İçeriğe atla

5-HT reseptörü

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Serotonin (aynı zamanda 5-hidroksitriptamin, 5-HT) fizyolojik ve patofizyolojik etkilerine hücre zarına bağlı çeşitli reseptörlerin, 5-HT reseptörlerinin (aynı zamanda serotonin reseptörlerinin) aktivasyonu yoluyla aracılık eder. Bunlar merkezi sinir sisteminde, gastrointestinal sistemde, dolaşım sisteminde ve kanda yüksek yoğunlukta bulunur. Fizyolojik olarak kan pıhtılaşmasında, öğrenme süreçlerinde ve gündüz-gece ritminin kontrolünde rollerı vardır. Migren, pulmoner hipertansiyon, depresyon, şizofreni, yeme bozuklukları, bulantı ve kusmada serotonin reseptörlerindeki biyokimyasal süreçlerin yanlış işlemesi patolojik açıdan öneme sahiptir.[1]

Şimdiye kadar insanlarda 7 aile içinde incelenen(5-HT 1'den 5-HT7'ye kadar) en az 14 farklı 5-HT-reseptörleri tespit edilmiştir.[2] Bir iyon kanalı olan 5-HT3 dışında hepsi G proteine bağlı reseptörlerdir. 2000'li yıllara girerken omurgasızlar da dahil olmak üzere hayvan türlerinden yaklaşık 70 farklı serotonin reseptörü klonlanmıştır.[3]

5-HT Reseptörlerinin Sistematiği

[değiştir | kaynağı değiştir]

5-HT 1 Reseptörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

5-HT1 Reseptörleri 5 alt tipi (A, B, D, E ve F) ile bu reseptör ailesinin en büyüğünü oluştururlar. Karakteristik özellikleri serotonin dışında aynı zamanda 5-Karboksamidotriptamin (5-CT) tarafından aktive edilebilirler ve Gi/Go-Proteini üzerinden Adenilat siklazın inhibasyonuna yol açarlar. sahip olan 5-HT1 reseptör 5-HT reseptörlerinin büyük grubunu temsil eder.

  • Hem pre- hem de postsinaptik 5-HT1A reseptörleri; merkezi sinir sisteminde öğrenme süreçlerinden, vücut ısısının düzenlenmesinden, merkezi kan basıncının düzenlenmesinden ve nöronal sinyal iletiminden sorumludur. 5- HT1A reseptörü ayrıca, bazı merkezi sinir sistemi bozukluklarının (örneğin anksiyete ve depresyon) tedavisi için hedef yapı olarak farmakolojik bir ilgi konusudur. Depresyon ve anksiyete bozukluklarının beynin belirli bölgelerinde bu tür reseptörlerin yoğunluğunun azaldığı gösterilmiştir.
  • 5-HT1B ve 5-HT 1D reseptörleri çok benzer iki reseptördür. Örneğin merkezi sinir sisteminde (5-HT 1B / 1D) migren tarafından tetiklenen nöronal inflamatuar süreçleri baskılarlar. Bu nedenle migren ataklarını durdurmak için ilaç olarak olarak ergotamin veya yeni triptanlar (örneğin sumatriptan) gibi 5-HT 1B / 1D reseptör agonistleri geliştirilmiştir.[4] Ek olarak, kan damarlarında bulunan 5- HT1B reseptörlerinin aktivasyonu İlaç yan etkisi, bu ilaçların hem migren etkinliğinden hem de kardiyovasküler yan etkilerinden sorumlu görünmektedir.
  • 5-HT1F-Reseptörleri de 5-HT1B/1D-Reseptörleri gibi sinirsel ınflamasyonun baskılanmasında rol oynamaktadır ve bu sebeple Migren tedavilerinin yeni hedefi olarak kendini göstermektedir.
  • 5-HT 1B / 1D reseptörü gibi 5-HT 1F reseptörü, nöronal inflamasyonun baskılanmasında rol oynar ve bu nedenle migren ilaçlarının geliştirilmesi için yeni bir hedeftir.[5]

5-HT 2 Reseptörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

5-HT2 alıcıları A, B ve C alt tiplerıne ayrılır. α-metil-5-HT tarafından aktive edilirler ve Gq/11-proteine bağlı reseptörler aracılığıyla etkinliklerini gösterirler.[6]

