yeniliklere karşı tutumları ve sermaye biriktirme yeteneğinin olmayışı gibi sebeplerle çiftçilerin üretim etkinlikleri nüfus artışına ayak uyduramıyordu. Bu dönem boyunca insanlar daha azla yaşamayı ve geç yaşlarda evlenmeyi öğrendi, göç arttı, vergi isyanları yaygınlaştı, cadı inancı ve Katolikler ile Protestanlar arasındaki çatışma sürekli iç savaş halini aldı.

III. Devir: Le Roy Ladurie'nin "olgunluk" olarak adlandırdığı üçüncü dalga yaklaşık olarak 1600 yılında başladı. Bu dönemde doğum oranı, ölüm oranını dengeledi, Fransız kralına ödenen vergiler, Katolik Kilisesine ödenen aşar ile bankerlere ödenen borçlarda ciddi artışlar, çiftçilik etkinliklerinin geri kalmışlığı ile birlikte tarımın ve sermaye birikiminin gerilemesine neden oldu.

IV. Devir: Dördüncü dalga yaşam koşullarında ve nüfusta genel bir düşüş olarak görülür, bunun nedenleri; işsizlik, geç yapılan evlilikler, doğum kontrolü, azalan tarım üretimi, yüksek göç ve yüksek vergilerdir. bu uzun gerileme dönemi boyunca toprak kırsal kapitalist sınıfın elinde toplandı. Böylece 15. yüzyıldan başlatılarak konu edilen Languedoc toplumu incelemesi 18. yüzyılda sonlandırılır.

Languedoc üzerine saptamalar: Le Roy Ladurie, Languedoc'daki hayatın belirleyici özelliğinin, orada yaşayan insanların kültürü olduğunu savunur. Burada yaşayan insanların yükseliş ve gerileme döngüsünün dışına çıkamamasının nedeni teknolojik etkenlerden ziyade kültürden kaynaklanır, çünkü kültür insanların daha ileri teknoloji ve çiftçilik etkinliklerini geliştirmelerine engel olmuştur. Le Roy Ladurie'nin görüşüne göre uzun dönemli ve değişimi ağır işleyen ve daha belirgin biçimde vurgulanan maddi ve zihinsel örüntülerden oluşan yapılar ve ona göre daha az önemli olan eğilimlerin ve tarihçilerin geleneksel olarak üzerine yoğunlaştıkları olayların oluşturduğu konjonktür vardır. Braudel gibi, Le Roy Ladurie'de asıl önemli olanın yapıların tarihi olduğuna inanır, fakat ondan farklı olarak Le Roy Ladurie biyografi ve Braudel'in ilgisiz diyerek bir kenara bıraktığı histoire èvènementielle (olaylar tarihi)ne olan ilgisini dile getirmiştir.

Le Roy Ladurie'nin diğer önemli çalışmaları

En önemli çalışması Montaillou, village occitan de 1294 à 1324dir (1975). Cathar sapkınlığı döneminde, Güney Fransa'da Languedoc bölgesinde bir kasaba olan Montaillou üzerine bir çalışmadır. Birkaç yıllık dönemde küçük bir Fransız kasabasındaki hayat üzerine çok boyutlu bir araştırma geliştirmek için bu çalışmasında, (Papa XII. Benedict olmadan önce) 1318-1325 arasında Pamiers Piskopos'u olarak görev yapan Engizisyon üyesi Jacques Fourier'in titiz notlarını kullandı. Le Roy Ladurie, kasaba sakinlerinin hem maddi hem de zihinsel dünyalarının bir resmini oluşturmak için Fourier tarafından yürütülen sorgu kayıtlarını kullandı. Bunlardan ilkini çiftçilik etkinlikleri, evler, diğer kasabalarla, laik ve dini iktidar ile ilişkiler aracılığıyla, ikincisini ise; Tanrı, kader, cinsiyet, ölüm, hayat, evlilik, büyü, mekân, zaman ve kurtuluş inançları aracılığı ile inceledi.

Le Roy Ladurie'nin diğer bir önemli çalışması Le Carnival de Romans: de la Chandeleur au mercredi des cenders'dir (İngilizceye Romans Karnavalı olarak çevrildi). Bu eserde Fransa'da Romans şehrinde her yıl düzenlenen karnavalda yaklaşık 20 zanaatçının öldürüldüğü 1580 katliamını ele alır. Kitapta, Le Roy Ladurie 16. yüzyılın ikinci yarısında, Fransa'nın kırsal kesimindeki toplumun politik, sosyal, dini çatışmalarının temsili olarak katliamı mikrokosmos olarak değerlendirdi.

