Baryonyx
| Baryonyx | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yeniden kurulmuş iskeleti, National Museum of Nature and Science | |||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| †Baryonyx walkeri Charig & Milner, 1986 | |||||||||||||||||||
Baryonyx ("ağır pençe"), Erken Kretase'de İngiltere ve İspanya çevresinde yaşamış (130 ila 125 milyon yıl önce), Spinosauridae familyasına bağlı teropod dinozor cinsidir. Ön ayağının birinci parmağındaki büyük bir pençeyle özdeşleşmiş bir dinozordur.
Kökenbilim
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu dinozorun cins adı Antik Yunanca sözcükler olan βἇρύ (Ağır) ve ονυξ (pençe) sözcüklerinden türeyen bir ön ad tamlamasıdır. Tür adı olan walkeri ise fosil kalıntılarını ilk keşfeden amatör fosil avcısı William J. Walker'a dayanarak verilmiştir.[2]
Keşif
[değiştir | kaynağı değiştir]
Baryonyx'in keşfi Britanya dinozor paleontolojisi adına çok büyük bir olaydır. Bu canlının kalıntıları ilk olarak 7 ocak 1983'te William J. Walker adlı fosil avcısı tarafından güneydoğu İngiltere'deki bir kasaba olan Surrey'deki bir kil ocağında bulunmuştur.[2] Walker bu ciddi buluntuların bilimsel önemi konusunda ikna edilince British Museum'da görevli iki paleontolog Angela C. Milner ve Alan J. Charig ile iletişime geçmiştir. Daha sonra iki paleontolog numuneleri incelemiş ve ilgili sahaya gitmeye karar vermişlerdir. 1983 yılının ortasına kadar çok sayıda fosil kalıntısı bulunmuş olup bunlardan biri leğen kemiğidir. 1986'da Milner ve Charig çalışmalarını derlemiş ve Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur adıyla yayımlamışlardır. Yine 1983'te İspanya'nın La Rojia kasabasında birtakım fosil parçaları bulunmuştur, özellikle bir çene yapısı kayda geçmiştir. San Telmo müzesi çalışanlarından Luis I. Viera and J. A. Torres bu fosil parçaları üzerinde çalıştığında bunların Baryonyx cinsine ait olup olmadığını merak ettiler ve Bristish Museum'daki örnekle karşılaştırmak adına Londra'ya gittiler. Benzerliklerin kurulması üzerine çalışmalar devam etti ve 1995'te Viera ve Torres tarafından çene kemiği üzerinden kurulan benzerlik yayınlanarak belgelenmiştir.[3]
Fiziksel görünüm
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ortalama 7,5-10 metre uzunluğunda,1,2-1,7 ton ağırlığında ve 2,5 metre boyunda olan Baryonyx Spinosauridae familyasına dahil edilir.[4] Baryonyx de diğer Spinosauridae üyeleri gibi uzun ve ince bir kafatasına, uzun boyna ve güçlü humerus kemiklerine sahiptir ki kollarının güçlü kemik yapısı 4 ayakları üzerinde yürüyebilme ihtimallerine dair bir görüş ortaya çıkarmaktadır. Dişleri uzun, ince ve derin köklü olup diğer teropodlarınki kadar kıvrık değildir.[2]
Therrien ve Henderson tarafından, kafatası uzunluğu ile beden uzunluğu ve beden ağırlığı bağıntısı yöntemiyle belli değerler öne sürülmüştür. Baryonyx için 8,19 m uzunluk ve ortalama 2 ton ağırlık değerleri elde edilmiştir.[5] Erken Kretase devrinde Avrupa'da yaşamıştır. Tıpkı modern timsahlar gibi ince, sığ, uzun çenelere ve hassas bir burna sahiptir.[4]
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Barker ve ark. (2021), Baryonychinae-Spinosaurinae ayrımı için bir destek buldular ve aşağıdaki kladogram çalışmalarına göre Baryonyx'in Spinosauridae içindeki konumunu gösterir.[6]
| Spinosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png){kind=small}
Beslenme ve Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]
