İçeriğe atla

Avrupa faunası

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mavi baştankara Avrupa'nın her yerinde çok yaygın bulunan yerleşik bir kuştur

Avupa direyi Avrupa'da ve çevresindeki adalar ve denizlerde yaşayan bütün hayvanların bir listesidir. Avrupa ve Asya'nın güney ve doğusunda hiçbir doğal biyocoğrafik sınır olmadığından beri, "Avrupa direyi" terimi biraz tarifi zor olabiliyor. Avrupa Palearktik biyocoğrafik bölgesinin batısında yer alır. Ilıman bölge (ekvatorun kuzeyi) içerisinde yer alması sebebi ile sıcak bölgelerdeki kadar çok canlı çeşidi bulunmamasına rağmen yine de çok zengin bir direye sahiptir.

Avrupa faunasının kökeni

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa faunasının biçimlenmesi Mezozoik dönemde Laurasia'nın bölünmesi ile başlamıştır. Eosen dönemde Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'dan tamamen ayrılmıştır. Senozoik dönemin başlarında, kıtalar birbirine yaklaşırken, Greenland Kuzey Amerika'ya doğru yönelmeye başladı ki bu da Kuzey Amerika'ya özgü hayvanların Avrupa'ya geçmesini sağladı. Bu zamanlarda, deniz seviyesinin yükselmesi Avrupa'yı adalara böldü. Zamanla deniz seviyesi düştü ki bu da Rusya'nın steplerini günümüzde olduğu gibi Avrupa ile birleştirdi (Preabonyen). Asya hayvanları Avrupa'da Çok fazla çoğalmaya başladı ve birçok Avrupa hayvanı (primatlar vb.) öldü.

Kuzey Yarımküre'deki buz kütlesinin son buzul çağı boyunca değişmesi

. Soğuk ve ılıman dönemler arasında Pleistosen'deki periyodik değişimler, organizmaların iki farklı grubu arasında antagonistik karşılılarla sonuçlandı: bir tanesi ılıman dönem boyunca genişleyip soğuk bölgelerden geri çekilirken diğeri tam zıddı tepki verdi (ikinci bahsedilen kuzey kutbu ve alp türlerinin karışımıdır).[1]

Son buzul çağı boyunca buzlanma ve insanoğlunun doğuşu Avrupa faunasının yayılmasını etkiledi. Hayvanlar için, Avrupa'nın çoğu bölgesinde çoğunluğu büyük hayvanlar ve en yırtıcı türler, soyları tükenene kadar valanıldılar. Tüylü mamut, Neolitik dönem bitmeden önce tükenmiştir. Ağaç türleri buzul çağları arası dönemde yayılma göstermişlerdir fakat farklı zamanlarda farklı ağaç türleri baskın durumda bulunmuşlardır.[2] Diğer yandan böcekler, çoğu dönem bıyunca istikrarını korumakla birlikle iklimle beraber alanlarını değiştirmişlerdir (Coope 1994). Yüksek derecedeki hareketlilikleri iklimsel değişimlere rağmen sabit bir vatan sağlayarak onların buzulların ötesine hareket etmeleri veya geri çekilmelerine imkân tanımıştır. Memeliler değişen oranlarda uyum sağlamışlardır. Örneğin kahverengi ayılar içe doğru çökük buzul bölgelerde hızlıca hareket edebilmeleriyle bölgeyi yurt edinen ilk büyük memeli türü olmuşlardır.[3] Son buzul dönemi de yaklaşık 10,000 yıl önce sona ermiştir.

Ayrıca bakınız; Avrupa'daki soyu tükenmiş türler.

Zoogoğrafik Bölgeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Atlas Okyanusu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey doğu Atlantik Okyanusu iki ana biyocoğrafik bölgeye ayrılabilir - Lusitania (Britanya Adaları'nın batısı, Biskay Körfezi, Cebelitarık'a kadarki İber kıyıları) ve Kuzey Avrupa Denizi (Kuzey Denizi ve Baltık Denizi).[4] Açık biçimde farklı olan alan ise Makaronezya adaları bölgesidir.

