İçeriğe atla

Eğlence

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Eğlence (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Monte Carlo'da bir eğlence alanı

Eğlence, insanların boş vakitlerini keyifli şekilde geçirmek için yaptığı çeşitli faaliyetler. Eğlenceli yapımları üreten ekonomik sektöre ise eğlence sektörü denir. Bir komedi filmi, spor karşılaşması veya pornografi eğlence sektörü ürünlerine örnek olabilir. Bir filmin veya görselin eğlenceli yapım olabilmesi için ön koşul yapımın bireyler tarafından eğlendirici olarak görülebilmesidir.

Eğlendirici faaliyetler ve ürünler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Altılı tutturma oyunu

Oyunun oyalayıcı ve gevşetici özellikleri vardır. Oyun toplu veya kişisel olarak oynanabilir. Bunun yanında oyun etkinliklerinde bulunanlarda izlenebilir. Futbol ve basketbol gibi kitlesel oyunlar buna örnektir. Oyun ana olarak uzmansal ve özel ilgili olarak ikiye ayrılır. Uzmansal oyunlar parasal kaygı güder ve genellikle büyük izleyici kitleleri karşısında oynanır, özel ilgili oyunlarsa daha çok kişiseldir ve oynayana büyük bir toplumsal merak uyandırmaz.

Özel ilgili oyunların en önemli dallarından biri de çocuk oyunlarıdır. Çocuk oyunları yaşamlarının ilk yıllarını geçiren küçük bireylerin deneyim kazanmalarını sağladığı için önemlidir. Bunun içindir ki bu konuda özellikle Uzak Doğu ülkeleri oyuncak üreten türlü yatırımlar yapmıştır.

Okuma-yazma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Okumak en öz ve en eski eğlendirişlerden biridir. Neredeyse tüm ülkeler bireylerine okuma olanağını sağlar. Yazın, insanlara seslenir ve bunu yaparken kitap, dergi ve gazete gibi araçları kullanır. Sözlü yazın dönemlerini saymazsak, ilk yazınsal eserlerin Sümerlerle başladığı düşünülmektedir.[1] Sümerlerden beri süregelen yazın, günümüzde de iletişimin ve bilgi alışverişinin belkemiğini oluşturmaktadır. Bundan dolayın eğlendiriş olarak okuma gereçleri, hem kullanışlığıyla hem de içsel anlatımlarıyla var olmuştur.

Çizgi film

[değiştir | kaynağı değiştir]

Özellikle çocuklar için üretilir. Gerçek yaşamdaki unsurları benzetimleyerek değişik tonlamalarda yeniden oluşturur. Bunun içindir ki olağanüstülük ve görsel zenginliği fazladır.[2] Son zamanlarda canlandırmalar yalnız çocuklar tarafından değil yetişkinler tarafından da ilgi çekebilmektedir. Özellikle Şirek gibi yapımlar sayesinde bu ilgi sağlanmıştır.

Sinema ve sahne sanatları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ateş yutucu

Sinema ve tiyatronun diğer eğlenceli yapımlara göre olanakları daha fazladır. Özellikle göstermeye bağlı sanatlar olduklarından, sinemada oyun alanında her türlü oynayışı yapma olanağı vardır. Ayrıca, sinemanın izleyiciye sunumu cansız olduğu için çeşitli görsel gösterilerin sinemada yapılması diğer sanat dallarına göre daha olasıdır. Beyaz perde eğlence işleyişinin en büyük kollarından birini oluşturur. Örneğin yalnızca Titanic adlı yapımın bütçesi 280 milyon Dolar'dır. Bu para, birçok işleyişin toplam parasal alanından dahi büyüktür.

Komedi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlarda daha çok trajedi olarak doğan bir tiyatro türü olsa da günümüz çağdaş dünyasında bu anlamından öte, insanları türlü sözcük ve akıl oyunlarıylala güldürmeyi amaç edinen bir etkinlik olmuştur. Tek başına güldürü gösterileri yapılabildiği gibi birçok görsel yapımda da kısa bölümler halinde güldürü ögelerine başvurulabilir.

Karikatür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karikatürlerin insanları güldürmek, düşündürmek veya herhangi bir olayı değerlendirmek amacıyla üretilen, genellikle abartılı çizimlerdir.

Çizgi roman

[değiştir | kaynağı değiştir]

Süpermen ve Batman gibi düşsel kahramanların bile yapımlarında güldürücü ögelere bolca yer verilir. Dünyaca ünlü çizgi film yapım şirketleri Marvel Comics ve DC Comics güldürücü iki kitap yayınlamıştır. Manga, ilk sürümü Japonca dünyaca ünlü birçok çizgi filme imza atmıştır.

Fıkra

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fıkralar türlü oyunlarla süslüdür ve keskin zeka ürünleridir. İnsanları eğlendirirken düşündürürler. Nasrettin Hoca halka mal olmuş önemli fıkra ustalarındadır.