Le Roy Ladurie'nin sosyal tarih ile ilgili diğer güncel çalışmaları arasında La sorcière de Jasmin ve Le siècle des Platter (1499-1628) bulunur. Bu çalışmaların ilkinde, Le Roy Ladurie, Carlo Ginzburg'un yolunu takip ederek, köylüler arasındaki büyücülük düşüncesi ile hakimlerin ve kilisenin büyücülük anlayışlarının farklı olduğunu öne sürer. Büyücülüğün bütüncül sosyal gerçekliğini anlamak için, Le Roy Ladurie geleneksel Fransız köylü hikâyesine dayanan ve 1802'de Jacques Boè'nin yazdığı Françouneto adlı şiiri kullanır. Le Roy Ladurie'ye göre şiir 17. ve 18. yüzyıl kırsal Fransasında büyücülük inanışı hakkında özgün izler taşımaktadır. Ayrıca Le Roy Ladurie "Cadı" Françouneto'nun "suçunun", yazılı olmayan toplumsal kanun olan "sınırlı zenginlik"in ihlali olduğunu savunur, yani o kendi zenginliğini diğerlerininki pahasına arttırır. İkinci kitabında Le Roy Ladurie Platter ailesinin mektuplarını ve anılarını, 16. yüzyıl toplumsal değerlerini araştırmak için kullanır, özellikle bunu din, hekimlik, suç, eğitim, vergi boyutlarını gözönünde bulundurarak yapar.

"Mikrotarih" alanında en çok bilinen çalışması ile Le Roy Ladurie ayrıca Fransa'nın 1460-1774 arasındaki siyasi tarihinde incelemiştir. Siyasi tarih eserleri arasında en çok tanınanlardan biri olan L'Etat royal: de Louis XI à Henri IV, 1460-1610 ile Fransız devletinin 1460-1610 yılları arasındaki gelişimi üzerinde iz sürer. Kitabında, Le Roy Ladurie Fransız tahtının en önemli kaygısının ekonomi, Reformasyon ve aristokratrik siyaset olduğunu ve Fransız devletinin genişlemesinin en önemli nedenlerinin İtalya, Provence ve Burgundy'ye doğru askeri genişlemesinin ve İspanya ile rekabetin olduğunu ifade eder. Bunun devamı niteliğinde olan Ancien Règime: de Louis XIII ò Louis XV, 1610-1774 ile Le Roy Ladurie Fransız tahtının izlediği iç ve dış politikalar arasında yakın bir ilişki olduğunu, özellikle iç siyasetin otoriter dönemleri ile dış siyasetin saldırganlık dönemlerinin ve aynı şekilde iç siyasette Liberalizm dönemi ile dış siyasette barış politikasının birbiriyle aynı zamana denk geldiğini ileri sürer. 1750'lerde belirgin sapmalara rağmen, Le Roy Ladurie XV. Louis dönemini iç politikada liberalizm ve dışarıda barış ile nitelendirirken, XIV. Louis ve Kardinal Richelieu dönemlerini saldırganlık ve otoriterlik ile tanımlar. İki ciltlik tarihi ardından, Le Roy Ladurie Aydınlanma düşüncelerinin, laik anlayışın ve liberalizmin yaygınlaşmasının 1774'te Fransa'yı Fransız Devrimi rotasına zaten soktuğunu söyler.

Le Roy Ladurie ilk çağdaş çevreci tarihçilerden biri olarak da tanınır, çünkü çalışmaları çevresel değişimde insan ve insanların tarihinde çevresel etkenler üzerinde yoğunlaşır.

Le Roy Ladurie 1970'lerin başında,Nouvelle histoire (yeni tarih) hareketini kurdu. Böylece olaylar, yereller, aile veya yaşam şekilleri üzerine çalışarak, incelenen belli bir dönemin özelliklerini ortaya koymaya çalışan mikro tarih alanının öncüsü oldu. Niall Ferguson gibi bazıları mikro tarih'in değerini sorgulamıştır; Ferguson'a göre bir köyün veya bir kentteki olayın ya da ailenin üzerinde yapılan çalışmanın Avrupa'nın diğer bölgeleri bir yana, Fransa'da yaşamın daha geniş örüntülerini ortaya çıkarmasını beklemek yanlıştır. Bir diğer eleştiri, Le Roy Ladurie'nin "yapılar" terimi üzerinde odaklanır. Eleştiriler terimin hiçbir zaman açıkça tanımlanmadığını, ayrıca "yapılar"ın neden zamanla değiştiğinin açıklanmadığı üzerinedir. Eleştiriler, daha da ileri giderek, Le Roy Ladurie'nin ifade ettiği bu "yapılar"ın varlığının olup olmadığının dahi açıklanamadığını savunur.

