Ebu Kerib
| Ebu Kerib Es'ad Kâmil | |
|---|---|
| Himyer Kralı | |
| Hüküm süresi | MS 390–420 |
| Önce gelen | Melikikerib Yuhamin |
| Sonra gelen | Hasan Yuhamin |
| Ölüm | y. 430 Yemen |
| Dini |
|
Ebu Kerib Es'ad Kâmil[1] (Arapça: أسعد الكامل), kısaca Ebu Kerib, Himyer Krallığı'nın (günümüz Yemen'i) kralıydı. MS 390'dan 420'ye kadar Yemen'i yönetmiş, babası Melikikerib Yuhamin (hükümdarlık dönemi 375-400) ile birlikte hükümdarlık yaptıktan sonra 400'de tek başına hükümdar olmuştur. Ebu Kerib bazı kaynaklarda Arap Yarımadası'nın Yahudiliğe geçen ilk kralı olarak gösterilir,[2][3] ancak çağdaş tarihçiler bu din değiştirmeyi babasına atfetmişlerdir.[4][5] Ebu Kerib ayrıca Kâbe'yi kisve ile örten ilk kişi olarak kabul edilir.[1][6]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebu Kerib Es'ad, Melikikerib Yuhamin'in oğluydu. MS 375 yılında hem babası Melikikerib Yuhamin hem de kardeşi Dara' Amar Eymen ile ortak bir saltanatın parçası olarak iktidara geldi.[7] Babasının MS 385 yılında ölümünden sonra kardeşi Dara' Amar Eymen ile birlikte ülkesini yönetti. MS 400 yılı civarında, Dara' Amar Eymen ya tahttan feragat etti ya da öldü. Böyle Ebu Kerib iktidarın tek sahibi oldu. Ölüm tarihi bilinmemekle birlikte Christian Robin bu tarihi MS 440 olarak vermektedir.[8][9]
Yahudiliğe geçmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı kaynaklar Ebu Kerib'in Himyer kralları arasında Yahudiliğe geçen ilk kişi olduğu konusunda hemfikir olsa da, onun Yahudiliğe geçiş koşulları efsane ve mitlerle doludur. Himyer kralları MS 384 yılı civarında Melikikerib Yuhamin döneminde Yahudiliği kabul etmişlerdir. O yıla ait, Melikikerib Yuhamin, Ebu Kerib Es'ad ve Dhara' Amar Eymen tarafından çok tanrıcılığın reddedildiğinden bahseden bir yazıtın yanı sıra, Melikikerib Yuhamin ve Ebu Kerib'in Marib'de bir mikrabın (Yahudi ibadethanesi) inşasına izin verdiğini anlatan başka bir yazıt daha bulunmaktadır.[10][11]
Geleneksel anlatıya göre Ebu Kerib, Bizans'ın ülkesinin kuzey eyaletlerinde artan etkisini ortadan kaldırmak için askeri bir sefer düzenledi.[2] Ordusu o zamanlar "Yesrib" olarak bilinen Medine'ye ulaştı. Herhangi bir direnişle karşılaşmayan Himyeriler, kralın oğullarından birini şehrin valisi olarak geride bırakarak şehirden geçtiler. Ancak birkaç gün sonra Yesrib halkı yeni valileri olan kralın oğlunu öldürdü. Haberi alan kral, oğlunun intikamını almak ve kenti yok etmek için askerlerini tekrar şehre gönderdi. Şehrin etrafındaki tüm palmiye ağaçlarının kesilmesini emretti. Çünkü ağaçlar şehir sakinlerinin ana gelir kaynağıydı. Ardından şehri kuşattı.[2]
Yesrib Yahudileri şehirlerini korumak için putperest Arap komşularıyla birlikte düşmana karşı savaştılar. Kuşatma sırasında Ebu Kerib hastalandı. Kaab ve Esad adındaki iki yerel haham, bu fırsatı değerlendirerek Ebu Kerib'in karargahına gitmiş ve kuşatmayı kaldırması için onu ikna etmişlerdir.[12] Hahamlar aynı zamanda kralda Yahudiliğe karşı bir ilgi uyandırmış ve MS 390 yılında din değiştirerek ordusunu da aynı şeyi yapmaya ikna etmiştir.[2] Kaab ve Esad daha sonra Ebu Kerib'le birlikte krallığına dönmüş ve burada halkı din değiştirmeye ikna etmekle görevlendirilmişlerdir. Ancak bazı akademisyenler halkın toptan din değiştirdiğini söylerken,[13] diğerleri sadece yarısının din değiştirdiğini, geri kalanının pagan inançlarını ve tapınaklarını koruduğunu düşünmektedir.[2] Yahudiliğe geçenler arasında Ebu Kerib'in yeğeni olan ve daha sonra Kızıldeniz'deki Ma'ad halkının genel valisi olarak atanan ve Mekke ile Yesrib valiliğinin başına geçen Haris bin Amr da vardı.[2]
Ebu Kerib'in Yahudiliğe geçtiği görüşüne karşı çıkanlardan biri de yazar J. R. Porter'dır. Porter 1980'lerde yazdığı bir makalede Ebu Kerib'in din değiştirdiğine dair efsanevi anlatıların tarihi kayıtlarda çok daha sonra ortaya çıktığını ve bu nedenle güvenilmez olduğunu savunmuştur. Porter yine de Yesrib'de güçlü Yahudi kabilelerinin varlığı göz önüne alındığında, Ebu Kerib'in Yahudiliğe yönelmesinin "tamamen inandırıcı" olacağını kabul etmiştir. Porter, daha sonraki bir Himyeri hükümdarı olan Zu Nuvas'ın (MS 517-530) "kesinlikle" Yahudiliğe geçtiğini belirtmektedir.[14]
