Britanya Malayası
Britanya Malayası, Malay Yarımadası ve Singapur'daki 18 ve 20. yüzyıl ortaları arası İngiliz hegemonyası altındaki bir dizi eyalettir. Hint devletlerini dışlayan "Britanya Hindistanı" teriminin aksine Britanya Malayası genellikle federe ve federe olmayan Malay Devletlerini tanımlamak için kullanılır.
Britanya Malayası British Malaya | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1826-1957 | |||||||||||||||||||
.svg) Britanya İmparatorluğu bayrağı | |||||||||||||||||||
.jpg) | |||||||||||||||||||
| Demonim | İngiliz,Malay | ||||||||||||||||||
| Hükûmet | İmparatorluk | ||||||||||||||||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||||||||||||||||
| Lordlar Kamarası | |||||||||||||||||||
| Avam Kamarası | |||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
1946'da Malay Birliği kurulmadan önce, bir İngiliz askeri subayının Malaya'nın geçici yöneticisi olduğu II. Dünya Savaşı sonrası dönem dışında, bölgeler tek bir birleşik yönetim altında birleştirilmedi. Bunun yerine Britanya Malayası; Boğazlar Yerleşimleri, Federe Malay Devletleri ve Federe Olmayan Malay Devletleri'nden oluşuyordu. Japon işgalinden sonra kurulan Malay Birliği çok kabul görmedi ve 1948'de feshedildi. Yerini 31 Ağustos 1957'de tamamen bağımsız hale gelen Malay Federasyonu aldı.[1]
İngiliz hegemonyası altında Malaya, dünyanın en büyük kalay ve daha sonra kauçuk üreticisi olarak İmparatorluğun en karlı bölgelerinden biriydi.[2]
İngilizlerin Malay siyasetine ilk müdahelesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Malay Yarımadası'nı ziyaret eden ilk İngiliz tüccar, 16. yüzyılda gelen Ralph Fitch'ti.[3] Bununla birlikte, İngilizler Malay siyasetine ancak 1771'de, eskiden Kedah'ın bir parçası olan Penang'da ticaret karakolları kurmaya çalıştığında resmen dahil oldu. İngilizler 1819'da Singapur'da bir ticaret karakolu kurdu ve 1824'te adanın tam kontrolünü ele geçirdi.
Penang ve Kedah
[değiştir | kaynağı değiştir]18. yüzyılın ortalarında, Malay Yarımadası'nda ticaret yapan İngiliz firmaları bulunabilirdi. Nisan 1771'de Hindistan'ın Madras kentinde bulunan İngiliz Jourdain, Sulivan ve De Souza firmaları,Francis Light'ı eyalet pazarını ticarete açmak için Kedah Sultanı Sultan Muhammed Jiwa Zainal Adilin II ile görüşmesi için gönderdi. Light ayrıca Doğu Hindistan Şirketi hizmetinde bir kaptandı.
.jpg)
Padişah bu dönemde dış tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Burma ile savaş halinde olan ve Kedah'ı kendi vasal devleti olarak gören Siyam, sık sık Kedah'tan takviye kuvvet göndermesini talep etti. Kedah, birçok durumda, Siyam'ın bir müttefikiydi.
Light ile müzakerelerin ardından Sultan, İngilizler Kedah'ı dış tehditlerden korumayı kabul ederse, Jourdain, Sulivan ve De Souza'nın Kedah'ta bir ticaret karakolu inşa edip işletmesine izin vermeyi kabul etti. Light, bu mesajı Hindistan'daki üstlerine iletti. Ancak Doğu Hindistan Şirketi bu teklife katılmadı.