Kuzey Denizi yaklaşık 230 tür balığa ev sahipliği yapmaktadır. Morina, mezgit, merlanos, saithe, pisibalığı, dil balığı, uskumru, ringa, pouting, çaça ve sandeel yaygın ve avlanmaya uygun balık türleridir.[5] Kuzey Denizi'nde çeşitli derinlikler ve farklı tuzluluk oranları, sıcaklık ve su hareketlerinden dolayı bazı balıklar Kuzey Denizi'nin yalnıca ufak bir bölgelerinde yaşarlar (örneğin Mavi ağızlı kızıl balık, deniz kedisi).[6] Kabuklulardan, ıstakoz ve karides ile kahverengi karides balıkçılığa uygundur. Kıyılar düzinelerce kuş türüne beslenme alanı sağlayarak habitat oluşturmaktadır. On milyonlarca kuş her yıl Kuzey Denizi'ni üreme, beslenme ve göç yolu olarak kullanmaktadır. Kutup fırtına kuşu, Kara bacaklı martı, Atlantik martısı, usturagagalı alk, fırtına kuşu, sümsük kuşu, ördek, dalgıçkuşu, karabatak, martı, auk, deniz kırlangıçları ve diğer deniz kuşları bu kıyıları eşsiz uyumlarıyla popüler hale getirmektedir.[5]

Baltık Denizi diğer tuzlu denizlerden hem kara hem de deniz bölgesi olarak ayrılarak ekolojik bir ada konumundadır.[7] The low salinity of the Baltık Denizinin düşük tuzluluğu Atlantik martısına göre daha küçük olan Baltık Denizi martısı gibi biraz farklı türlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. En yaygın görülen dip canlısı türleri tatlı su canlıları olan Saduria entomon ve Monoporeia affinisdır. Denizin dip yüzeyinin büyük bir kısmı anoksik olduğundan canlı hayatı yoktur.

Baltık Denizi ve Kuzey Denizi ayrıca çeşitli deniz memelilerine de ev sahipliği yapmaktadır (fok, gri fok).

Tatlısu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa, birçok Avrupa nehri ve Kutup, Baltık, Karadeniz ve Hazar Denizi'ne dökülen Rusya Nehirleri ile önemli tatlı su ekobölgelerine sahiptir. Yaklaşık olarak bilinen 15,000 tatlı su hayvanı türü Avrupa'da bulunmaktadır.[8]

Avrupa'nın Biyocoğrafik Bölgeleri (Türkiye'nin Asya kısmı da dahil)

Kutup tundrası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kutup tundrası, İskandinavya'nın kuzey ucunda, Rusya'nın en kuzeyindeki Svalbard takımadaları ile Avrupa doğal ortamlarının en kuzeyde (ve en soğuk) olanıdır. Burada yaşayan bazı hayvanlar: ren geyiği, kutup tilkisi, kahverengi ayı, kakım, lemming, keklik, baykuş ve birçok böcek türüdür. Birçok tundra hayvanı soğuk mevsimleri kış uykusunda geçirmek durumundadır. İzlanda çok nadir toprak faunasıyla Kuzey Atlas Okyanusunda bir adadır. İnsanlar buraya ulaştıklarında burada yaşayan tek memeli kutup tilkisiydi. Adada sürüngen veya amfibi bulunmamaktadır fakat etrafındaki okyanus sularında zengin deniz faunasına sahiptir.

Ormanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir zamanlar Avrupa'nın yüzde seksen ila doksanı ormanlarla kaplıydı. Ormanlar Akdeniz'den Arktik Okyanusu'na kadar uzanmaktaydı. Ormnaların kıyıma uğradığı asırlarda Avrupa'nın orijinal ormanlarının yaklaşık yarısının yok olmasına rağmen, Avrupa hala İskandinavya ve Rusya'daki kuzey ormanı, Kafkaslardaki yağmur ormanları ve batı Akdeniz'deki meşe ormanları ile topraklarının çeyrek kısmında ormanlara sahiptir. Ilıman Avrupa'da yer alan karışık ormanlarda badem ağacı ve coniferous ağaçlarının baskınlığı görülmektedir. Orman alanlarının tarıma açılması için ağaçların kesilmesi, hayvan ekosisteminin büyük zarara uğramasına neden olmuş ve Avrupa anakarasının bazı bölgelerinde çiftlik hayvanlarının otlatılması yapılamamaktadır.

Bozkırlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrasya stepleri terimi Macaristan bozkırlarının batı kıyılarından Moğolistan bozkırlarının doğu kıyılarına kadar uzanan Avrasya bölgesinin geniş bozkırlık alanlarını tarif etmek için kullanılır. Avrupa-Asya Bozkırlarının çoğu, Orta Asya bölgesinde yer alırken yalnızca küçük bir kısmı Doğu Avrupa bölgesinde yer almaktadır (Batı Rusya, Ukrayna bozkırları ve Pannonia düzlükleri). Bu düzlüklerde bulunan küçük memeli hayvanlar; (Altın çakal, tarla faresi, Avrupa tarla sincabı, Rus Desmanı).

Dağlık bölgeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dağlık bölgeler kendine has faunasıyla insani eylemlerden çok az biçimde etkilenmişlerdir. En kuzeyde İskandinav Dağları vardır. Pireneler endemizmin birçok örneğini sunmaktadır. Pirene Desmanı yalnızca bu dağların kuzey yamaçlarındaki akarsuların bazılarında bulunmaktadır, Pirene Nehir Semenderi de yüksek rakımlardaki akarsu ve göllerde yaşarlar. Pirene faunasının diğer bir özelliği Ariège mağaralarında yaşayan kör böceklerdir (Anophthalmus, Adelops). Pirene Dağ Keçisinin gizemli bir biçimde 2000 yılında soyu tükenmiştir; Pirene Kahverengi Ayısı da 1990'larda avlanma nedeniyle neredeyse soy tükenme ile karşı karşıya kalmıştır fakat 1996 yılında yeniden varlığına rastlanmıştır. Alplerde yaygın olarak görülebilen hayvanlar Alp Dağ Keçisi, Alp dağ sıçanı, Tengmalm Baykuşu ve kartavuğudur. Apennine Dağları, Marsican Kahverengi Ayısı ve İtalyan kurduna yaşam alanı sağlamaktadır. Karpat Dağları Orta ve Doğu Avrupa boyunca 1,500 km.'lik yay şeklinde bir dağ dizileridir ve Avrupa'daki kahverengi ayı, kurt, vaşak, dağ keçisi ve daha birçok hayvanın geniş popülasyonlarına yaşam alanı oluşturmaktadır.

Akdeniz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskiden, bölge çoğunlukla orman ve ağaçlık alanlarla çeviriliydi fakat bilinçsiz insan kullanımıyla ormanlık alanlar daha zayıf bitki topluluklarından oluşan çalılık, fundalık, maki ağırlıklı bitki örtüsüne dönüştü. Yerel ormanların yok olması, canlı çeşitliliği üzerinde önemli etkiler yaptı ve tarımın gelişiminden sonra Akdeniz endemik memeli cinslerinin yaklaşık �'ının soyu tükendi.[9] Uluslararası Canlıları Koruma kurumu Akdeniz'in canlı çeşitliliği olarak en önemli bölgelerden biri olduğunu belirtmiştir.

Deniz faunasına bakıldığında, Akdeniz ve Atlas faunaları arasında oldukça güçlü akrabalık ve ilişkiler olduğu görülmektedir. Akdeniz'in su dibi faunası belirgin bir karakteristiğe sahip değildir ve nispeten düşüktür. Bu Messina tuzluluk krizi sonrası olayların bir sonucudur.[10] Hint Okyanusu türlerinin Süveyş Kanalına doğru bir göçü başlamıştır (Bkz. Lessepsian migration). Birçok tür de (Akdeniz foku gibi) tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.

Omurgasızlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Arianta arbustorum, çok yaygın bulunan bir kara salyangozu

Avrupa'da yaşayan yaklaşık 100,000 omurgasız türü bilinmektedir.[11] Avupa'da deniz canlıları açısından en zengin yer Akdeniz olup, Akdeniz'de 600 tür sünger (E'i endemik), 143 tür derisidikenli (denizyıldızı vb.) ve yaklaşık 500 tür Knidli (denizanası vb) yaşamaktadır.[12]

Avrupa'da yaklaşık 1500 çeşit karasal yunmuşakça (salyangoz vb.) yaşamaktadır. Yine denizel yumuşakçaların (midye vb.) çoğunluğu Akdeniz'de yaşamaktadır (2000 tür denizel yumuşakça).[13] Avrupa'da neredeyse 1000 tür halkalı solucan yaşamaktadır.

Avrupa'da Myriapoda altfilumundan 500 tür Chilopoda (çıyanlar) ve 1500 tür Diplopoda (kırkayaklar) familyasında yer alır. Kabuklulardan, 900 tür Maxillopoda, 400 tür Ostracoda (deniz piresi vb.), 1500 tür Isopoda, 500 tür Amphipoda (Karidesler) ve 30 tür Decapoda (Yengeç, Istakoz, Kerevit vb.) familyalarında yer alır.

Avrupa'da 4113 tür örümcek yaşamaktadır.[14] Akrepler çoğunlukla kıtanın güneyinde yaşar ve genellikle Euscorpius, Belisarius ve Iurus cinslerinde yer alırlar.[15]

Böcekler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Balarısı(Apis mellivora)

Avrupa'da 300 karıncaaslanı, yaklaşık 1000 çekirge, 150 hamamböceği ve 1000 mayıs böceği, Diptera (sinek vb.) familyasından 19.000,[16] yaklaşık 20,180 zarkanatlı (arı, karınca vb.) ve yaklaşık 25,000 tür kınkanatlı (2600 avcı böcek, 700 tekeböceği, 1700 yaprakböceği, 200 uğurböceği, 5000 gezici böcek ve 5000 hortumluböcek türü) yaşamaktadır.

Ayrıca Avrupa'da 600 tür kelebek ve yaklaşık 8000 tür güve yaşamaktadır. Avrupa'daki kelebek çeşitlerinin 'inin nesli tehlikededir (Apollo kelebeği vb.).[17]

Balıklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa'da 344 tatlısu balığı yaşamaktadır ki, bu türlerin 200'ü endemiktir. 277 tür balık Avrupa'ya sonradan getirlmiştir [18] ve otuzdan fazla tatlısu balığının nesli tehlikededir. Avrupa'da çenesiz balıklardan dere taşemeni, nehir taşemeni, deniz taşemeni ve sülükbalığı yaşamaktadır. Köpekbalıkları ve vatozlar Avrupa sularında çok nadir bulunur. Mersinbalıkları ise en çok Avrupa'nın doğudaki denizlerinde bulunur. En yaygın bulunan kemikli balıkar ise Clupeiformes (trisiler, çaça, ringa, hamsi vb.), Anguilliformes (yılanbalığı, mığrı, müren vb.), Cypriniformes (sazan, bıyıklı balık, acıbalık, inci balığı, kızılgöz, akbalık, otbalığı, dere kaya balığı, kızılkanat, çöpçübalığı, kadife balığı, çapak balığı vb. - tatlısu balıklarının P'si bu takımdadır[19]) ve Perciformes (tatlısu levreği vb.), Siluriformes (yayınbalığı) Esociformes (turnabalığı) vb.[20]

Amfibiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa'da 75 tür amfibi yaşar ve bunların 56'sı endemiktir[kaynak belirtilmeli]. Amfibiler en çok güney Avrupa'da yaşar. Avrupa'da kurabğa olarak birçok su kurbağası (bayağı kurbağa, ova kurbağası, gölet kurbağası, çevik kurbağa), kara kurbağası (siğilli kurbağa, gece kurbağası, orman kurbağası), ağaç kurbağası (Avrupa ağaç kurbağası, Akdeniz ağaç kurbağası) ve az sayıda sarımask kokulu kurbağa (Trakya toprak kurbağası) ve Disk dilli kurbağa (kızılca kurbağa) yaşar.[21] Semender olarak ise lekeli semender, şeritli semender, pürtüklü semender, kara semenderi ve mağara semenderi yaşamaktadır.

