İçeriğe atla

Sekülerite

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Seküler (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Sekülerite veya sekülerlik, dinle ilişkisiz veya dine karşı tarafsız olma durumudur. Latince saecularis, "dünyevi" veya "geçici" anlamına gelmekte olup devlet ve dinin ayrı olması veya özellikle bir dine bağlı veya karşı olmama anlamını taşır. Sıfat hali sekülerdir.[1]

Örneğin, yemek, içmek ve banyo yapmak gibi işler gündelik hayata ilişkin dünyevi/seküler işler olarak örneklendirilirken ibadet etmek ve dinsel tavsiyelere uymak gibi hareketler dinsel işler olarak örneklendirilmektedir. Bununla birlikte hem yemek hem de banyo yapmak bazı dinsel kaynak ve geleneklerde o bakış açısına göre ibadetlerden bir parça olarak kabul edilebilmektedir. Bir dinsel söylem veya doktrinden elde edilmiş bir duayı söylemek, bir dinin içeriği bağlamında açıklanan biçimde tapınmak ve bir dinsel okula devam etmek dinsel (dünyevi veya seküler olmayan) edimlerden olarak değerlendirilmektedir. Dinsel olan ile dinsel olmayanın içeriğini tespit etmek örneklendirmelerde açıklandığı üzere bazen net olabilirken bazı durumlarda ise karmaşık bir durum alabilmektedir. Ancak bununla birlikte laik hukuk anlayışının çizgilerine göre bakıldığında siyasal açıdan devlet yönetiminde ve yasama işlemlerinde dinsel öğretilerin kaynak alınmaması, din ve devlet iş ve kurumlarının birbirinden ayrı olmasıyla birlikte bir diğerine hükmetme çabası içinde bulunmamaları olarak netleştirilmektedir.

Sekülerizm, seküleritenin devlet kurumları ve kuruluşları ile devleti temsil etme durumunu taşıyan yapıların dinsel kurumlardan, dinsel inanışlardan ve dinsel rütbe veya konum taşıyan kişilerden ayrı ve bağımsız bulunmasıdır. ABD'deki bütün devlet üniversiteleri (özellikle de Haklar Senedi-Bill of Rights) tashihi gereğince bu anlamda seküler kurumlardır. Sekülerizm, Latince çağ anlamına gelen saeculumdan İngilizceye geçmiş olan sözcük genel olarak din ve devlet kurumlarının birbirinden ayrı olmalarını ifade etmek üzere kullanılmaktadır. Sekülerizm ateizm demek değildir.[2] Sekülerizm başlıca iki temel önermeyi içermektedir: Birincisi devletin dinsel kurumlardan kesin bir biçimde ayrı olmasıdır. İkincisi ise farklı din ve inanışlardan olan kişilerin kanun önünde eşit olarak değerlendirilmeleridir.[2]

Bununla birlikte bazı üniversiteler ise Kilise veya İbrani organizasyonlara bağlıdır. Bunların arasında bulunan pek çoğundan bazıları; Baylor Üniversitesi, Brigham Young Üniversitesi, Boston Koleji, Emory Üniversitesi, Notre Dame Üniversitesi, Duquesne Üniversitesi, Teksas Hristiyan Üniversitesi, Güney Metodist Üniversitesi ve Yeshiva Koleji'dir.

Bazı devletlerde birincil veya ikincil derecede devlet desteği sağlanan dinsel okullar bulunmakla birlikte Birleşik Krallık, Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada ve Japonya'da bulunan kamu üniversiteleri de devlete bağlı ve seküler okullardır.

Etimoloji ve tanımlamalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seküler ve sekülerite Latince 'bir kuşağa/bir jenerasyona' ait, 'bir çağa ait olan' anlamlarına gelen saecularis sözcüğünden elde edilmiştir. Hristiyanlık doktrinine göre Tanrı sonsuz olup zamanın dışında kabul edildiğinden Orta Çağ Batı kültüründe Seküler sözcüğü dinsel işlemlerden ayrılığı ve geçici olanı ifade etmek üzere kullanılmıştır.