İki yıl sonra Sultan Muhammed Jiwa öldü ve yerine Sultan Abdullah Mahrum Şah geçti. Yeni Sultan, Kedah'a askeri yardım karşılığında Light'a Penang Adası'nı teklif etti. Light, Doğu Hindistan Şirketi'ne padişahın teklifini bildirdi. Şirket, Light'a Penang'ı devralmasını emretti ama Sultan'ın istediği askeri yardım konusunda hiçbir garanti vermedi. Light daha sonra Penang'ı devraldı ve Şirketin konumuna rağmen Sultan'a askeri yardım garantisi verdi. Kısa süre sonra Şirket kararını verdi ve Light'a Kedah'a herhangi bir askeri yardım yapmayacaklarını söyledi. Haziran 1788'de Light, Sultan'a Şirketin kararını bildirdi. Aldatıldığını hisseden Sultan, Light'a Penang'ı terk etmesini emretti, ancak Light reddetti.
Light'ın reddi, Sultan'ın Kedah'ın askerî güçlerini güçlendirmesine ve Penang'ın karşısındaki bir sahil şeridi olan Perai'yi güçlendirmesine neden oldu. Bu tehdidi fark eden İngilizler içeri girdi ve Perai'deki kaleyi yerle bir etti. İngilizler böylece Padişahı, İngilizlere Penang'ı işgal etme hakkı veren bir anlaşma imzalamaya zorladı; karşılığında, Sultan yıllık 6.000 İspanyol pezosu kira alacaktı. 1 Mayıs 1791'de, Birlik Bayrağı ilk kez Penang'da resmen çekildi. 1800 yılında Kedah, Perai'yi İngilizlere devretti ve Sultan, yıllık kirasında 4.000 peso artış aldı. Penang daha sonra Galler Prensi Adası olarak adlandırılırken, Perai'nin adı Wellesley Eyaleti olarak değiştirildi.
İngiliz etkisinin genişlemesi (19.yüzyıl)
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılın sonlarından önce, İngilizler büyük ölçüde müdahaleci olmayan bir politika uyguladılar. Dalgalanan hammadde arzı ve güvenlik gibi çeşitli faktörler, İngilizleri Malay eyaletlerinde daha aktif bir rol oynamaya ikna etti.
17. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar, Malakka bir Hollanda mülküydü. Napolyon Savaşları sırasında, 1811 ile 1815 yılları arasında Malakka, Güneydoğu Asya'daki diğer Hollanda toprakları gibi İngilizlerin işgali altındaydı. Bu, Fransızların Hollanda mallarına sahip çıkmasını engellemek içindi. 1815'te savaş sona erdiğinde, Malakka Hollandalılara iade edildi. 1824'te İngilizler ve Hollandalılar, 1824 İngiliz-Flemenk Antlaşması'nı imzaladılar. Anlaşma, Malakka'yı yasal olarak İngiliz yönetimine devretti ve Malay dünyasını resmi olarak iki ayrı varlığa bölerek mevcut Endonezya-Malezya sınırının temelini attı.
Johor ve Singapur
[değiştir | kaynağı değiştir]
Singapur, 1819'da Binbaşı William Farquhar'ın büyük yardımıyla Sir Stamford Raffles tarafından kuruldu. Raffles, Singapur'u kurmadan önce 1811'den 1815'e kadar Java Vali Yardımcısıydı. 1818'de Bencoolen'e atandı. Hollandalıların Malay Takımadaları'ndaki ticareti nasıl tekelleştirdiğini anlayınca, İngilizlerin Hollanda'nın ticaret gücüne karşı koymak için yeni bir ticaret kolonisine ihtiyacı olduğuna ikna oldu. Aylar süren araştırmalar onu Malay Yarımadası'nın ucundaki bir ada olan Singapur'a getirdi.
Ada bir temenggung tarafından yönetiliyordu.