Sürüngenler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Avrupa yeşil kertenkelesi(Lacerta viridis)

Avrupa'da yılan olarak Colubridae (küpeli yılan, taçlı yılan, kırbaç yılanı, iskilip yılanı vb.), Viperidae (Avrupa engereği, Koca engerek, Lataste engereği, çayır engereği, bayağı engerek), Typhlopidae (kör yılan vb.) ve Boidae (mahmuzlu yılan vb.) familyalarının üyeleri yaşar. En yaygın bulunan kertenkleleler ise Kars kertenkelesi, Avrupa yeşil kertenkelesi, bayağı kertenkele, duvar kertenkelesi, İber duvar kertenkelesi, İtalyan duvar kertenkelesi vb.. Gekolar ise hep Avrupa'nın güneyinde yaşamaktadır (bayağı geko, geniş parmaklı geko).

Avrupa'da 7 tür kaplumbağa yaşar. En yaygın bulunanları ise benekli kaplumbağa, yassı kabuklu kaplumbağa ve tosbağadır.

Kuşlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sessiz kuğu (Cygnus olor)

Avrupa'da neredeyse 800 tür kuş yaşamaktadır[16] (445 of them breeding in Europe[22]). Dağ bülbülügiller (Prunellidae) familyası Palaearktik bölgeye endemiktir. Ayrıca Holarktik biyocoğrafik bölgesine endemik 4 familya daha vardır: dalgıç kuşugiller (Gaviidae), orman tavuğugiller (Tetraoninae), dalıcımartıgiller (Alcidae) ve ipekkuyrukgiller (Bombycillidae). Bunun yanında Avrupa'da 9 kaz, (Anser ve Branta cinsleri), birçok ördek (Yeşilbaş, Çamurcun, Tepeli patka), leyleksiler (Ak leylek, Kara leylek, bayağı balaban, küçük balaban, Küçük ak balıkçıl, Gri balıkçıl, erguvani balıkçıl, gece balıkçılı), yırtıcı kuşlar (balık kartalı, ak kuyruklu kartal, kaya kartalı, yılan kartalı, küçük benekli kartal, bayağı şahin, atmaca, çakırkuşu, kızıl çaylak, kara çaylak, saz tuygunu, gökçe tuygun, gök doğan, bayağı kerkenez, delice doğan, boz doğan, küçük kerkenez, şah kartal, küçük kartal, kızıl akbaba, sakallı akbaba vb.), baykuşlar (Alaca baykuş, puhu, peçeli baykuş, kukumav, kır baykuşu, kulaklı orman baykuşu vb.) ağaçkakanlar (orman alaca ağaçkakanı, ortanca ağaçkakan, yeşil ağaçkakan, kara ağaçkakan, boyunburan vb.)kıyı kuşları (poyraz kuşu, cılıbıtlar, çulluk, su çulluğu, küçük su çulluğu, kervan çulluğu, dere düdükçünü, kızılbacak, kız kuşuvb.) gibi türlere de rastlanır.