  • 5-HT 2A reseptörleri hemen hemen tüm organlarda bulunabilir. Yara kapanmasında önemli rol oynarlar. Trombositlerde kanın pıhtılaşmasında payları vardır. Bu etki yaralı damarların daralmasıyla desteklenmektedir. Merkezi sinir sistemindeki birçok sinirsel sorunda da rol oynarlar. Bunun yanı sıra LSD, meskalin ve psilosibin gibi klasik halüsinojenlerin tetiklediği etkiler, 5-HT 2A reseptörlerinin aktivasyonu ile ilişkilidir. Terapötik olarak 5-HT2A reseptör antagonistleri trombosit agregasyon inhibitörleri (örneğin sarpogrelat) olarak, arteriyel hipertansiyonun tedavisi için (örneğin ketanserin) ve atipik antipsikotikler (örneğin klozapin) olarak kullanılır.
  • Ağırlıklı olarak kan damarlarında bulunan 5-HT2B reseptörleri, migren ve kronik hipertansiyon gibi hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Yan etki olarak kalp kapakçığı hasarı veya primer pulmoner hipertansiyon antiparkinson ilacı olan pergolid veya artık kullanım dışı iştah açıcı olan fenfluramin ve aminorex 'in bu reseptörü aktivasyonu ilişkilendirilir.[7][8]
  • 5-HT 2C reseptörü ise bunların yanında sadece merkezi sinir sisteminde bulunur. Yeme ve cinsel davranışın düzenlenmesi ile ilişkilendirilmiştir. İştah bastırıcı olan Fenfluramin ve ABD onaylı Lorcaserin etkileri 5-HT2C reseptörlerinin aktivasyonuna dayanır.[9][10]

Antidepresanlar uzun vadeli etkilerini postsinaptik 5-HT2A reseptörlerini ve adrenerjik β-reseptörlerini down regüle ederek (yaklaşık 2 haftalık tedavi süresinden itibaren) aracılık ederler. 5-HT2A reseptörlerinin bu şekilde azaltılmış sinyalleme etkisi, antidepresanların anksiyolitik etkisinde önemli ölçüde rol oynar. Presinaptik 5-HT1-Otoreseptörlerinin yanıt verme inhibasyonu sinaptik aralık içine artmış bir Serotonin salgısına yol açar.[11]

5-HT 3 Reseptörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir ligant kontrollü olarak iyon kanalı, 5-HT3 reseptörü 5-HT reseptörleri arasında özel bir konuma sahiptir. Beş protein molekülünden oluşur ve sodyum ve potasyum iyonlarının geçişi için seçicidir. Yalnızca merkezi ve çevresel sinir sisteminde bulunan bu reseptör diğer etkilerinin yanı sıra kusma refleksini tetiklemekten sorumludur. 5-HT3 reseptörü antagonistleri olan Ondansetron, Palonosetron ve Tropisetron sitotoksik ilaçların sebep olduğu kusmanın bastırlmasında son derece etkilidir.

5-HT 4 Reseptörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gs proteinine bağlı 5-HT4 reseptörü sadece gastrointestinal sistemde değil, aynı zamanda kalpte belirli bir öneme sahiptir. Asetilkolin salınımı yoluyla bağırsak aktivitesini düzenler. 5-HT4 reseptör agonisti olan Cisaprid prokinetik olarak bir süre kullanılmış, fakat QTc-uzaması gibi kardiyak aritmilere sebep olduğu için marketten kaldırılmıştır. Başka prokinetically aktif bir 5HT4 reseptör agonisti olan Tegaserod irritabl bağırsak sendromu tedavisi için ABD ve İsviçre 'de onaylanmıştır, fakat kardiyak yan etkilerinden 2007'de piyasadan çekilmiştir. Prucalopride (ticari adı Resolor), kadınlarda idiyopatik kronik kabızlığın tedavisi için 2010 yılından beri AB ve İsviçre'de onaylanmıştır ve proaritmik olmaması beklenmektedir. Haziran 2015'te, üretici Shire erkekler için de AB onayı aldı.[12]

"Daha yüksek" 5-HT reseptörleri (5-HT 5, 5-HT 6 ve 5-HT 7 )

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu grup diğer 5-HT reseptörlerinden moleküler biyolojik olarak önemli ölçüde farklı olan, 1992'den beri bilinen daha yeni 5-HT reseptörlerini içerir. Bunlardan 5-HT7 reseptörü haricindekilerin fonksiyonel önemi çok az bilinir ve terminoloji'de küçük bir yere sahiptir.