Singapur daha sonra Johor Sultanlığı Sultanı Tengku Abdul Rahman'ın, ardından Hollandalıların ve Bugis'in etkisi altındaydı. Sultan, Singapur'da bir İngiliz üssü kurulmasını asla kabul etmezdi. Babaları olan sultan 1812 yılında öldüğünde Tengku Abdul Rahman, ağabeyi Tengku Hüseyin uzakta olduğu için padişah olmuştu. Malay kültürel geleneklerinde, bir kişinin yeni hükümdar olarak kabul edilmesi için ölmekte olan padişahın yanında olması gerekir. Tengku Abdul Rahman, eski padişah öldüğünde oradaydı. Ağabey gelişmeden memnun değilken, Singapur'dan sorumlu temenggung küçük erkek kardeş yerine Tengku Hüseyin'i tercih etti.
İngilizler, Tengku Abdul Rahman'ı ilk olarak Malakka'daki ilk varlıkları sırasında kabul etmişti. Ancak durum değişmişti. 1818'de Farquhar, Bintan kıyılarındaki küçük Penyengat Adası'nda Tengku Hüseyin'i ziyaret etti. Orada yeni planlar yapıldı ve 1819'da Raffles, Tengku Hüseyin ile bir anlaşma yaptı. Anlaşma, Eğer İngilizlerin orada bir ticaret karakolu kurmalarına izin verilirse, İngilizlerin Tengku Hüseyin'i Singapur'un meşru hükümdarı olarak kabul edeceğini belirtiyordu. Ayrıca, Tengku Hüseyin ve temenggung, İngilizlerden yıllık bir maaş alacaktı. Antlaşma 6 Şubat 1819'da onaylandı. Hüseyin, Temenggung'un yardımıyla 'balığa gidiyormuş' numarası yaparak Penyengat'tan ayrıldı ve kısa sürede padişah olarak atandığı Singapur'a ulaştı.
Hollandalılar, Raffles'ın eyleminden son derece rahatsızdı. Ancak, 1824 İngiliz-Flemenk Antlaşması'nın imzalanmasıyla, Hollanda'nın Singapur'daki İngiliz varlığına karşı muhalefeti geriledi. Antlaşma ayrıca Johor Sultanlığı'nı modern Johor ve yeni Riau Sultanlığı olarak ikiye ayırdı.
Boğazlar Yerleşimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizler, 1824 İngiliz-Flemen Antlaşması ile Malakka'yı Hollandalılardan aldıktan sonra Penang, Malakka ve Singapur'un idaresini merkezileştirmeyi hedeflediler. Bu amaçla, 1826'da başkenti Penang olmak üzere Boğazlar Yerleşimleri olarak bilinen bir çerçeve kuruldu. Daha sonra 1832'de başkent Singapur'a taşındı. Üç holding Yerleşimlerin bel kemiğini oluştururken, yıllar boyunca Christmas Adası, Cocos Adaları, Labuan ve Dinding of Perak Boğazlar Yerleşimlerinin yetkisi altına alındı.
1867 yılına kadar Boğaz Yerleşimleri, Kalküta'daki Doğu Hindistan Şirketi'nin İngiliz yöneticisine karşı sorumluydu. Yerleşimlerin yöneticileri, Kalküta'nın işlerini yürütme şeklinden memnun değildi ve Londra'ya şikayette bulundular. 1856'da Şirket, Singapur'un serbest liman statüsünü bile iptal etmeye çalıştı.
1858'de Hint İsyanı'nın ardından Doğu Hindistan Şirketi feshedildi ve Britanya Hindistanı, Kraliyetin doğrudan yönetimi altına girdi. Kalküta'nın gücünün azalmasıyla ve Yerleşimlerin yöneticilerinin yoğun çalışmalarının ardından, Malaya 1867'de bir kraliyet kolonisi ilan edildi ve doğrudan Londra'daki Sömürge Ofisi'nin kontrolü altına alındı. Bununla birlikte, deklarasyon, koloniye Britanya İmparatorluğu içinde önemli ölçüde özyönetim sağladı.
1946'da İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra koloni feshedildi. Malakka ve Penang, yeni Malay Birliği tarafından teslim alınırken, Singapur eski koloninin geri kalanından ayrıldı ve kendi başına yeni bir kraliyet kolonisi oldu. Malaya Birliği daha sonra 1948'de Malay Federasyonu ile değiştirildi ve 1963'te Kuzey Borneo, Sarawak ve Singapur ile birlikte Malezya adında genişlemiş bir federasyon kuruldu.
Kuzey Malay eyaletleri ve Siyam
[değiştir | kaynağı değiştir].svg)
19. yüzyılın sonlarından önce İngiliz Doğu Hindistan Şirketi yalnızca ticaretle ilgileniyordu ve Malay siyasetinden olabildiğince uzak durmaya çalıştı. Ancak Siyam'ın Kuzey Malay eyaletlerindeki, özellikle Kedah, Terengganu, Kelantan ve Pattani'deki etkisi, Şirketin barış içinde ticaret yapmasını engelliyordu. Bu nedenle, 1826'da İngilizler, Şirket aracılığıyla Siyam Kralı ile bugün Burney Antlaşması olarak bilinen gizli bir antlaşma imzaladılar. Dört Malay eyaleti, anlaşmanın imzalanması sırasında yoktular. Bu antlaşmada İngilizler, Siyam'ın tüm bu devletler üzerindeki egemenliğini kabul etti. Karşılığında Siyam, İngilizlerin Penang ve Wellesley Eyaleti mülkiyetini kabul etti ve şirketin Terengganu ve Kelantan'da engelsiz ticaret yapmasına izin verdi.
83 yıl sonra, iki güç arasında 1909 Bangkok Antlaşması adında yeni bir antlaşma imzalandı. Yeni anlaşmada Siyam, Kedah; Perlis, Terengganu ve Kelantan üzerindeki iddiasından vazgeçmeyi kabul ederken, Pattani Siyam bölgesi olarak kaldı. Perlis daha önce Kedah'ın bir parçasıydı, ancak Siyam hükümdarlığı sırasında Kedah'tan ayrıldı. Kedah'ın Satun bölgesi ise aynı anlaşmada Siyam tarafından ilhak edildi.
Siyam Kralı Chulalongkorn anlaşmayı imzalama konusunda isteksiz olsa da, Siyam'ın doğu sınırındaki artan Fransız baskısı, Siyam'ı İngilizlerle işbirliği yapmaya zorladı. Rama IV gibi Chulalongkorn da, talepleri kabul ederse İngilizlerin Siyam'ı rahat bırakacağını umuyordu. 1893'ün başlarında Siyam, kuzeydoğu Burma'nın Shan bölgesini İngilizlere kaptırmıştı.
Anlaşmada belirtildiği gibi bu sınır bugün Malezya-Tayland Sınırı olarak kalmaktadır.
Malay hükümdarları anlaşmayı kabul etmediler, ancak İngiliz baskısına direnemeyecek kadar zayıftılar. Bangkok Antlaşması'ndan sonra George Maxwell İngilizler tarafından Kedah'a padişahın danışmanı olarak atandı. İngilizler, ekonomik planlama ve yürütmeyi etkili bir şekilde devraldı. 1912'de Kedah'ı Siyam'a bağlamak için bir demiryolu hattı inşa edilirken, 1914'te toprak reformu yapıldı. Kedah hükümdarı Sultan Abdülhamid Halim Şah, bir İngiliz danışmanını ancak 1923'te kabul etti.
Perlis de benzer bir deneyim yaşadı. Hükümdar 1909 antlaşmasını tanımadı ama İngilizler devletin fiili yöneticileriydi. Ancak 1930'da hükümdar Raja Syed Alwi, Meadows Frost'u ilk İngiliz danışman olarak kabul ederek Perlis'teki İngiliz varlığını kabul etti.
