Sünnilik
 | Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. (Eylül 2022) |
 | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
y. 1,7 milyar[1]  (bireysel olarak Müslüman, toplu olarak Ümmet olarak anılır) | |
| Kurucu | |
| Muhammed | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Endonezya | 238.590.000[2] |
| Pakistan | 218.250.000[2] |
| Bangladeş | 149.292.000[2] |
| Dinler | |
| İslam | |
| Kutsal kitaplar | |
| Kur'an | |
| Diller | |
| Klasik Arapça | |
Ehl-i Sünnet ve'l-Cemâat ("mânevî alanda çizilen yolu benimseyenler"), kısaca Ehl-i Sünnet ya da Sünnîlik (Arapça: أهل السنّة ehlü’s-sünne), İslam dininin dünya üzerindeki iki büyük kolundan biri (diğeri Şîa) ve w-80'lik bir oran ile en büyük mensubunun bulunduğu mezhepler grubudur.[3] Zaman zaman Sünnî İslam veya Sünnî mezhebi ifadesi de kullanılır. Günümüzde Sünnîlik, kendi içerisinde günümüzde yaşayan iki akaid mezhebi (Mâtürîdiyye - Eş'ariyye), dört fıkıh mezhebini (Hanefî, Şâfiî, Mâlikî, Hanbelî) içermektedir.
| Makale serilerinden |
 |
| Makale serilerinden |
 |
Sünni itikad mezhepleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eş'ariyye - Ebü'l-Hasan Eş'arî (ö. 324/935-36) tarafından kurulan kelâm mektebi.
- Mâtürîdîlik - Ebû Hanîfe (ö. 150/767) ve Mâtürîdî’nin (ö. 333/944) görüşleri etrafında oluşan kelâm mektebi.
Sünni fıkıh mezhepleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sünni fıkıh mezhepleri Hanefi, Şafiî, Maliki ve Hanbeli mezheplerinden oluşur. Bu dört mezhepten ilki olan Hanefî mezhebi Mâtûridîlik'e bağlı iken Hanbeli, Şâfiî ve Mâlikîler Eş'ârîye bağlıdırlar. Ehl-i Sünnet'in İtikadi mezhepleri olan Eş'ârî ve Mâtûridî mezhepleri arasında inançsal açıdan büyük farklılık yoktur. Fıkhi konularda yani uygulama ve ibadetlerde dört fıkhi mezhep arasında bazı farklılıklar görülür.
Hanbelî mezhebinden ayrılan[kaynak belirtilmeli] Takıyyüddin İbn Teymiyye ve İbn Kayyim el-Cevziyye gibi alimlerin fıkhi görüşleri günümüzde, 18. yüzyılda Arabistan'da dinsel ve siyasal bir hareket olarak ortaya çıkan Vehhâbîlik çerçevesinde yorumlanmış biçimiyle varlığını sürdürmektedir. İbn-i Teymiyye'nin görüşlerini daha aşırı yola sokan Suudi Arabistan Vehhabileri'dir. Vehhabiler'in bazı itikadi inançları Ehl-i Sünnet'ten farklıdır. Bu sebeple bazı Sünniler, Vehhabileri Ehli Sünnet'ten saymazlar.
Sünni mezhepler (fıkıh okulları) dört tanedir:
Bu dört Sünni fıkıh okulu dışında da fıkıh okulları olmasına karşın daha az sayıda izdeşe sahip olmuş ve diğer dört mezhep dışında daha az tanınmışlar ve zamanla yok olmuşlar ve izdeşleri tarafından kayıt altına alınamamışlardır.
Sünniler, her Müslümanın bu mezheplerden birini benimseyip, uygulamalarını seçtikleri bu mezhebe göre yapmaları gerektiğine inanırlar ve mezheplerin birleştirilmesi denen Telfik-i Mezahib'i uygun (câiz) görmezler.
