İştuanda
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ağustos 2024) |
İştuanda | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| MÖ 1. binyıl başları?-Bilinmiyor | |||||||
 Geç Hitit devletleri arasında İştuanda | |||||||
| Başkent | İştuanda | ||||||
| Yaygın dil(ler) | Luvice | ||||||
| Resmî din | Luvi dini | ||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||
| |||||||
| Tarihî dönem | Demir Çağı | ||||||
| |||||||
| |||||||
| Günümüzdeki durumu |  Türkiye | ||||||
İştuanda (Akadca: 𒌷𒄑𒌅𒀭𒁕[1][2]) ya da İştunda (Akadca: 𒌷𒅖𒌅𒌦𒁕[3]), Demir Çağı'nda güneydoğu Anadolu'daki Tabal bölgesinde varlık göstermiş, Luvice konuşan bir Geç Hitit devleti idi.
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]İştuanda Tabal bölgesinin kuzeybatısında, kuzey Kapadokya'da bulunuyordu ve Atuna krallığına yakın idi. Bu bölge günümüzde Aksaray yakınlarındadır.[4][5][6]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tunç Çağı
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha sonraki dönemde İştuanda olan topraklar, Geç Tunç Çağı'ndan kalma Hitit metinlerinde tanrıça Hepat'a adanmış bir tapınağın bulunduğu Waşuduwanda'ya (Hititçe: 𒌷𒉿𒋗𒁺𒉿𒀭𒁕[7]),[4] karşılık geliyor olabilir.[4]
Demir Çağı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaklaşık MÖ 738 itibarıyla İştuanda da dahil olmak üzere Tabal, Yeni Asur kralı III. Tiglat-Pileser'in hakimiyetine girdi. Bu, muhtemelen MÖ 743-740 arasında Tiglat-Pileser'in Arpad'ı fethinin ardından Tabal'daki devletlerin ona bağlanması ya da Tabal'a bir sefer gerçekleştirmesi ile oldu.[5][5][8]
MÖ 738 ile 732 yılları arasında İştuanda kralı Tuḫamme, Tiglat-Pileser'e vergi ödeyen beş Tabal kralından biriydi.[4][5]
MÖ 710 civarlarında İştuanda, yakınında bulunan bir diğer Tabal devleti olan Atuna ile birlikte Yeni Asur kralı II. Sargon'un sadık vasalı Tuwana kralı II. Warpalawas'a verdiği Bit-Burutaş'ın bazı şehirlerine saldırdı ve ele geçirdi.[9][10][11][12][13]
Hükümdarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ištundaya [OF IšTUNDA] (EN)". State Archives of Assyria Online [Asur Çevrimiçi Devlet Arşivleri]. Açık Zengin Dipnotlu Çivi Yazısı Külliyatı. Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ "Ištundaya [OF IšTUNDA] (EN)". Textual Sources of the Assyrian Empire [Asur İmparatorluğu'nun Yazılı Kaynakları]. Açık Zengin Dipnotlu Çivi Yazısı Külliyatı. Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ "Ištundayu [OF IšTUNDA] (EN)". Textual Sources of the Assyrian Empire [Asur İmparatorluğu'nun Yazılı Kaynakları]. Açık Zengin Dipnotlu Çivi Yazısı Külliyatı. Münih Ludwig Maximillian Üniversitesi. 4 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ a b c d Bryce 2009.
- ^ a b c d Bryce 2012.
- ^ Weeden 2023.
- ^ Kryszeń 2023.
- ^ Aro 2013.
- ^ Bryce 2009, s. 93.
- ^ Bryce 2009, s. 338.
- ^ Bryce 2009, s. 726.
- ^ Bryce 2012, s. 147.
- ^ Weeden 2023, s. 1000.
- ^ "Tuhamme [RULER OF IšTUNDA] (RN)". Ancient Records of Middle Eastern Polities [Orta Doğu Devletlerinin Antik Kayıtları]. Açık Zengin Dipnotlu Çivi Yazısı Külliyatı. Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ "Tuhamme [RULER OF IšTUNDA] (RN)". Textual Sources of the Assyrian Empire [Asur İmparatorluğu'nun Yazılı Kaynakları]. Açık Zengin Dipnotlu Çivi Yazısı Külliyatı. Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
Alakalı eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aro, Sanna (2013). "Tabal". Streck, Michael P.; Frantz-Szabó, Gabriella; Krebernik, Manfred; Bonacossi, D. Morandi; Postgate, J. N.; Seidl, Ursula; Stol, M.; Wilhelm, Gernot (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 13. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ss. 388-391. ISBN 978-3-110-30715-3.
- Bryce, Trevor (2009). The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia: From the Early Bronze Age to the Fall of the Persian Empire. London, England: Routledge. ISBN 978-0-415-39485-7.
- Bryce, Trevor (2012). The World of The Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-199-21872-1.
- Kryszeń, A. (2023). "Wašuduwanta". Hittite Toponyms. University of Mainz; University of Würzburg. 2 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024.
- Weeden, Mark (2023). "The Iron Age States of Central Anatolia and Northern Syria". Radner, Karen; Moeller, Nadine; Potts, Daniel T. (Ed.). The Age of Assyria. The Oxford History of the Ancient Near East. 4. New York City, United States: Oxford University Press. ss. 912-1026. ISBN 978-0-190-68763-2.