Pangkor Antlaşması ve Perak
[değiştir | kaynağı değiştir]Perak, Malay Yarımadası'nın batı kıyısında yer alan bir eyalettir. 18. ve 19. yüzyıllarda, dünyanın en zengin alüvyal kalay birikintileri ile kalay açısından zengin olduğu keşfedildi. Avrupa aynı zamanda bir sanayi devrimi yaşıyordu ve bu kalay için büyük bir talep yarattı. Hollandalılar kadar İngilizler de eyaletlerde etkindi ve her biri kalay ve diğer metaların üretimini tekelleştirmeye çalışıyordu. Ancak Perak'taki siyasi atmosfer, kalay madenciliğinin maliyetini yükseltecek kadar değişkendi. Örneğin, 1818'de Siyam, Kedah'a; Perak'a saldırmasını emretti. Perak'ta güvenlik eksikliği, İngilizleri 1826'da Perak'ı korumaya zorladı.
Perak, madencilik faaliyetlerini artırmaya devam ederken, işgücü sıkıntısı yaşadı. Sorunu çözmek isteyen Malay yönetici Long Jaafar, Penang'daki Çinlileri Perak'ta, özellikle Larut'ta çalışmaya davet etti. 1840'larda Perak'ın Çinli nüfusu patladı. Yeni göçmenler çoğunlukla Çin gizli cemiyetlerinin üyeleriydi. En büyüklerinden ikisi Ghee Hin ve Hai San'dı. Bu iki grup düzenli olarak Perak'ta nüfuzlarını artırmaya çalıştılar ve bu sık sık çatışmalara neden oldu. Bu çatışmalar kontrolden çıkıyordu, öyle ki Menteri Besar veya başbakan Ngah İbrahim bile hukukun üstünlüğünü uygulayamadı.
Bu sırada Perak kraliyet sarayında bir güç mücadelesi yaşandı. Sultan Ali 1871'de öldü ve bir sonraki tahta Raja Muda Raja Abdullah oturdu. Buna rağmen padişahın cenazesi sırasında orada bulunmamıştır. Johorlu Tengku Hüseyin örneğinde olduğu gibi Raja Abdullah, Perak bakanları tarafından yeni padişah olarak atanmadı. Bunun yerine ikinci sıradaki Raja Ismail, Perak'ın bir sonraki padişahı oldu.
Raja Abdullah öfkelendi ve haberi nazikçe kabul etmeyi reddetti. Daha sonra, Perak'ın birkaç yerel şefi ve geçmişte iş yaptığı birkaç İngiliz personeli de dahil olmak üzere çeşitli kanallardan siyasi destek aradı ve topladı, gizli cemiyetler taht mücadelesinde onların vekili oldu. Ayrıca, İngilizler onu Perak'ın meşru hükümdarı olarak tanırsa, bir İngiliz danışmanı kabul edeceğine söz verdi.
Ne yazık ki, o zamanki Boğaz Yerleşimleri valisi Sir Harry Ord'du ve vali, Raja Abdullah ile çözülmemiş sorunları olan Ngah İbrahim'in bir arkadaşıydı. Ord'un yardımıyla Ngah İbrahim, Raja Abdullah'ın aktif olarak tahta geçmesini ve Çin gizli toplulukları üzerinde kontrolü genişletmesini önlemek için Hindistan'dan sepoy birlikleri gönderdi.
1873'te Londra'daki Sömürge Ofisi, Ord'u yetersiz olarak algılamaya başladı. Kısa süre sonra yerini Sir Andrew Clarke aldı ve Clarke'a Malay eyaletlerinde olup bitenlerin tam bir resmini elde etmesi ve Malaya'daki İngiliz yönetiminin nasıl düzene konulacağı konusunda tavsiyede bulunması emredildi. Bunun nedeni, Londra'nın Boğazlar Yerleşimlerinin Malay eyaletlerinin ekonomisine giderek daha fazla bağımlı hale geldiğinin farkına varmasıydı. Clarke'ın Singapur'a gelişinden sonra, birçok İngiliz tüccar valiyle yakınlaştı. Clarke, Raja Abdullah'ın sorununu ve İngilizler Afaja Abdullaha yardım ederse mahkemesinde bir İngiliz temsilcisini kabul etmeye istekli olduğunu öğrendi.
Clarke, İngiliz nüfuzunu genişletme fırsatını değerlendirdi. İlk olarak, tüm Çin gizli topluluklarını bir araya topladı ve kalıcı bir ateşkes talep etti. Daha sonra, 20 Ocak 1874'te Pangkor Antlaşması'nın imzalanmasıyla Clarke, Raja Abdullah'ı Perak'ın meşru sultanı olarak kabul etti. JWW Birch'in o yıl Perak'ta bir İngiliz mukimi olarak atanmasıyla sonuçlandı. Raja Ismail ise anlaşmaya taraf olmamakla birlikte Clarke'ın uyguladığı yoğun dış baskı nedeniyle tahttan çekilmek zorunda kaldı.
Selangor
[değiştir | kaynağı değiştir]Perak'ın hemen güneyindeki Selangor'da ve kuzeyde Hulu Selangor, orta bölgede Hulu Klang ve güneyde Negeri Sembilan yakınlarında önemli ölçüde kalay birikintileri vardı. 1840 civarında, Raja Jumaat'ın önderliğinde kalay madenciliği büyük bir girişim haline geldi. Çabaları kısa süre sonra Selangorlu Sultan Muhammed tarafından ödüllendirildi. Raja Jumaat, 1846'da Lukut'un yöneticisi olarak atandı. 1850'lerde bölge, Boğazlar Yerleşimleri dışında Malay Yarımadası'ndaki en modern yerleşim yerlerinden biri haline geldi.
Bu arada Hulu Klang, kalay madenciliği nedeniyle benzeri görülmemiş bir büyüme yaşadı. Lukut'un ekonomik önemi yavaş yavaş azalırken, Hulu Klang'ınki yükseliyordu. Bu, birçok işçiyi, özellikle de Lukut'ta çalışmış Çinli göçmenleri oraya taşınmaya çekti.
Bu hızlı gelişme Perak'ta olduğu gibi Boğazlar Yerleşimleri'nde de İngilizler tarafından büyük ilgi gördü. Selangor'un ekonomisi, Boğazlar Yerleşimlerinin refahı için o kadar önemli hale geldi ki, bu durumdaki herhangi bir rahatsızlık Boğazlar Yerleşimlerine zarar verecekti. Bu nedenle İngilizler, Selangor siyasetinde söz sahibi olmaları gerektiğini hissettiler. Bir iç savaşa varan büyük bir karışıklık, 1867'den 1874'e kadar olan Klang Savaşı'ydı.
Sungai Ujong, Negeri Sembilan
[değiştir | kaynağı değiştir]
Negeri Sembilan, Malaya'daki bir başka büyük kalay üreticisiydi. 1869'da Tengku Antah ve Tengku Ahmad Tunggal arasında çatışma çıktı. İkisi de Negeri Sembilan'ın bir sonraki hükümdarı olmayı arzularken bir güç mücadelesi çıktı. İki prens arasındaki bu çatışma, konfederasyonu böldü ve Negeri Sembilan'dan gelen kalay tedarikinin güvenilirliğini tehdit etti.
Özellikle konfederasyon içindeki bir eyalet olan Sungei Ujong, yerel olarak önemli birçok madenin bulunduğu yerdi bu eyalettede iç karışıklık söz konusuydu.
Bu gelişmeler üzerine İngilizler müdahaleci olmama politikasını değiştirdi. Çıkan iç savaş sırasında İngilizler taraflara destek verdi.
Pahang
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizler, 1858 ile 1863 yılları arasında krallıkta tahta talip olan iki aday arasında çıkan bir iç savaşın ardından Pahang'ın yönetimine dahil oldu.