Politik hayatı

Le Roy Laduire 1945-1963 yılları arasında Fransız Komünist Partisi üyesiydi, 1956 Macaristan Devrimi ardından hakkında ortaya çıkan şüpheler yoğunlaştığında partiden ayrıldı. Bundan sonra politik bağlılığını ve komünist totaliterizmi Ouverture, sociètè, pouvoir: de l'Edit de Nantes ò la chute du communisme (2004) ve Les grands procès politiques ou la pèdagogie infernale (2002) adlı eserlerinde ele aldı.

Diğer çalışma alanları

Emmanuel Le Roy Ladurie ayrıca Fransa'yı oluşturan bölgeler tarihi, antropometrik tarih ve insanlık tarihinde iklim etkisi üzerine çalıştı. Tarihsel araştırma yönteminde bilgisayarın yararı, 19. yüzyıl Fransız ordusunda suç oranları, küresel hastalıkların yayılması ve büyünün iktidarsızlık yaratmak için kullanılabileceğine dair Fransız köylülerinin inanışı hakkında yazıları bulunuyor. Makaleleri sık sık Le Nouvel Observateur, L'Express ve Le Monde gazetelerinde yayınlanıyor ve sık sık Fransız televizyonlarına davet ediliyor.

1973'ten 1999 yılına kadar Collège de France'da Çağdaş Medeniyetler Tarihi başkanlığını yürüttü.

Çalışmaları

Les Paysans de Languedoc - 1966
Montaillou, village occitan, 1975, ISBN 0-394-72964-1 (English), ISBN 2-07-032328-5 (French)
Le Territoire de l'historien Vol. 1 - 1973
Le Territoire de l'historien Vol. 2 - 1978
Le Carnaval de Romans, 1579-1580 - 1980
Histoire du climat depuis l'An Mil, 1983
L'État royal - 1987
L'Ancien Régime - 1991
Le Siècle des Platter (1499-1628), Le mendiant et le professeur - 1995
Saint-Simon, le système de la Cour - 1997
Histoire de la France des Régions - 2001
Histoire des paysans français, de la peste noire à la Révolution - 2002
Histoire humaine et comparée du climat - 2004
Abrégé d'Histoire du climat - 2007

Kaynakça

Barzun, Jacques Clio and the Doctors: Psycho-history, Quanto-history and History, Chicago, II: University of Chicago Press, 1974.
Burke, Peter The French Historical Revolution: The Annales School, 1929-1989, Cambridge: Polity Press, 1990.
Cantor, Norman Inventing the Middle Ages: the Lives, Works and Ideas of the Great Medievalists in the Twentieth Century, New York: W. Morow, 1991.
Carrard, P. "The New History and the Discourse of the Tentative: Le Roy Ladurie's Question Marks" pages 1–14 from Clio, Volume 15, Issue #1, 1985.
Carrard, P. Poetics of the New History: French Historical Discourse from Braudel to Chartier, Baltimore, M.D.: Johns Hopkins University Press, 1992.
Hartigan, F.X. "Montaillou" pages 275-283 from Proceedings of the Annual Meeting of the Western Society for French History, Volume 21, 1994.
Himmelfarb, Gertrude The New History and the Old: Critical Essays and Reappraisals, Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
Newman, E.L. "Le Roy Ladurie's Magic: Jasmin's Witch" pages 285-292 from The Proceedings of the Annual Meeting of the Western Society for French History, Volume 21, 1994.
Sonnino, P. "Les paysans de Languedoc: vingt-sept ans aprèś"pages 293-300 from Proceddings of the Annual Meeting of the Western Society for French History, Volume 21, 1994.
Stone, Lawrence "In the Alleys of Mentalité" pages 20–23 from New York Review of Books, Volume 26, Issue #17, November 8 1979.
Willis, F.R. "The Contribution of the Annales School to Agrarian History: a Review Essay" pages 538-548 from Agricultural History, Volume 52, Issue #4, 1978.