Müzik ve dans

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dans edenler

Müzik birçok insanın rahatlama yolu olarak kullandığı eğlenceli yapımdır. Türlü çeşitleri ve akımsal özellikleri vardır. Yazınla iç içe olup, sözleri bir edebi metin olarak onanır. Müziksel eserler ortaya koyan kişilere şarkıcı denir. Türk Halk Yazını'nda yer alan türkü biçimini söyleyen sanatçılara ise türkücü denir.

Dansla müzik birbirinden ayrılamaz iki güzel sanattır. Dans genellikle müzik eşliğinde yapılır. Geleneksel ve çağdaş olmak üzere iki parçada incelenir. Flamenko, Tango ve Ça ça gibi danslar bu kümeye girer; Zeybek ve Horon gibi yerel oyunlarsa geleneksel danslardır. Geleneksel danslar, düğün ve sünnet gibi törel uygulamalarda en çok kullanılan eğlenceli yapımlardır. Çağdaş dans günümüzde bir spor dalı olarak da onaylanmıştır.[3]

Cinsellik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Seks sektörü
Porno vadisi olarak da bilinen Los Angeles'taki San Fernando Vadisi
2008 YEF'ten bir görünüm

Cinsellik içeren yapımların artışıyla birlikte başta ABD olmak üzere bazı ülkelerde uzmansal işletim şirketleri kuruldu. Varış noktaları doğrudan insan dürtüleri olduğundan bu şirketler küresel bir güç haline geldi. Özellikle ABD ekonomisi için sayılı dışsatım unsurlarından oldu ve eğlence işleyişi denildiğinde ABD'deki sektör akla gelmeye başladı. Ülkelerinde pornografik film oyuncusu olmaya karar veren birçok yıldız; ABD'ye göçerek iş yaşamını burada geliştirdi. Bundan dolayı Amerika Birleşik Devletleri için bu sektörün gelirlerini belirlemek kolay olmadı. ABD'de 1970'te yürütülen Federal bir çalışmada öngörüsel olarak toplam işletim genliğinin en fazla 10 milyon Amerikan doları olabileceği düşünüldü.[4]

1998'de, Forrester adlı araştırma şirketinin verilerine göre Amerikalı eğlence işleyişi yıllık 700 milyon Dolar'dan 1 milyar Dolar arasında değişen kazancı vardı. Eric Schlosser'ın Yeraltı Ekonomisi adlı kitabındaysa bu işleyimin genel toplam girdisinin 7-8 milyon Dolar'a vardığını söyledi.[5] Sektörün gerçekte 10 milyon Dolar'lık bir işletim olduğunu ve bunun asla kanıtlanamayacağını da belirtti.[6] 200'deki bir araştırmaya göre ise sektörde 2-3 milyon Dolarlık sıcak para olduğu verilendi.[7]

Eğlence işleyişinde en etkili olan yapımsal biçimler VHS, Blu-ray ve Betamax arasında sürekli bir iş savaşı sürdü[8][9] Şu an en çok istem gören biçim YT DVD'dir..[8][9] [10]

Dünya üzerinde çekilen uzmansal cinsellik içeren yapımların büyük çoğunluğu San Fernando Vadisi'nde çekilir. Burası Los Angeles'tan birkaç kara mili uzaklıktaki yeşili bol bir eğlence kentidir.

Kent 1970'lerden bugüne ABD'de cinsellik içeren yapımlara öncülük etti. İşletimde yer alan: Pornografik film oyuncuları, yapım şirketleri, yönetmenler ve dağıtıcıların dünya üzerindeki odağı San Fernando Vadisi oldu. San Fernando Vadisi'nde önemli oluşumlar yapılandırıldı. Bunların en önemlisi AVN Dergisi ve düzenlemeleri oldu. AVN'nin düzenlediği AVN Yetişkin Eğlencesel Fuarı bu düzenlemelerin en önemlisi olmayı başardı.

AVN Ödülleri de AVN Yetişkin Eğlencesel Fuarı sırasında The Venetian Resort Hotel Casinoda sahibini bulmaktadır. YEF Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük canlı eşeysel gösteri fuarıdır.[11] 2007'de yapılan fuara 30,000 kişi katılmıcı ve 355 de sergileyici şirket katılmıştır.[12] 2008 YEF 9-12 Ocak arasında yapılmıştır.[13]

Pornografik yapımların en çok üretildiği ve pazarının oluştuğu yer ABD olsa da,İngiltere gibi hardcore yapımlara izin veren[14] ülkelerde de eşeysel eğlence işletmeleri kurulmuştur. Ayrıca genellikle softcore ve pembe benekli yapımlar veren, Japonya[15] gibi büyük ekonomiler de vardır. Dünyanın geri kalan ülkelerindeyse yapım alanında genellikle dergiler bulunur, film yapımları kişisel girişimcilik üzeredir, büyük yapım şirketleri bulunmaz.

