Carpobrotus
| Carpobrotus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Carpobrotus edulis | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Carpobrotus, sukulent yaprakları ve büyük papatya benzeri çiçekleri olan, yere yayılan bir bitki cinsidir. Adı, yenilebilir meyvelerine atıfta bulunan Grekçe "karpos" (meyve) ve "brotos" (yenilebilir) kelimelerinden türetilmiştir.[1]
Cins, yaklaşık 12 ila 20 arası kabul görmüş türe sahiptir. Çoğunlukla Güney Afrika'ya endemiktir, ancak en az dört Avustralya türü ve bir Güney Amerika türü de bulunmaktadır.
Dağılım ve yaşam alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Carpobrotus bitkileri çoğunlukla ılıman Akdeniz iklimine sahip kumlu sahil habitatlarında yaşar; kumlu ve bataklık alanların bulunduğu iç kesimlerde de görülebilir. Genel olarak, uzun ve telli ana köklerden ve daha kısa yan dallardan oluşan yoğun bir yeraltı ağı oluşturdukları açık kumlu alanları tercih ederler. Bu yeraltı ağı, yer üstündeki yatay dallardan çok daha fazla genişliğe uzanır. Bu bitkiler bahçelerde iyi gelişir ancak diğer uygun alanlara kolayca yayılır. Yabancı bir bölgeye getirildiklerinde kumlu toprak üzerinde geniş alanları kaplayan yer örtüleri oluşturabilirler. Bu durum yerli kumul bitki örtüsünü baskı altına alabilir.[2]
Carpobrotus aslında Güney Afrika, Avustralya'nın güney kıyıları ve Şili kıyılarında doğal olarak yetişen bir bitkidir.[2] Ancak insanlar tarafından farklı bölgelere taşındıktan sonra, uygun yaşam alanlarına sahip Kuzey Yarımküre'de de yaygınlaşmıştır: Bunlar ABD'nin Pasifik kıyıları, Avrupa'nın Akdeniz ve Atlantik kıyıları ile Yeni Zelanda'dır.[3]
Ekoloji
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Çeşitli Carpobrotus türlerinin meyveleri, tohumlarını yayarken aynı zamanda birçok hayvan ve kuş tarafından tüketilmektedir. Tohumları, olgun meyveleri yiyen geyik, tavşan ve kemirgenler gibi memeliler tarafından yayılır.[4]
Bazı Carpobrotus türleri, uygun iklimlerde dünyanın farklı yerlerinde istilacı bitkiler haline gelmiştir. Bu bitkilerin verdiği zarar değişkenlik gösterir ve bazen yangın kesici olarak faydaları [5] ve yaban hayatı için yiyecek kaynağı olma değerleri [6] ile karşılaştırıldığında hararetli tartışmalara yol açar.
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Carpobrotus acinaciformis ve Carpobrotus edulis, hızlı büyümeleri, sıkı yapıları ve yangına dayanıklılıkları nedeniyle genellikle yer örtüsü olarak kullanılır. Carpobrotus bitkileri aynı zamanda kuraklığa da dayanıklıdır.
Türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Carpobrotus aşağıdaki türleri içerir:[7]
- Carpobrotus acinaciformis (L.) L.Bolus
- Carpobrotus aequilaterus (Haw.) N.E.Br.
- Carpobrotus chilensis (Molina) N.E.Br.
- Carpobrotus deliciosus (L.Bolus) L.Bolus
- Carpobrotus dimidiatus (Haw.) L.Bolus
- Carpobrotus edulis (L.) N.E.Br.
- Carpobrotus glaucescens (Haw.) Schwantes
- Carpobrotus mellei (L.Bolus) L.Bolus
- Carpobrotus modestus S.T.Blake
- Carpobrotus muirii (L.Bolus) L.Bolus
- Carpobrotus quadrifidus L.Bolus
- Carpobrotus rossii (Haw.) Schwantes
- Carpobrotus virescens (Haw.) Schwantes
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Carpobrotus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hyam, R.; Pankhurst, R. J. (1995). Plants and their names: a concise dictionary. Oxford [England] ; New York : Edinburgh [England]: Oxford University Press ; Royal Botanic Gardens. ISBN 978-0-19-866189-4.
- ^ a b Hartmann, Heidrun E. K. (6 Aralık 2012). "Carpobrotus". Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E. Springer Science & Business Media. ss. 97-98. ISBN 978-3-642-56306-5.
- ^ "Sea figs (Genus Carpobrotus)". iNaturalist. 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2017.
- ^ "IPCW Plant Report – California Invasive Plant Council". cal-ipc.org. 16 Ekim 2017. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2018.
- ^ Fern, Ken (1997). Plants for a Future: Edible & Useful Plants for a Healthier World. Permanent Publications. ss. 165-. ISBN 978-1-85623-011-7. Erişim tarihi: 21 Eylül 2013.
- ^ Bossard, Carla C.; Randall, John M.; Hoshovsky, Marc C. (2000). Invasive Plants of California's Wildlands
. University of California Press. ISBN 978-0-520-22547-3. Erişim tarihi: 21 Eylül 2013.
- ^ "Carpobrotus N.E.Br." Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