Hadis ve sünnet anlayışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kur'an'ın İslâm dinindeki yeri tüm Müslüman gruplarca benimsenmekle birlikte hadis konusunda çeşitli İslami grupların farklı anlayışlara sahip oldukları bilinmektedir. Hadisler İslamiyetin ilk dönemlerindeki peygamber ve yakınlarının ibadete, muamelat denilen dindeki çeşitli konulara ilişkin görüş ve davranışları yansıtan kayıtlardır. Müslüman bilginler peygamberin vefatından sonra İslam toplumunun karşı karşıya kaldığı sorunlara Kur'an'dan ve sünnetten sonra üçüncü kaynak kabul edilen Hadislerden delillerle çözüm getirmeye çalışmışlardır. Sünnilik, Şiiliğin aksine Muhammed döneminde yaşamış peygamberin yakınındaki tüm arkadaşlarına (Sahâbe denir) dinin güvenilir kaynağı olarak yaklaşmakta olduğundan çeşitli Hadis bilginlerinin hadis kriterlerine uygun buldukları tüm hadisleri hangi sahabe kanalıyla gelirse gelsin kabul etmektedir. Yine Sünnilik ilk dört halifeyi (Ebû Bekir, Ömer, Osman ve Ali) Muhammed'den sonra gelen güvenilir ve tazime layık dini kişilikler olarak kabul ederler. Oysa Şiiler ilk üç halifeyi (Ebu Bekir, Ömer ve Osman) Ali'nin elinden halifeliği çeşitli yollarla gasp etmiş kişiler olarak bakıp tazim göstermezler. Şiilerin bir kısım sahâbeyi güvenilmez kabul edip sadece on iki imamdan gelen hadisleri doğru ve güvenilir (sahih) kabul etmesine karşılık Sünniliğin güvenilirliği tüm sahabeyle genişlettirmesi her iki grubun hadis külliyatlarında bir kısım farklılıklar bulunmasına yol açmıştır.
Sünni İslam anlayışında peygamberden aktarıldığı güvenilir (sahih) kabul edilen "Sahihayn" diye tanımlanan hadis kitapları şunlardır:
İçeriği tamamen sahih kabul edilmemekle beraber çok meşhur olanlar şunlardır:
- es-Sünen (Nesâî)
- es-Sünen (Ebû Dâvûd es-Sicistânî)
- el-Câmiu's-Sahîh (Tirmizî)
- es-Sünen (İbn Mâce)
- Mâlik b. Enes'in el-Muvatta'sı
- Ahmed b. Hanbel'in el-Müsned'i
İçeriği tamamen sahih kabul edilmemekle beraber günümüze ulaşıp da diğerleri kadar meşhur olmamışları ise şunlardır: Sahih literatürü:
Müstedrek ve Mustahreç literatürü:
- Hâkim en-Nîsâbûrî'nin el-Müstedrek 'i
- Makdisi'nin Müstahrec'i
- Ebu 'Avâne'nin Müstahrec'i
- Ebu Nu'aym'ın Müstahrec'i
Müsned literatürü:
- Ebû Nu'aym'ın Müsned-i Ebu Hanîfe'si
- Ebu Ya'lâ el-Mevsılî'nin Müsned'i
- Dârimî'nin Müsned'i
- İbnü'l-Cü'd'ün Müsned'i
- Humeydî'nin Müsned'i
Makale serilerinden 
- Bezzâr'ın Müsned'i
- Kudâ'î'nin Müsned'i
- İbn Ebi Usâme'nin Müsned'i
- İbn Ebi Şeybe'nin Müsned'i
- Rûyânî'nin Müsned'i
- Taberânî'nin Müsnedü'ş-Şamiyyîn'i
- Tayâlisî'nin Müsned'i
- Ebu'l-Abbâs Serrâc'ın Müsned'i
- İshâk b. Râhûye'nin Müsned'i
Mu'cem literatürü:
- İbn 'Asâkir'in Mu'cem'i
- Taberânî'nin Mu'cem-i Kebîr'i
- Taberânî'nin Mu'cem-i Evsat'ı
- Taberânî'nin Mu'cem-i Sağîr'i
- Ebu Ya'lâ el-Mevsılî'nin Mu'cem'i
Sünen literatürü:
- Sünen-i Nesâî Kübrâ
- Sünen-i Beyhaki Kübra
- Sünen-i Beyhaki Sağîr
- es-Sünen
- Sünen-i Dârekutnî
- Sünen-i Sa'îd b. Mansûr
- İbn Ebi Âsım'ın es-Sünnet'i
- Ebu Bekir b. Hallâl'ın es-Sünnet'i
Musannefler:
- Abdürrezzâk es-San'ânî'ın el-Musannef'i
- İbn Ebî Şeybenin Musannef'i
- İbn Cüreyc 'in Musannaf İbni Cureyc'i (günümüzde var olduğu bilinmiyor)
İman ve edep literatürleri:
İslam dünyasının haritası. Hanefiler (yeşil renkte) Türkiye'de, Yakın Doğu'nun kuzeyinde, Orta Asya ve Hindistan'da üstünlük teşkil eder. - Muhammed b. İsmâil Buhârî'nin el-Edebü'l-Müfred'i
- Beyhakî'nin Şu'abü'l-Îmân'ı
- İbn Mende'nin Kitâbü'l-Îmân'ı
- Beyhakî'nin Mekârimü'l-Ahlâk'ı