Erkek ispinoz

Avrupa'da yaşayan kuş türlerinin neredeyse yarısı ötücü kuştur. En yaygın olanları toygarlar (tarla kuşu, tepeli toygar, orman toygarı), kırlangıçlar (kır kırlangıcı, ev kırlangıcı, kum kırlangıcı), kuyruksallayanlar (ak kuyruksallayan, sarı kuyruksallayan, ağaç incir kuşu, çayır incir kuşu), örümcek kuşları (kızıl sırtlı örümcek kuşu, büyük örümcek kuşu), sarıasma, sığırcık, kargalar (saksağan, alakarga, leş kargası, ekin kargası, küçük karga), dere kuşu, dağ bülbülü, çit kuşu, sıvacı kuşu, sürmeli çalı kuşu, ötleğenler (Reed bülbülü, çilardıcı, Great Reed-bülbülü, Icterine bülbülü, Cetti's bülbülü, Bahçe bülbülü, karabaşlı yalı bülbülü, külrengi ötleğen, Çalı bülbülü), Eski Dünya sinekçilleri (Benekli sinekçil, Kuzey kuyrukkakan kuşu, vınlayan kuyrukkakan, Avrupa kuyrukkakanı), ispinozlar (İspinoz, saka kuşu, karabaşlı iskete, Avrasya şakrakkuşu, flurya, ketenkuşu), serçeler (Ev serçesi, Ağaç serçesi), kiraz kuşları, (Mısır ispinozu, ortolan ispinozu, Reed ispinozu, sarıcık), baştankaralar (Büyük baştankara, Mavi baştankara, Kömür baştankara)[23]

Kutup altı bölgelerde yavrulayan 589 kuş türünün (deniz kuşları hariç) @'ı kış aylarını başka bölgelerde geçirirler. Kış mevsimi için ayrılan bu türlerin �'i güneye Afrika'ya göç ederler.[24]

See also: Avrupa Kuşları Listesi, Endemic birds of the Western Palearctic.

Memeliler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa memeli faunası 78'i yaygın olmak üzere 270 tür içermektedir[kaynak belirtilmeli] ('i tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmakla birlikte ''sinin sayılarının azaldığı bilinmektedir[25]). Bölgede yöreye özgü memeli bulunmamaktadır.

Batı Avrupa kirpisi

Avrupa'da yaşayan 25 tür böcekçil vardır (Batı Avrupa kirpisi, Ak göğüslü kirpi, Yaygın sivri fare, Avrasya sivri faresi, Avrupa Köstebeği, Kör köstebek, Su sivri faresi). 35 tür Avrupa yarasalarından en yaygın olanları; Büyük nalburunlu yarasa, Küçük nalburunlu yarasa, Akdeniz nal burunlu yarasası, Büyük Fare kulaklı yarasa, Küçük Fare kulaklı yarasa, Büyük kulaklı yarasa, Saçaklı yarasa, bıyıklı yarasa, Daubenton yarasası, Kahverengi uzun kulaklı yarasa, Gri uzun kulaklı yarasa, Barbastelle, Serotine, Parti renkli yarasa, Bayağı cüce yarasa, Küçük erken uçan yarasa ve Ortak erken uçan yarasa. Kemirgenler; sıçanlar (Sıçan, Tarla sıçanı, Avrupa çam sıçanı vb.), Hasat faresi, Fındık faresi, Bahçe faresi, Bayağı yediuyur, Kızıl sincap, Çizgili tarla faresi, Ağaç faresi, Sarı boyunlu fare, Kara sıçan, Kahverengi sıçan, Ev faresi, Su sıçanı. Avrupa kunduzu neredeyse nesli tükenene kadar avlanmıştır fakat günümüzde yeniden sayıları artmaya başlamıştır. Bulunan üç Tavşanımsı türü Avrupa ada tavşanı, Dağ tavşanı ve Yabani tavşandır.

Karaca, yaygın görülen bir toynaklıdır.

