Bazitli mantarlar
| Basidiomycota | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Ernst Haeckel'in 1904 yılı Kunstformen der Natur (Doğanın Sanatsal Biçimleri) eserinden bazidyumlu mantar örnekleri. | |||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||
| |||||
Bazitli mantarlar veya topuzlu mantarlar (Latince: Basidiomycota), mantar âleminin büyük bir bölümüdür. Topuz şekilli bazit adlı yapılar üzerinde spor oluşturan türlerden meydana gelir. Asklı mantarların kardeş grubu sayılır, tanımlanmış mantarların 7'sini oluşturan yaklaşık 22.300 farklı tür içerir. Bazidyumlu mantarlar geleneksel olarak Homobasidiomyctes (gerçek mantarlar) ve Heterobasidiomycetes (pas ve rastık mantarları) olarak ikiye ayrılmıştır. Günümüzde ise bazitli mantarların üç kladdan oluştukları düşünülür, bunlar Hymenomycotina (Hymenomycetes; mantarlar), Ustilaginomycotina (Ustilaginomycetes; rastık mantarları) ve Teliomycotina (Urediniomycetes; pas mantarları).
Bazitli mantarların hem tek hücreli hem de çok hücreli tipleri, eşeyli ve eşeysiz türleri vardır. Hem kara ortamında, hem de deniz dahil olmak üzere suda bulunurlar. Bazit üzerinde eşeysel sporlar taşımaları, uzun ömürlü çift çekirdekli hücrelere (dikaryonlara) sahip olmaları ve genelde kıskaç bağlantıları oluşturma özellikleri ile tanımlanırlar.
Yaşam döngüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazitli mantarların anormal bir cinselliği vardır. Genelde farklı cinsiyete sahip bireylerden oluşurlar (heterotaliktirler), iki kutuplu (tek faktörlü) veya dört kutuplu (iki faktörlü) bir çiftleşme sistemi ile çok eşeyli gibi davranırlar. Genelde somatogami (hifogami) olur, yani farklı eşey tiplerine sahip iki monokaryotik miselyum hücresinin (hifin) birleşmesinden çift çekirdekli (dikaryotik) bir miselyum hücresi oluşur. Bu hücrenin içindeki iki çekirdek vejetatif büyüme boyunca birleşmez. Bu tip miselyuma dikaryotik, onu oluşturan miselyumlara dikaryon denir.
Çoğu bazitli mantar hayatının büyük bölümünde iki çekirdekli (dikaryotik) miselyum halinde yaşar, uygun çevresel şartlar oluşursa bir bazidyum meydana gelir, içinde çekirdek kaynaşması (karyogami) ardından mayoz gerçekleşir ve dört tane tek çekirdekli hücre meydana gelir.
Diploid hayat döngüsü örnekleri de vardır. Xerula cinsi spor şeklinde diploid klonlar oluşturur. Yaygın bir orman patojeni olan Armillaria, diploid miselyuma sahiptir, bunda hücre kaynaşmasını (plasmogamiyi) çekirdek kaynaşması (karyogami) izler.
Bazitli mantar türlerinde, eşeysiz sporlara (konidyumlara) da sıkça rastlanır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mantarlar Âlemi
- Küf Mantarları ve Şapkalı Mantarlar
- Topuzlu mantarlarda kıskaç bağlantı oluşumu14 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Basidiomycota27 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hayat Ağacı Projesi'nden (Tree of Life Web Project) (İngilizce)
Wikimedia Commons'ta Bazitli mantarlar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Bazitli mantarlar ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Moore, R. T. (1980). "Taxonomic proposals for the classification of marine yeasts and other yeast-like fungi including the smuts". Botanica Marina. 23: 371.