- İbnü's-Sünnî'nin Amelü'l-Yevm ve'l-Leyle'si
- Nesâî'nin Amelü'l-Yevm ve'l-Leyle'si
Hanefîler'in Hadis kitapları:
- Ebu Yûsuf'un Kitabü'l-Âsâr'ı
- Muhammed Şeybani'nin Kitabü'l-Âsâr'ı
- Muhammed Şeybâni'nin Muatta'sı
- Tahâvî'nin Şerhu Müşkili'l-Âsâr'ı
- Tahâvî'nin Şerhu Me'âni'l-Âsâr'ı
- Murtaza Zebîdî'nin el-Ukûdü'l-Cevâhir'i
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ * Islamic Beliefs, Practices, and Cultures
. Marshall Cavendish Reference. 2010. s. 130. ISBN 978-0-7614-7926-0. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019. Within the Muslim community, the percentage of Sunnis is generally thought to be between 85 percent, with the Shia accounting for 15.5 percent and with the wahabis controlling 5 percent, although some sources estimate their numbers at 20 percent. A common compromise figure ranks Sunnis at 90 percent and Shias at 10 percent.
- "Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population". Pew Research Center. 7 Ekim 2009. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
Of the total Muslim population, 10–13% are Shia Muslims and 87–90% are Sunni Muslims.
- "Quick guide: Sunnis and Shias". BBC News. 6 Aralık 2011. 6 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
The great majority of the world's more than 1.5 billion Muslims are Sunnis – estimates suggest the figure is somewhere between 85% and 90%.
- Frederick Denny (2010). Sunni Islam: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford University Press. s. 3. ISBN 978-019980647-8.
Sunni Islam is the dominant division of the global Muslim community, and throughout history it has made up a substantial majority (85 to 90 percent) of that community.
- "Sunni". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
Sunni Islam is the largest denomination of Islam, comprising about 85 percent of the world's over 1.5 billion Muslims.
- "Tension between Sunnis, Shiites emerging in USA". USA Today. 24 Eylül 2007. 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
Among the world's estimated 1.4 billion Muslims, about 85% are Sunni and about 15% are Shiite.
- Riaz Hassan (2008). Inside Muslim Minds. Melbourne University Press. s. 20. ISBN 9780522854817.
Approximately 20 per cent of the world's Muslims belong to the Shi'ah sect; around 80 per cent are Sunni Muslims.
- Who Gets To Narrate the World 4 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The Sunnis (approximately 80%)"
- A world theology 4 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. N. Ross Reat "80% being the Sunni"
- Islam and the Kadiyani jama'at 4 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The Sunni segment, accounting for at least 80% of the worlds Muslim population"
- David Robertson (2002). A Dictionary of Modern Politics (Third bas.). Europa Publications. s. 252. ISBN 1-85743-093-X.
It is notable that while a large majority, probably 80%, of the world's Muslims are Sunni...
- "Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population". Pew Research Center. 7 Ekim 2009. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ a b c Author, No (9 Ağustos 2012). "Chapter 1: Religious Affiliation". Pew Research Center (İngilizce). 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- ^ جعفرزاده, سمانه. "گزارش پیو: شیعیان؛ نیمی از جمعیت مرکز خاورمیانه/۳۵۰ میلیون شیعه در بیش از صد کشور جهان زندگی می کنند نقشه و نمودار | خبرگزاری بین المللی شفقنا" (Farsça). 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