Baryonyx, bulunduğu fosil fauna itibarıyla Iguanodon ve diğer çeşitli canlılarla bir arada belli kaya katmanlarının içinde bulunmuştur, bu ortam Erken Kretase döneminde yarı kurak bir delta ortamına işaret etmektedir. Genel ifadeyle karasal, balık obur veya bir ihtimal leşçil bir orta boyutlu dinozor olarak betimlenebilmektedir. Tafonomik (fosilleşme aşamalarını inceleyen bilime göre) değerlendirmeler sonucu BMNH R9951 numaralı numunenin sığ su ortamına gömülmesi sonucu atmosferik koşullara çok fazla maruz kalmamıştır, bu hayvanın da bulunduğu yere taşınmadığı orada öldüğü öne sürülmektedir.[2] Spinosauridae familyası üyelerinin kafatası yapıları diğer teropodlarınkinden oldukça farklılık gösterir. Özellikle modern timsahların çene yapıları ile kıyaslamalar yapıldığında balık obur bir beslenme biçiminin öne çıktığı görülmektedir. Baryonyx için balık obur bir beslenmenin bir diğer kanıtı da ön ayaklarındaki birinci parmakları üzerinde taşıdıkları dev pençelerdir. Bu pençelerin balık avlamak adına su içinde bir zıpkın işlevi gördüğü öne sürülmektedir, ancak bilimsel kanıtlar sadece balık obur beslenme üzerine değildir. Özellikle bir kanıt Baryonyx'in beslenmesindeki çeşitliliği ortaya koymaktadır, zira bir Baryonyx fosilinde mideye rast gelen noktada genç bir Iguanodon kemikleri bulunmuştur. Beslenme üzerine başka düşünceler de vardır, uzun ve ince ağızlarının cansız hayvan leşleri içine uzanmalarını mümkün kılması bu hayvanların leşçil olduğu çıkarımının yapılabilmesini kolaylaştırır.[7] Spinosauridae familyasının diğer fertleri gibi kurak ortamlara komşu delta çevrelerde yaşadıkları düşünülmektedir, ayrıca fosilleşen parçalar üzerinden yapılan oksijen izotopu yöntemi incelemeyle modern timsahlarınkine benzer şekilde düşük δO18 (Oksijen 18 izotopu oranı) değerleri gözlemlenmiştir. Üstelik karasal teropodların fosillerinden elde edilen yüksek δO18 oranı ve Spinosaur fqmilyasının üyelerinin görece düşük δO18 izotopu oranı arasındaki fark, günümüzde su aygırı ile karasal otçullar arasında da gözlemlenebilmektedir.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fossilworks: Baryonyx". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2021.
- ^ a b c d Charig and Milner, Alan and Angela. "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur". www.biodiversitylibrary.org. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Editors, Editors. "Historique des decouvertes de Spinosauridae". spinosauridae.fr. spinosauridae.fr. 15 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Blount and Crowley, Maggie and Kittiy (2008). Strange spinosaurs. New York: A Dorling Kindersley Book. ss. 114-115. ISBN 978-0-7566-3836-8.
- ^ Therrien and Henderson, François and Donald. "My theropod is bigger than yours...or not: Estimating body size from skull length in theropods is bigger than yours...or not: Estimating body size from skull length in theropods" (PDF). Bioone. Bioone. 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Barker, Chris; ve diğerleri. "New spinosaurids from the Wessex Formation (Early Cretaceous, UK) and the European origins of Spinosauridae". www.ncbi.nlm.nih.gov. National Library of Medicine. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
- ^ Cuff and Rayfield, Andrew and Emily. "Feeding Mechanics in Spinosaurid Theropods and Extant Crocodilians". US National Library of Medicine National Institutes of Health Search database. US National Library of Medicine National Institutes of Health Search database. 18 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Amiot et. al., Romain. "Oxygen isotope evidence for semi-aquatic habits among spinosaurid theropods". pubs.geoscienceworld.org/. geoscienceworld. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.