Dendera Ampulleri

Dendera Ampulleri (Kripta'nın iç güney duvarı)

Dendera Ampulleri ya da Dendera Kabartmaları yahut Dendera Lambaları, Denderah Tapınağı içerisindeki bazı kabartmalarda tasvir edilen alışılmadık bazı nesneleri tanımlamak için kullanılmış popüler bir tanımdır. Denderah Tapınağı, Orta Krallık döneminde kurulmuş olsa da, bugün görülen yapı Ptolemaios Hanedanı döneminden kalmadır. Ptolemaios Hanedanı'nın hüküm sürdüğü dönemde Mısır sanatında büyük yeniliklerin yaşandığı bilinmektedir. Böylesi bir dönemde yapıldığı düşünülen bu kabartmalar yaklaşık milattan önce 30'lu yıllara ve dolayısıyla da Firavun XII. Ptolemaios dönemine tarihlenmektedir.

Aralarında Erich von Däniken, Peter Krassa, Reinhard Habeck ve Erdoğan Ercivan'ın da bulunduğu birçok sözdebilimci yazar, tasvir edilen bu nesnelerin ampuller olduklarını iddia etmektedirler. Bu yazarlara göre, kabartmaların hemen bitişiğinde bulunan ve dini içerikli bir metin aktaran hiyeroglifler bile, içerik olarak alışılageldik diğer Mısır metinlerinden ayrılmaktadır. Antik Astronotlar Teorisi'ni savunan bu yazarların iddiasına göre ampul, antik çağlarda bilinmekte ve kullanılmaktaydı. Dahası günümüzde ulaşılan teknolojik gelişmelere antik çağlara çoktan ulaşılmış ancak bu gelişme seviyesi sonraki dönemlerde unutulmuştur. Bu yazarların iddiasına göre hiyeroglif ile kabartmanın yanında yazılan metin, uzaylıların ya da dünya dışı bir yaşamdan gelen bazı kimselerin Mısır tanrıları olarak zamanın Mısır halkını ziyaret ettiğini ifade eden ipuçları aktarmaktadır. Bu dünya dışı kimseler antik Mısır halkına ilerlemiş teknolojiyi öğretmiş ve onların teknolojisine akılları ermeyen antik Mısır halkı bu sebepten ötürü onları tanrılar olarak kabul etmişlerdir.

Mısırbilimcilere göre Dendera Kabartmaları alegorik bir biçimde gündoğumunu aktarmaktadır. Kabartmaların yanında bulunan hiyeroglifler, güneşin doğuşu ile bağlantılı olan dini söz öbekleri barındırmaktadırlar. Buna göre kabartmalar, Harsomtus isimli antik Mısır tanrısını bir yılan şeklinde bir bulutun içinde göstermektedir. Bu bulut ise yeraltından ayrılarak, gökler tanrıçası Nuit'in rahmi suretinde yükselmektedir. Harsomtus ve yeraltı dünyası kendisini açan bir lotus çiçeğinin içinden gelmektedirler. Bu süreç hava tanrılarından biri olan ve tasvirde bir babun olarak karşımıza çıkan Upu sayesinde koruma altına alınır. Mısır sanatında nadiren rastlanan bu sahnelere eşlik eden hiyeroglifler 1991 yılında Wolfgang Waitkus tarafından çevrilmiş ve oldukça karmaşık görünen sahnelerin deşifresine katkıda bulunmuştur.

Literatür

Mısırbilim Literatürü

• Sylvia Schoske, Dietrich Wildung: Gott und Götter im Alten Ägypten. 2. Auflage. von Zabern, Mainz 1992, ISBN 3-8053-1409-4.
• Bolko Stern: Ägyptische Kulturgeschichte. Band 1: Altertum. W. Niemann, Hamburg 1896, S. 105–108.
• Wolfgang Waitkus: Die Texte in den unteren Krypten des Hathortempels von Dendera. Ihre Aussagen zur Funktion und Bedeutung dieser Räume (= Münchner Ägyptologische Studien (MÄS). Bd. 47). von Zabern, Mainz 1997, ISBN 3-805-32322-0 (Zugleich: Hamburg, Univ., Diss., 1991).
• Wolfgang Waitkus: Die Geburt des Harsomtus aus der Blüte. Zur Bedeutung und Funktion einiger Kultgegenstände des Tempels von Dendera. In: Studien zu Altägyptischen Kultur. (SAK) Bd. 30, 2002, ISSN 0340-2215, S. 373–394.

Sözdebilimsel Literatür

• Erich von Däniken, Sfenks' in Gözleri, Nil'in kıyısındaki eski ülkeye yöneltilmiş yeni sorular, İnkılap Yayınevi
• Erdoğan Ercivan: Das Sternentor der Pyramiden. Geheime Wege in den Kosmos. Bettendorf, München u. a. 1997, ISBN 3-88498-096-3.
• Erdoğan Ercivan: Verbotene Ägyptologie. Rätselhafte Wissenschaft und Hochtechnologie der Pharaonen. 15. Auflage. Kopp, Rottenburg 2006, ISBN 3-930219-47-6.
• Peter Krassa, Reinhard Habeck: Das Licht der Pharaonen. Hochtechnologie und elektrischer Strom im alten Ägypten. 5. Auflage. Herbig, München 1999, ISBN 3-7766-1717-9.
• Ivan T. Sanderson: Investigating the Unexplained. A Compendium of Disquieting Mysteries of the Natural World. 2nd printing. Prentice-Hall, Englewood Cliffs NY 1972.

Diğer Literatür

• Markus Pössel: Phantastische Wissenschaft. Über Erich von Däniken und Johannes von Buttlar (= Rororo 60259 rororo-Sachbuch. Science). Rowohlt-Taschenbuch-Verlag, Reinbek bei Hamburg 2000, ISBN 3-499-60259-8.
• Markus Pössel: Zur Frühgeschichte der Paläo-SETI.27 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In: Mysteria3000. Ausgabe 12, 2, 2005, ISSN 1619-5744.

İnternet

• Frank Dörnenburg: Das Licht der Pharaonen (Ampul teorisinin çürütülüşü)
• Nikolai Schirawski: 7 Dinge, die es nicht geben dürfte – oder? (Memento vom 31. August 2003 im Internet Archive) (PM-Artikel)
• Text der Südwand (Memento vom 15. Januar 2011 im Internet Archive) (englisch, Archiv-Version)
• Dendera Kabartmaları10 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizci)