Bonsai
Bonsai, özel tekniklerle ağaçların saksılar içinde budanarak, bodurlaştırarak, şekil verilerek yetiştirilmesi sanatıdır.
Ölçü küçültme tekniği ile yaşı belli ya da belli olmayan bir ağaç türünün yetişmiş ama minyatür boyuttaki görsel sunumudur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Japonca olan bu sözcük, tepsi (tabak) anlamına gelen "bon" ve bitki anlamına gelen "sai" sözcüklerinden türetilmiştir.[1] Saksıdaki ağaç veya bitki anlamına gelir. Bonsai sanatı Japonya'ya 7-9. yüzyıllarda Çin'den gelmiştir. Çin'de Penjing adı verilen ağaç minyatürleştirme sanatının binlerce yıllık geçmişi vardır. Yalnız penjing'in bir farkı vardır. Penjing'de bir tek saksıda bir ağaç değil, örneğin birkaç minyatür ağacın gölgesinde oturan bir köylü tasvir edilmekteydi.
Yetiştirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bonsai, yaşayan ağaçlara duyulan saygıyı ve bu ağaçların yaşamasını konu alan bir sanattır. Bonsailer minyatür olmalarına rağmen çevremizde gördüğümüz ağaçlardan hiçbir farkları yoktur. Özenle seçilen ağaç dalları, budanarak ve ilgiyle yetiştirilerek minyatür ağaç görünümü kazanır.
Bonsailer süpürge şeklinde, şelale şeklinde ve rüzgara açık şeklinde olur. Japonların doğaya olan tutkuları yaşamlarına da yansımış ve yıllar geçtikçe bahçeciliğe verilen önem artmıştır. Bonsailer de bu kültürün bir parçasını oluşturmaktadır ve büyük şehirlerde insanların doğaya olan özlemlerini minyatür olarak karşılamaktadırlar.
Bonsai bakımında en önemli husus iklim adaptasyonudur. Bu yüzden bonsailerin yetiştirilmesi özel bir ilgi gerektirir, yetiştirilirken ağacın doğal özelliğine toprağın nemliliğine, seçilen saksının özelliklerine, ışık ve doğal koşullara çok dikkat edilmelidir. Aslında ağırlıklı olarak dış mekân ağaç ve çalı türlerinden bonsai yapılsa da çokça bilinen ev bitkilerinden de bonsai yapılmaktadır. Bunlardan Ficus en popülerlerindendir. Açelya, şefleradan da bonsai yapılmaktadır. En ufak bonsailere verilen isim mame (fasulye) dir. En popüler bonsailer ise yaklaşık boyları 15 cm kadar olanlardır.
Bonsai yapmak isteyenlerin en çok yaptığı hata bonsai adayı ağaç, çalı veya bitki türünü hemen dar ve sığ bir kaba alınarak yapılmaktadır. Bu istenilen sonuca ulaşamama hatta bitkinin ölümüne sebep olmaktadır. Bonsainin istenilen forma ulaşıncaya kadar mümkün olan en bol topraklı bir yerde veya mümkün olan en büyük saksılarda serbest ve hızlı büyüme sağlanmalıdır. Düzenli olarak sulaması ve gübrelemesi yapılmalıdır. Ancak bu şekilde istenilen sonuca hızla ulaşılır.[2]
Eğer doğadan bir bonsai adayı bulabilirseniz yıllarla ifade edilebilecek bir zaman tasarrufu sağlamış olursunuz. Sağlıklı büyüsün diye doğadan derlenen bonsai malzemelerine Yamadori(山採り) denir. "Yama" dağ, " dori" ise derleme demektir. Özgün özelliklere sahip bonsailer çok yüksek fiyatlara alıcı bulabilmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gülen, Esat (10 Mart 2020). "Bonsai Tarihi ve Tanımı | Bonsai Sanatının Tarihçesi". Bahçe Defteri. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ Gülen, Esat (17 Ağustos 2023). "Bonsai". Bahçe Defteri. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