Merkezileştirme (1890-1910'lar)
[değiştir | kaynağı değiştir]Malay eyaletlerinin yönetimini düzene sokmak ve özellikle kalay madenciliği ve kauçuktaki kazançlı ticareti korumak ve daha da geliştirmek için Britanya, birbirine bitişik dört eyalet olan Selangor, Perak, Negeri Sembilan ve Pahang'ı tek bir çatı altında birleştirerek kontrolü sağlamlaştırmaya ve merkezileştirmeye çalıştı. başkenti Kuala Lumpur olan yeni oluşum, Federal Malay Devletleri (FMD) oldu.
İngiliz General, federasyonu yönetti, ancak Sultanların İslam ve Malay gelenekleri konusunda otorite olarak sınırlı yetkileri elinde tutmasına izin vererek uzlaşma sağladı. Federal Konsey'in oluşturulmasıyla birlikte modern mevzuat tanıtıldı. Sultanlar, Federe Olmayan Malay Devletlerindeki muadillerinden daha az güce sahip olsalar da, FMD'ler çok daha yüksek bir modernizasyon derecesine sahipti. Federalleşme, kooperatif ekonomik kalkınma yoluyla da fayda sağladı.
Öte yandan Federe Olmayan Malay Devletleri(FOMD), yarı bağımsızlıklarını sürdürdüler, daha fazla özerkliğe sahiptiler ve bir Mukim yerine yalnızca bir İngiliz Danışmanı kabul etmeleri gerekiyordu, ancak gerçekte hâlâ antlaşmayla tavsiyeyi kabul etmeye bağlıydılar. Bu eyaletlerdeki sınırlı ekonomik potansiyel, İngilizleri daha fazla siyasi işlere karışmaktan caydırdı.[4]
İktidarın merkezi bir hükûmette yavaş yavaş sağlamlaştırıldığı ve uzlaşmanın (Sultanlar saltanatlarını sürdürür, ancak devletlerinde hüküm sürmez anlayışı) ile bu dönem, ulusluğa giden sonraki yolda büyük bir etkiye sahip olacaktır. Malay devletleri fikrinin,toprakları farklı feodal yöneticilerin yönetmesi anlayışı yerine, Westminster tarzı anayasal monarşi ile bir federasyona geçişini etkili bir şekilde sağladı. Bu, gelecekteki Malaya Federasyonu ve nihayetinde Malezya için kabul edilen model oldu.
1910'a gelindiğinde İngilizler Malay Yarımadası'nda yedi yönetim kurdu - Boğazlar Yerleşimleri, Federe Malay Devletleri ve bağımsız Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu ve Johore bu yönetimlerdir.
Ademi Merkeziyetçilik (1920'ler)
[değiştir | kaynağı değiştir]
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki İngiliz politikası, aynı zamanda Boğaz Yerleşimleri valisi olan Yüksek Komiser tarafından yönetilen Federe Malay Devletlerinin merkezileştirilmesiydi.[5]
Bununla birlikte, 1909'da, Yüksek Komiser Sir John Anderson, yerel padişahları politikadan uzaklaştıran aşırı merkezileşme konusundaki endişelerini dile getirdi. İngilizlerin resmi bir Malay yanlısı politikası vardı ve sömürge yöneticileri Malay sultanlarıyla karşılıklı güven geliştirme konusunda dikkatliydiler. Ancak merkezileşme, bazı İngiliz yetkililerin yeniden kazanmayı önemli hissettikleri güveni aşındırmıştı.[6] Bu, padişahların üyesi olduğu, sömürge hükûmetinin temsilcileri ve Malay olmayan toplulukların üyelerinden oluşan Federal Konsey'in kurulmasına yol açtı. Ancak konseyin oluşturulması, yetkileri FMD'lerin belirttiği kişilere dağıtamadı. 1925'te Sir Laurence Guillemard tarafından gerçekleştirilen bir başka ademi merkeziyetçilik girişimi 1925-1927 Ademi Merkeziyet Tartışması olarak adlandırıldı. Malayların hükûmetin yönetiminde bir rolü olacağını kanıtlamak ve FOMD'leri federasyona katılmaya ikna etmek için FMD'lerde kamu hizmetinde Malaylar için pozitif ayrımcılık başlattı.[7] Malaylar, kendilerine daha fazla güç vereceği için öneriyi desteklerken, Çinli tüccarlar ve İngiliz yetiştiriciler, ademi merkeziyetçiliğin verimliliği kötü etkileyeceğinden ve birleşik bir modern devlet kurma çabalarını yavaşlatacağından korkarak buna karşı çıktılar. Bir sonraki Yüksek Komiser Sir Cecil Clementi FOMD'ni bir Malaya birliği kurarak FMD'ne katılmaya ikna edeceğine inanarak ademi merkeziyetçilik için daha çok bastırdı. Federasyona sonunda Boğazlar Yerleşimleri ve Britanya Bornesu'nun katılacağını öngördü.[8]
Ekonomik bunalım (1930'lar)
[değiştir | kaynağı değiştir]1930'larda dünya ekonomisi bir bunalım içindeydi. Malaya ekonomisinin küresel tedarik zincirine entegrasyonu nedeniyle Malaya buhrandan kurtulamadı.