Birçok dinsel oluşum kendilerini seküler olarak gördüğünden ve sekülerizmin en çok sayıdaki biçimleri dinsizlik olarak tanımlanmadığından dolayı sekülerizmin en doğru anlaşılan biçimi, din karşıtı olmak değildir ancak dinsel tarafsızlığa sahip olmaktır.[3]

Güncel kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seküler teriminin kullanıldığı durumlara örnekler:

  • Seküler otorite/kurum: Kamu kurum ve kuruluşları.
  • Seküler din adamları: Roma Katolik Kilisesi'nde, düzenli manastır ruhban hayatı yaşamayan kişiler. Bir bakışa göre, bunların daha dünyevi/seküler bir yaşam sürdürdükleri öne sürülmektedir.
  • Seküler eğitim: Yerel kiliseye, sinagoglara, İslami otoritelere veya diğer dinsel organizasyonlara bağlı bulunmayan eğitim ve öğretim kurumları.
  • Seküler devlet(ler): Seküler yönetimlere sahip olmakla birlikte lâik hukuk aracılığı ile idare olunan, şeriat fıkhı, Katolik doktrin, kanonik yasa veya İbrani Halakha hukukundan bağımsız ve özellikle belirlenmiş bir dinin taraflısı veya karşıtı olmaktan uzak bir yasal dizgeye sahip devletler seküler devletler olarak kabul edilir.
  • Seküler İbrani kültürü: Yahudiliğe ait dinsel olmayan kültürel manifestolardır.
  • Secular market, longer-term trends in financial markets (viz.: secular bear market, secular bull market) that subsume brief periods of contrary movement.
  • Seküler müzik: Bir kilise veya başkaca bir dinsel oluşum için bestelenmiş bir ilahiden farklı olarak yazılmış ve bestelenmiş eserler. 17. yüzyılda, kilise kullanımı amacı dışında bestelenmiş eserler (muhtemelen daha önceleri besteler ekseriyetle kilise için yapılıyor olmasından dolayı) buna örnek olarak verilmektedir.
  • Çağdaş seküler toplum: Kilise, cami, sinagog veya başka bir tapınakla (üyelik) bağlılığı bulunmayan toplum/topluluk olarak tanımlanıyor. (Bazı ülkelerde özerk yapılı ve bütçeli tapınaklara üyelik sistemi bulunduğundan olsa gerek.)
  • Seküler toplum: Toplumun cami, kilise, sinagog veya tapınağa bağlı olmayan yönlerini ifade eder.
  • Seküler maneviyat: Bir kiliseyle, bir Müslüman cemaatiyle veya başka bir dini örgütlenmeyle resmi bir ilişkiye girmeden maneviyatın peşinde koşmak ya da özellikle geçici olaylar bağlamında maneviyat peşinde olmak.

İlgili kavramlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Lübnan, Beyrut Merkezi Bölgesi'nde bir lâiklik yürüyüşü.
  • Laïcité: Fransa'da din ve devlet ayrılığı ile ilgili olarak kullanılan Fransızca terimdir. Bazen aynı kökten gelen "laicity" teriminin İngilizcedeki karşılığı olarak kullanılmakta ve "Secularity / Secularization" olarak da İngilizce diline çevrilmektedir. Laïcité terimi bazı durumlarda İngilizce karşılığı olarak verilen Sécularisme sözcüğü ile birebir eşit anlam örtüşmesi sağlamaktadır.
  • Sekülerizm: Dinsel konuların siyasetin temeli olmayacağı yönünde bir doğrulama, garanti verme, savunum veya bir ideal biçimidir ve buna ek olarak kamusal (devlete ait) işlerde dinsel görüşlerin yer tutmayacağına dair idealleri ilerletme hareketidir. Sekülarist organizasyonlar; salt seküler olanlardan kendilerine ait seküler duruşlarını belirten bir siyasal taraf olma biçimleriyle ayırt edilmektedir.
  • Laïcisme: Sécularisme'in Fransızcadaki en çok benzeri olan terimdir. Fransızcada Radikal Sécularisme anlamında kullanılır. Özellikle, Roma Katolik Kilisesi tarafından algılandığı bir biçim olarak; laïcisme; sözde karşıtı olarak belirtilmekte olan laïcité'den biraz daha yumuşak bulunan bir kavramdır. Fransızcadaki Laïcisme'e tekabül eden "Laicism", İngilizcede bazen "sekülerizm"e eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. "Secularity". ("1. The condition or quality of being secular. 2. Something secular.")
  2. ^ a b "Secularism.org.uk What is secularism? -Sekülerizm Nedir?". 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2013. 
  3. ^ Eller, Jack (2010). "What Is Atheism?". Phil Zuckerman (Ed.). Atheism and Secularity Vol.1: Issues, Concepts, Definitions. Praeger. ss. 12-13. ISBN 9780313351839. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sekülerite&oldid=33116385" sayfasından alınmıştır