Türkiye'de durum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye müslüman çoğunluğu ve laik ülke yapısıyla, dünyada ilk cinsellik içeren yapımları çıkaran halkının çoğu müslüman olan ülke oldu. 1970'lerde İtalyan biçeminde, softcore ve güldürüyle iç içe yapımlar üretildi, ilk dağıtılan hardcore yapım 1979 yapımı Öyle Bir Kadın Ki oldu. 1980 Darbesi'nden sonra sinema alanlarında ilişkisel her türlü görsel ve filmin gösterimi yasaklandı. 1990'ların sonlarında, Türk pornosu, ucuz, düşük kaliteli yapımlar üreten küçük bir gelişim dönemi yaşadı. Bu dönemden sonra Türkiye'de Şahin K'nın Almanya merkezli Trimax'ı dışında üretici çıkmadı. 2004'ten sonra genel ağ ve porno yapımlarına yoğun bir inceleme başlatıldı. hardcore yayın yapan tüm genel ağ alanlarının engellenmesi yönünde karar alındı,[16] İnternet İhbar Hattı adıyla gençliği koruma amaçlı bir bildirim düzeni kuruldu ve Sorumlu Vatandaş Hareketi 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gibi sivil oluşumların desteğini aldı.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "İlk yazıyı bulanlar". 18 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2009. İlk yazıyı bulduğu kabul edilen Sümerlerin ilk yazınsal eserleri vermesi de kaçınılmazdır. Nitekim Sümer kalıntılarında yazılı birçok destansı metine rastlanmıştır. 
  2. ^ "cartoon - Definitions from Dictionary.com" (İngilizce). Lexico Publishing Group, LLC. 2007. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Dans Sporlarının Tarihsel Süreci ve Türkiye'de Gelişimi Nasıl Oldu?". Tdsf.org.tr sitesi. 18 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021. 
  4. ^ President's Commission on Obscenity and Pornography. Report of The Commission on Obscenity and Pornography 1970, Washington: United States Government Printing Office (İngilizce), 2009-9-11'de erişilmiştir.
  5. ^ Richard, Emmanuelle (23 Mayıs 2002). "The Naked Untruth" (İngilizce). Alternet. 28 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 
  6. ^ Schlosser, Eric (8 Mayıs 2003). Reefer Madness: Sex, Drugs, and Cheap Labor in the American Black Market (İngilizce). Houghton Mifflin. ISBN 978-0618334667. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.  Schlosser'ın kitabı sektörün 10 milyon Dolarlık bir sektör olduğunu söylerken kanıtlanmasının olası olmadığını söyledi.
  7. ^ Ackman, Dan (25 Mayıs 2001). "How Big Is Porn?" (İngilizce). Forbes.com. 9 Haziran 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 
  8. ^ a b Lucas (2 Mayıs 2006). "Porn industry may be decider in Blu-ray, HD-DVD battle". Macworld. Mac Publishing. 12 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.  Ron Wagner, Kaliforniyalı porno film yönetmeni: "Eğer Beta standartları ve VHS'ye bakarsanız, çok daha yüksek kaliteli standart nedeniyle VHS ölmekte[VHS porno endüstrisinin desteğini görüyor] ... Zamanla porno pazarında bantların kitle hacmi VHS'yi dışarıya itmekte."
  9. ^ a b Lynch, Martin (17 Ocak 2007). "Blu-ray loves porn after all". The Inquirer (İngilizce). Incisive Media Investments. 21 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. Porno sektöründe, Sony'nin Betamax'ı ve VHS arasında büyük bir savaşım var. Ama buna rağmen hiçbir şekilde Blu-ray'ı göz ardı edemeyiz. 
  10. ^ Gardiner, Bryan (22 Ocak 2007). "Porn Industry May Decide DVD Format War". FOXNews.com - Technology News. Ziff Davis Media. 10 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 2007'de fuarlarda gösterilmeye başlanan Blu-ray Disc ve YT DVD'lerin iş savaşını kızıştıracağı biliniyordu. 
  11. ^ Stephen Clark (1 Nisan 2006). "Ex-stripper evangelizes to sex industry" (İngilizce). The Seattle Times. 10 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  12. ^ "Adult Tradeshow hits Las Vegas" (İngilizce). 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2009. 
  13. ^ "2008 - Home Page". 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2009. 
  14. ^ Green light for porn films 26 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İngilizce, 2009-8-25'te erişilmiştir.
  15. ^ Roland (18 Kasım 2004). "Japonya'da pornonun geçmiş". Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  16. ^ "Sadece Türkiye'de devlet eliyle internet sansürü var". Radikal Gazetesi. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Eğlence&oldid=31706977" sayfasından alınmıştır