5-HT5 Reseptörleri A ve B alttipleri ile adenil siklaz inhibisyonuna yol açarlar.

  • 5-HT 5A reseptörü sirkadiyen ritmde görevli olduğu düşünülüyor..
  • İnsanlarda 5-HT 5B reseptörü bir psödojendir ve dolayısıyla eksprese edilmeyen bir reseptördür. Kodlama DNA dizisi durdurma kodonları tarafından kesintiye uğratılır.[13]

Sadece merkezi sinir sisteminde bulunan Gs proteini ile kenetlenmiş 5.HT6 reseptörü muhtemelen öğrenme işlemleri ile ilişkili olabilir. Atipik nöroleptikler (ör. Clozapin) de bu reseptör için yüksek bir afinite gösterir.

Her yerde bulunan 5-HT7 reseptörü daha iyi araştırılmıştır. Gündüz-gece ritmi ve vücut ısısını düzenlemenin yanı sıra, 5-HT yoluyla kan basıncının uzun süreli olarak düşürülmesinden sorumludur. Hem tipik (örneğin Pimozid) hem de atipik antipsikotikler (örneğin Clozapin) bu reseptör için yüksek bir afinite gösterir.[14]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Serotonin agonisti
  • SSRI

Literatür

[değiştir | kaynağı değiştir]

İnternet linkleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Serotonin receptors - from molecular biology to clinical applications". 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "International Union of Pharmacology classification of receptors for 5-hydroxytryptamine (Serotonin)". Pharmacol. Rev. 46 (2): 157-203. Haziran 1994. PMID 7938165. 
  3. ^ "The molecular biology of serotonin receptors: therapeutic implications for the interface of mood and psychosis". Biol. Psychiatry. 44 (11): 1128-42. 1998. PMID 9836016. 
  4. ^ Schmerzklinik Kiel: Migränewissen - Anfallsbehandlung 23 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Ramadan NM, Skljarevski V, Phebus LA, Johnson KW (Ekim 2003). "5-HT1F receptor agonists in acute migraine treatment: a hypothesis". Cephalalgia. 23 (8): 776-785. PMID 14510923. 
  6. ^ "Klaus Helm: Synthese und funktionelle In-vitro Pharmakologie neuer Liganden des 5-HT2A-Rezeptors aus der Klasse der Tryptamine. Dissertationsschrift, Universität Regensburg 2014" (PDF). 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2020. 
  7. ^ "Drugs and valvular heart disease". N. Engl. J. Med. 356 (1): 6-9. Ocak 2007. doi:10.1056/NEJMp068265. PMID 17202450. 
  8. ^ "Function of the serotonin 5-hydroxytryptamine 2B receptor in pulmonary hypertension". Nat. Med. 8 (10): 1129-35. Ekim 2002. doi:10.1038/nm764. PMID 12244304. 
  9. ^ "Lorcaserin and adiposopathy: 5-HT2c agonism as a treatment for 'sick fat' and metabolic disease". Expert Rev Cardiovasc Ther. 7 (11): 1429-1445. Kasım 2009. doi:10.1586/erc.09.123. PMID 19950026. 
  10. ^ "Appetite suppression by commonly used drugs depends on 5-HT receptors but not on 5-HT availability". Trends Pharmacol. Sci. 18 (1): 21-5. Ocak 1997. PMID 9114726. 
  11. ^ Aktories, Förstermann, Hofmann, Starke: Allgemeine und spezielle Pharmakologie und Toxikologie, 10. Auflage 2009, Elsevier Verlag.
  12. ^ Shire Receives European Approval to Use Resolor® (prucalopride) in Men for the Symptomatic Treatment of Chronic Constipation 21 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PM von Shire vom 3. Juni 2015.
  13. ^ "5-HT5 receptors". Curr Drug Targets CNS Neurol Disord. 3 (1): 53-58. Şubat 2004. PMID 14965244. 
  14. ^ "Binding of typical and atypical antipsychotic agents to 5-hydroxytryptamine-6 and 5-hydroxytryptamine-7 receptors". J. Pharmacol. Exp. Ther. 268 (3): 1403-10. Mart 1994. PMID 7908055. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=5-HT_reseptörü&oldid=33807841" sayfasından alınmıştır