Yaygın ve bölgesel olarak görülebilen toynaklılar Domuz, kızıl geyik, Karaca, Alageyik, Ren geyiği, Bizon, Dağ keçisi ve Koyun (Muflon, Anadolu Yaban Koyunu) dur. Günümüzde yaşayan en büyük etçillerin (kurt ve ayı) soyları tehlike altındadır. Boz ayı esas olarak Balkan yarımadası, İskandinavya ve Rusya; az sayıda da diğer Avrupa ülkelerinde (Avusturya, Pireneler vb.) yaşamaktadır. Ek olarak, gulo İskandinav dağlarında ve kutup ayısıda Svalbard dolaylarında görülmektedir. Avrupa'da ayıdan sonra ikinci en büyük avcı konumunda olan Avrupa kurdu, asıl yaşam alanı olarak Doğu Avrupa ve Balkanlarda, az sayıda olmak üzere de Batı Avrupa (İskandinavya, İspanya vb.) bölgelerinde bulunmaktadır. İtalya kurdu, İtalyan yarımadasında, özellikle de Apennines dağlarında bulunan kurtun özel bir alt türüdür. Diğer önemli Avrupa etçilleri Avrasya vaşağı, iber vaşağı (soyu kritik, tükenme tehlikesinde), Avrupa vahşi kedisi, tilki (özellikle kızıl tilki), çakal, kakım, Avrasya su samuru, Avrupa Vizonu, Avrasya Porsuğu ve zerdevanın farklı türleridir. Tek Primat türü (insanın yanında) Berberi şebeği'dır;[26] bunun yanında tarih öncesi zamanda bu primat güney Avrupa'da yaygın olarak bulunmaktaydı.[27] Ayrıntı için Avrupa memelileri listesine bakınız.

İnsan etkisi ve koruma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Binyıllardır yerleşik hayata geçmiş insanlarla dip dibe yaşayarak, Avrupa hayvanları insanoğlunun varlığı ve eylemlerinden derinden etkinlenmişlerdir. Doğal yaşam alanlarındaki canlı çeşitliliğinin kaybolmasındaki ana sebepler, tarımsal üretim, inşalar, yayılmacı sanayi, yaşam alanlarının yok edilmesi, istilacılar ve yabancı türlerin ortaya çıkmasıdır.

Şimdi Avrupa vizonunun nesli kürk için avlanma ve sonradan getirilen Amerikan vizonu ile rekabetten dolayı tehlikededir.

Fennoskandiya ve kuzey Rusya haricinde Avrupa'da, birkaç doğal park dışında el değmemiş vahşi yaşam alanları hala bulunabilmektedir. Avrupa Birliği sınırlarında 850.000 km2lik toplam alana sahip (AB ülkelerinin 'sinden daha fazla)[28] 26,000'in üzerinde korunaklı alan bulunmaktadır. Alpler'in 'i Karpatlar gibi (Retezat Millî Parkı) parklar ve korunaklı bölge olarak muhafaza altındadır. Kuzey Denizi kıyıları, İngiltere'deki Ythan Estuary, Fowlsheugh Doğa Parkı ve Farne Adaları ve Almanya'daki Wadden Denizi Ulusal Parkı doğa parklarına ev sahipliği yapmaktadır. Białowieża Ormanı, Avrupa düzlüğü boyunca yayılan engin ormanlardan tek kalan bölümdür. Tuna Deltası Avrupa'daki en geniş ikinci deltadır (Volga deltasından sonra) ve kıta üzerindeki en iyi korunmuş olanıdır. Camargue Doğal Koruma Alanı, diğer bir önemli doğal parktır. Doñana Ulusal Parkı doğal bir park ve güney İspanya'da vahşi yaşam barınağı konumundadır.

