Edward Snowden
Edward Joseph Snowden | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 21 Haziran 1983 Elizabeth City, Kuzey Carolina, ABD |
| Milliyet | Amerikalı |
| Vatandaşlık |  ABD (1983–günümüz) Rusya (2022–günümüz) |
| Meslek | Sistem yöneticiliği |
| İşveren | Booz Allen Hamilton
Kunia, Hawaii, ABD (10 Haziran 2013'e kadar) |
| Tanınma nedeni | ABD hükûmetinin gizli izleme programlarının detaylarını ifşa etmesi |
| Çocuk(lar) | 2[1] |
| Ödüller | Sam Adams Ödülü, 2014 Sivil Cesaret Berlin Ödülü |
| İmza | |
 | |
| Makale serilerinden |
 |
Edward Joseph Snowden (d. 21 Haziran 1983), Amerikalı bilgisayar uzmanı, eski Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve eski Ulusal Güvenlik Dairesi (NSA) çalışanı. Gizli NSA belgelerini medyaya ifşa ederek NSA tarafından yürütülen küresel izleme aletlerinin işletme detaylarını, Beş Göz ortaklarını ve birçok ticari ve uluslararası ortağı ortaya çıkaran NSA sızıntılarını başlatmıştır.
Snowden'in gizli belgeleri ifşa etmesi Pentagon evraklarını sızdıran Daniel Ellsberg tarafından ABD tarihindeki en önemli sızıntı olarak nitelendirilmiştir. 5 Haziran 2013'te başlayan bir süreç PRISM, XKeyscore ve Tempora gibi internet izleme programlarının yanında ABD ve Avrupa'nın telefon metadatalarının alıkonulmasını ortaya çıkardı. Raporlar, Snowden'in NSA çalışanı Booz Allen Hamilton için çalışırken The Guardian ve The Washington Post'a sızdırdığı belgelere dayanmaktadır. Gazetelere yapılan siyasi baskılar sebebiyle Kasım 2013'e kadar The Guardian belgelerin yüzde birini yayımlayabildi.
Adil yargılanmayacağını düşünüp ülkeyi terk eden Snowden, başta Latin Amerika'ya kaçmayı düşünüyorken Julian Assange'ın tavsiyesiyle Rusya'ya gitti. Rusya'da havalimanında bir süre kaldıktan sonra Temmuz 2013'te 1 yıllık geçici siyasi sığınma hakkı aldı. Sürenin dolmasından sonra 1 Ağustos 2014'te 3 yıllık geçici oturum hakkı elde etti.[2][3] 22 Ekim 2020'de avukatının yaptığı açıklamaya göre Rusya, Snowden'a kalıcı oturma izni verdi.[4]
Bir tartışma konusu olarak Snowden çeşitli çevreler tarafından kahraman, ihbarcı, muhalif, hain ve vatansever olarak nitelendirildi. Snowden'e göre onu belgeleri sızdırmaya iten tek neden "halkı onlar adına ne yapıldığı ve onlara karşı neler yapıldığı konusunda bilgilendirmek"ti. İfşa edilen belgeler toplu gözetleme, hükûmet gizliliği ve ulusal gizlilikle bilgi mahremiyeti arasındaki denge hakkındaki tartışmaları alevlendirdi. NSA ifşalarının basılmasından yedi ay sonra Snowden görevinin tamamlandığını belirtti.
Bir federal yargıç Aralık 2013'te hükûmetin, "neredeyse kesinlikle" devlet içinde veya devlete gelen neredeyse tüm telefon konuşmalarından metadata toplayarak ABD anayasasına karşı hareket ettiğini dile getirdi. On gün sonra, başka bir federal yargıç gözetleme programının yasal olduğunu dile getirdi ve sonuç olarak programın anayasaya uygunluğunun en sonunda Yüce Divan'da tartışılması olasılığını yükseltti.
Snowden, onu devlet mallarının casusluğu ve hırsızlığıyla suçlayan Amerikalı yetkililer tarafından bir kaçak olarak görülüyor. Snowden şu an Rusya'da yaşıyor ve kalıcı oturma izni aldı.
Ünlü yönetmen Oliver Stone Snowden'ın yaşamı hakkında Snowden adlı filmi 2016 yılında yayımlamıştır. 2014 yılında Laura Poitras tarafından Citizenfour adlı belgeseli hazırlanmış, 24 Ekim 2014'ten itibaren halk gösterimine açılmıştır.
26 Eylül 2022'de Rusya başkanı Vladimir Putin, Snowden'e Rus vatandaşlığı veren bir kararnameyi imzaladı.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Snowden, Edward [@Snowden] (18 Mayıs 2022). "With two kids under two, it feels like [...] for them" (X gönderisi). Erişim tarihi: 6 Haziran 2022 – X vasıtasıyla.
- ^ Snowden, Rusya’dan ayrılmayı düşünmüyor 1 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Haberrus.com
- ^ Julian Assange 'told Edward Snowden not to seek asylum in Latin America' 6 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - The Guardian
- ^ "Rusya, eski CIA çalışanı Snowden'a kalıcı oturma izni verdi". Sözcü. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2022.
