Madde bağımlılığı
Madde bağımlılığı, (psikiyatri ve adli psikiyatrideki tanımıyla) uyutucu-uyarıcı-keyif verici psikotrop maddelere bağımlı olma durumudur. Bu maddeler, halk dilinde uyuşturucu olarak bilinirler ve bu maddeler merkezi sinir sistemini doğrudan etkileyen kimyasallardır.[1][2][3][4] 4 ana grupta toplanırlar;
- Uyarıcı maddeler (kokain, amfetaminler, kafein),
- Uyutucu/uyuşturucu maddeler (opium alkaloidleri, barbitüratlar, benzodiazepinler),
- Halüsinojenler (esrar, lysergic acid diethylamide-LSD, phencyclidine-PCP),
- Uçucular (tiner ve benzerleri)
- Tütün ürünleri
- Alkol içeren ürünler,
- Enerji içeceği
Madde bağımlılığı'nın sinir sisteminin yanı sıra organizmanın tümü üzerinde ölüme yol açabilen olumsuz etkileri vardır (ayrıntılar için: bkz. Uyuşturucu) . Bağımlılık yapan maddelerin kullanımında çeşitli yöntemler uygulanır; sigara gibi dumanı solunur (esrar), tozları burna çekilir (kokain), damara injekte edilir (eroin) ya da tablet olarak kullanılır (amfetaminler). Kokain en iyi bilinen doğal uyarıcıdır. Orta ve Güney Amerika'da yetişen Erythoxylon coca ağacının yapraklarından elde edilir. Güçlü bağımlılık yapan bir alkaloiddir. Kokain kullanımında koka yapraklarının çiğnenmesi ve toz kokainin özel borularla burna çekilmesi gibi çeşitli yöntemler vardır. Amfetamin ve metamfetamin sentetik uyarıcılar arasında en sık kullanılan türevlerdir. Uzun yol kamyon, TIR ve otobüs sürücüleri ile konsantrasyon gerektiren sporlarda doping maddesi olarak kullanılırlar. Tütün ürünleri ve alkollü içecekler, madde bağımlılığının en sık görülen örnekleridir.
Kokain
[değiştir | kaynağı değiştir]- Deri (injeksiyon yeri): Kronik granülomatöz yangı
- Göz (crack kullanımı): Kornea ülserleri ve infeksiyonlar
- Ağız ve Dişler (toz çekme): Damak delinmesi (perforasyonu), diş minesi aşınmaları
- Burun (toz çekme): Nekrozlar, septum delinmesi (perforasyonu)
- Dolaşım sistemi: Vazokonstriksiyon ve hipertansiyon, kardiyomyopatiler, kalp durmasına bağlı ansızın ölüm
- Gebelik: Abortuslar, bebekte yoksunluk sendromu
Opium alkaloidleri (Morfin ve Eroin)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Deri (enjeksiyon yeri): Ekimoz, ülser, sikatris, lenfödem, abseler (sepsis kaynağı)
- Kalp: Aritmilere bağlı ansızın ölüm, kalp kapak (triküspid) endokarditi (Staphylococcus aureus), kalp büyümesi (kardiyomegali), infarkt
- Damarlar: Septik trombus/embolizm, anevrizma, sepsis
- Akciğerler: Yüksek dozda akut ödeme bağlı ansızın ölüm, metastatik abseler, emfizem, talk granülomları, Candida pnömonisi
- Beyin: Hipoksik ensefalit (hipokampus nekrozları), infarktlar, metastatik abseler
- Böbrek: Eroin nefropatisi, glomerülonefrit, hiperemi
- RES: Lenfadenomegali
- Virüs enfeksiyonları: HBV, HCV, HIV
- Gebelik: Abortuslar, bebekte yoksunluk sendromu
Amfetamin-Metamfetamin ve Ekstazi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beyin: Psikiyatrik bozukluklar, nöron yitirilmesi, kanama, iskemik lezyonlar
- Kalp: Koroner vazokonstriksiyonu (akut/kronik koroner yetmezliği), aritmiler, kardiyomyopatiler
- Akciğerler: Pulmoner hipertansiyon
- Gebelik: Abortuslar, bebekte yoksunluk sendromu
Esrar (Cannabis)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Akciğerler: Tütüne benzer etkiler (KOAH, Akciğer kanseri, ateroskleroz)
- Fertilite etkilenmesi: Erkeklerde kısırlık (sterilite) olasılığı
Uçucular-Eriticiler (Tiner)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beyin: Nöron yitirilmesine bağlı nöropsikiyatrik bulgular
- Kemik iliği: İnhibisyon
- Akciğerler: Pnömoni, KOAH
Tütün ürünleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kalp ve Damar sistemi: Ateroskleroz, angina pectoris, myokard infarktı, aritmiler, Bürger hastalığı
- Solunum sistemi: Gırtlak (larinks) kanseri, KOAH, akciğer kanseri
- Mesane: Mesane kanseri
- Sindirim sistemi: Gastrit, mide kanseri
- Pankreas: Pankreas kanseri
- Gebelik: Abortus
Alkol
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kalp ve Damar sistemi: Ateroskleroz, angina pectoris, myokard infarktı, aritmiler, Bürger hastalığı
- Sindirim sistemi: Gastrit, reflü, karaciğer yağlanması, karaciğer sirozu, karaciğer kanseri
- Pankreas: Pankreatit, pankreas kanseri
- Gebelik: Abortus, bebekte malformasyonlar
- Zieve sendromu
Enerji İçeceği
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hızlı nabız
- Yüksek tansiyon
- Uyku zorluğu
- Baş ağrısı
- Anksiyete
- Titreme
- Kalp çarpıntısı
- Mide rahatsızlığı
 | Hastalık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Madde bağımlılığı ile ilgili filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul, 1996
- ^ a b Çöloğlu, AS. Kimyasal Zararlara Bağlı Ölümler. Adli Tıp Ders Kitabı, s.183-229, Editörler: C.Çakalır, Z.Soysal, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, Rektörlük No.: 4165, Fakülte No.: 224, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul, 1999
- ^ a b Benjamin A, Chiidi N. Drug Abuse, Addiction and Dependence. Digital Book (Pharmacology and Therapeutics), IntechOpen, 02 July 2014
- ^ a b Preedy V (editor). Neuropathology of Drug Addictions and Substance Misuse. Academic Press, London-San Diego-Cambridge-Oxford, 2016
- ^ "Medical Park". 24 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024.