İkinci Dünya Savaşı (1941-1945)
[değiştir | kaynağı değiştir]Japonya, Pearl Harbor'la başlayan koordineli saldırının bir parçası olarak 1941'de Malaya'yı işgal etti. Malaya ve Singapur, 1942'den 1945'e kadar Japon işgali altındaydı. Japonya, Syiam'a bu dönemdeki işbirliğinden dolayı Perlis, Kedah, Kelantan ve Terengganu eyaletlerini vererek ödüllendirdi. Malaya'nın geri kalanı, Singapur'dan tek bir koloni olarak yönetildi.[2]
İkinci Dünya Savaşı sonunda Japonya'nın teslim olmasının ardından Malaya ve Singapur İngiliz Askeri İdaresi'ne verildi.
Dekolonizasyon (1945-1963)
[değiştir | kaynağı değiştir]İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki bir yıl içinde, Britanya Malayası'nın gevşek yönetimi nihayet 1 Nisan 1946'da Malay Birliği'nin kurulmasıyla sağlamlaştırıldı. Ancak Singapur dahil edilmedi ve başlı başına bir kraliyet kolonisi olarak kabul edildi. Yeni Birlik, yerel Malayların güçlü muhalefetiyle karşılandı. Tepkiler iki konu etrafında dönüyordu: gevşek vatandaşlık şartları ve Malay yöneticilerinin gücünün azaltılması. Uygulanan baskı nedeniyle Birlik, 31 Ocak 1948'de Malay Federasyonu ile değiştirildi. Federasyon, 31 Ağustos 1957'de bağımsızlığını kazandı. 16 Eylül 1963'te federasyon, Singapur'u bünyesine katarak Malezya oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Malaya'daki İngilizler. History Today. Haziran 1956. ss. 367-375.
- ^ a b Red Star Over Malaya:Resistance And Social Conflict during and after the Japanese Occupation 1941-1946. Singapore University Press. s. 28.
- ^ Ralph Fitch, İngiltere'nin Hindistan ve Burma'ya Öncüsü: Yoldaşları ve Çağdaşları . 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ Malay Solunun Sosyal Kökenleri: Kesatuan Melayu Muda'nın Analizi (İngilizce). SIRD. 2008. s. 12. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ 13 May 1969. a historical survey of Sino-Malay relations. Heinemann Asia. 1983. ss. 9-10. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ Malay Solunun Sosyal kökenleri: Kesatuan Melayu Muda'nın Analizi. 2008. s. 14. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ Malay Milliyetçiliğinin kökenleri. Oxford University Press. 1994. s. 117-118. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ 13 Mayıs 1969:Çin-Malay İlişkilerinin Tarihsel Bir Araştırması. Heinemann Asia. 1983. ss. 11-14. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