İslam dönemi kaynaklarında
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebu Kerib Es'ad'dan İslam kaynaklarda bahsedilmezken, tefsir âlimi İbn Kesir, Ebu Kerib ile ilgili İslami gelenekleri sunmaktadır. İbn Kesir, Kur'an'ın Duhan Suresi'nde bahsedilen gizemli Tübba' olarak Ebu Kerib'i tanımlamıştır.[15]
İbn Kesir, Tübba' Ebu Kerib'in daha önce Medine'ye saldırmaya niyetlenen Saba ve Himyer'in müşrik bir kralı olduğunu, ancak Medine'nin gelecek bir peygamber için son hicret yeri olacağı konusunda onu uyaran iki Yahudi haham tarafından vazgeçirildiğini belirtmektedir. Tübba' Mekke'ye gitmiş ve Kâbe'yi yıkmaya niyetlendi. Ancak bunu da yapmaması konusunda uyarıldı. Daha sonra Yahudiliğe ilgi duydu ve İsa'nın gelişinden önce doğru yolda olanların takip ettiği din olarak tanımlanan Musa'nın dinine geçti.[16] Hahamları beraberinde Yemen'e geri götürdü ve burada halkı Yahudiliğe geçirdiler.[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Harman, Ömer Faruk. "TÜBBA'". islamansiklopedisi.org.tr. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ a b c d e f Heinrich Graetz; Bella Löwy; Philipp Bloch (1902). History of the Jews, Volume 3. Jewish Publication Society of America. ss. 62-64.
Abu Kariba Asad.
- ^ Kharif, Badr Al (15 Şubat 2009). "Kiswah: The Covering of the Kaaba". Aawsat.com. 1 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2010.
- ^ M. Avrum Ehrlich (ed.): Encyclopedia of the Jewish Diaspora: Origins, Experiences, and Culture, p. 793. ABC-CLIO, 2008.
- ^ Robin, Christian Julien (2012). "Arabia and Ethiopia". Johnson, Scott Fitzgerald (Ed.). The Oxford handbook of late antiquity. Oxford handbooks. Oxford New York: Oxford University Press. ss. 265-266. ISBN 978-0-19-533693-1.
- ^ "إسلام ويب - البداية والنهاية - ذكر أخبار العرب - قصة تبع أبي كرب- الجزء رقم3". www.islamweb.net (Arapça). 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023.
- ^ "DASI: Digital Archive for the Study of pre-islamic arabian Inscriptions: Epigraph details". dasi.cnr.it. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
- ^ "Wayback Machine". 1 Nisan 2024. 1 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
- ^ "Wayback Machine". 9 Temmuz 2023. 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
- ^ Robin, Christian Julien (2015). "Ḥimyar, Aksūm, and Arabia Deserta in Late Antiquity: The Epigraphic Evidence". Fisher, Greg (Ed.). Arabs and empires before Islam. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ss. 133-134. ISBN 978-0-19-965452-9.
- ^ Robin, Christian Julien (2015). "Ḥimyar, Aksūm, and Arabia Deserta in Late Antiquity: The Epigraphic Evidence". Fisher, Greg (Ed.). Arabs and empires before Islam. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. s. 136. ISBN 978-0-19-965452-9.
- ^ Chaikin, Moses Avigdor (1899). The Celebrities of the Jews: A glance at the historical circumstances of the Jewish people from the destruction of Jerusalem to the present day. Part I. 70-1290. Pawson & Brailsford. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2010.
- ^ Sigmund Hecht (1908). Post-Biblical History: a compendium of Jewish history from the close of the biblical records to the present day, for the home and Sabbath-school. Bloch. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2010.
- ^ Netton, Ian Richard (1986): Arabia and the Gulf: From Traditional Society to Modern States, Croom Helm Ltd., p. 10, 978-0-7099-1834-9.
- ^ "من هو تبع المذكور في القرآن الكريم ؟ - الإسلام سؤال وجواب". islamqa.info (Arapça). 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023.
- ^ a b "Al-Quran Ibn Kathir Tafsir | Alim.org". www.alim.org (İngilizce). 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023.