Avrupa'da canlı çeşitliliği, Avrupalı olmayan devletler ve Avrupa Birliği ülkeleri tarafından imzaya konulan Bern Konferansı çerçevesinde koruma altına alınmıştır. Avrupa Birliği 2010 yılına dair canlı çeşitliliğinin kaybını önlemeye dair kararlı hedefini ortaya koymuştur.[29]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Z.S.Varga, T.Schmitt, Types of oreal and oreotundral disjunctions in the western Palearctic. Biological Journal of the Linnean Society, 2008, 93, 415–430
  2. ^ Taberlet, P.; R. Cheddadi 2002. Quaternary Refugia and Persistence of Biodiversity (In Science's Compass; Perspectives). Science, New Series 297:5589:2009-2010
  3. ^ Sommer, R. S.; N. Benecke. 2005. The recolonization of Europe by brown bears Ursus arctos Linnaeus, 1758 after the Last Glacial Maximum. Mammal Review 35:2:156-164
  4. ^ M.D.Spalding et al., Marine Ecoregions of the World: A Bioregionalization of Coastal and Shelf Areas, BioScience Vol.57 No.7, 2007
  5. ^ a b "OSPAR Quality Status Report for the Greater North Sea" (PDF), OSPAR, 2000, 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 21 Aralık 2007 
  6. ^ "Factors affecting the distribution Of North Sea fish" (PDF), International council for the Exploration of the Sea ICES, 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 9 Aralık 2007 
  7. ^ E.Leppäloski, Living in a sea of exotics – the Baltic case. (in: Aquatic Invasions in the Black, Caspian, and Mediterranean Seas, ed.H.Dumont et al.)Kluwer Academic Publishers, 2004
  8. ^ ETI CD-ROM European Limnofauna (Visser and Veldhuijzen van Zanten, 2000)
  9. ^ Sondaar, P.Y. Insularity and its affect on mammal evolution. In Major Patterns in Vertebrate Evolution (M.K. Hecht, R.C. Goody and B.M.Hecht, eds) New York, Plenum (1977)
  10. ^ C.C.Emig, P.Geistdoerfer, The Mediterranean deep-sea fauna: historical evolution, bathymetric variations and geographical changes, Carnets de Géologie / Notebooks on Geology, 2004
  11. ^ Wieringa, K. (ed.) 1995. Environment in the European Union 1995: Report for the Review of the Fifth Environmental Action Programme. European Environment Agency / EUROSTAT
  12. ^ "Portale Italiano della Biodiversità". 15 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009. 
  13. ^ R.Giannuzzi-Savelli et al.; Atlas of the Mediterranean Sea Shells, Edizioni di "La Conchiglia", Roma, 1997
  14. ^ Platnick, N. I. (2007). The World Spider Catalogue- Version 8.0
  15. ^ G.A.Polis, The Biology of Scorpions, Stanford University Press (1990)
  16. ^ a b "Fauna Europaea : Name Search". 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009. 
  17. ^ Heath, J., Threatened Rhopalocera (Butterflies) in Europe. Council of Europe, Strasbourg, 1981
  18. ^ Ch.Lévêque, J.-C. Mounolou, Biodiversity, John Wiley & Sons Ltd, 2003
  19. ^ Y.Reyjol et al., Patterns in species richness and endemism of European freshwater fish, Global Ecology and Biogeography 16 (1), 65–75
  20. ^ Kottelat, M. & J. Freyhof, Handbook of European Freshwater Fishes (2007)
  21. ^ "Global Amphibian Assessment". 12 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  22. ^ Hagemeijer, W.J.M. & Blair, M.J. (1997) The EBCC atlas of European breeding birds, their distribution and abundance. Poyser, London
  23. ^ B.Bruun, A.Singer. The Hamlyn Guide to Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1972
  24. ^ M.Begon et al., Ecology: From Individuals to Ecosystems, Wiley-Blackwell (2006) pp.169
  25. ^ Temple, H.J. and Terry, A. (Compilers). 2007. The Status and Distribution of European Mammals. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities
  26. ^ A. J. Mitchell-Jones (Ed.), G. Amori (Ed.), W. Bogdanowicz (Ed.), B. Krystufek (Ed.), P. Reijnders (Ed.), The Atlas of European Mammals. T. & A. D. Poyser Ltd. (1999)
  27. ^ C. Michael Hogan (2008) Barbary Macaque: Macaca sylvanus, Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg 19 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  28. ^ "Environment - Nature & Biodiversity". 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009. 
  29. ^ European Union. (2001) Presidency Conclusions, Göteborg European Summit 15–16 June 2001.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Avrupa_faunası&oldid=33808479" sayfasından alınmıştır