İçeriğe atla

Asya Kalkınma Bankası

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Asya Kalkınma Bankası
KısaltmaADB
SloganADB, aşırı yoksulluğu ortadan kaldırma çabalarını sürdürürken, zengin, kapsayıcı, dayanıklı ve sürdürülebilir bir Asya ve Pasifik elde etmeye kendini adamıştır.
Kuruluş19 Aralık 1966 (57 yıl önce) (1966-12-19)
TürÇok Taraflı Kalkınma Bankası
Yasal statüAntlaşma
AmaçSosyal ve Ekonomik Kalkınma
MerkezMetro Manila, Filipinler
Hizmet bölgesiAsya-Pasifik
Üyeler68 ülke
BaşkanMasatsugu Asakawa
Ana organValiler Kurulu[2]
Personel3.092[1]
Resmî siteadb.org

Asya Kalkınma Bankası (İngilizce: The Asian Development Bank) veya AKB, 19 Aralık 1966'da kurulmuş olan bölgesel kalkınma bankasıdır. Merkezi Filipinler'in başkenti Manila'da bulunmaktadır.[3] Bankanın aynı zamanda tüm dünya üzerinde 31 saha şubesi bulunmaktadır.[4] Bu şubelerle yardıma muhtaç insanlara ulaşımın kolay yapılması amaçlanmıştır. Banka üye alımlarını Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu ve bölgede bulunmayan gelişmiş ülkelerden yapmaktadır.[5] Kurulduğu yıldaki 31 üyeden, şu anda 67 üye ülkeye ulaşmış olup, bu ülkelerin 48'i Asya-Pasifik bölgesinde bulunmaktadır. AKB Dünya Bankası'na yakın bir şekilde tasarlanmış olup, ülkelerin oy gücü bankaya yaptığı parasal katkılarla doğru orantılıdır. AKB her sene sonunda yaptığı işlemleri, bütçe bilgilerini ve diğer çeşitli bilgileri içeren yıllık raporunu yayınlar.[6] AKB-Japon Burs Programı her yıl 300 öğrenciye bankanın bünyesindeki 10 ülkeden birinde burs sağlar. Eğitimlerinin bitmesi üzerine, yeni yetişen öğrenciler bulundukları ülkelerin ekonomik ve sosyal sistemlerine katkı yapmaları beklenir.[7] AKB resmi bir şekilde BM gözlemcisidir.

Aralık 2016 itibarı ile en fazla hisse sahibi Japonya ve ABD (,6)'ye aittir. Daha sonra sırası ile Avustralya %5,8 ve Kanada %5,2 gelir.[8]

Organizasyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kararları vermede en yüksek mercii İdare Meclisidir. Her ülkeden birer temsilcinin katılımıyla meydana gelir. İdare Meclisi daha sonradan 12 üyeden oluşan Yönetim Kurulu üyelerini ve temsilcilerini seçer. 12 üyenin 8'i bölgeden (Asya-Pasifik) gelirken diğerleri bölge dışındaki ülkelerden seçilir.[9]

İdare meclisi aynı zamanda Yönetim Kuruluna da başkanlık eden bankanın müdürünü seçer. Seçilen başkanın 5 yıllık bir görev süresi vardır ve yeniden seçilebilir. Geleneksel olarak ve Japonya daima lider hissedar konumunda olduğundan başkanlar Japon seçilmiştir.

Şu anki başkan Takehiko Nakao 2013 yılında görev süresi dolan Haruhiko Kuroda'dan koltuğu devralmıştır.[10]

Bankanın Asya-Pasifik bölgesinde 25 saha şubesi olup, Washington, Frankfurt, Tokyo ve Sidney gibi şehirlerde de temsilcieri bulunmaktadır. Bankanın bünyesinde toplam 3000 kişi çalışmaktadır ve 67 ülkenin 60'ı böylece temsil edilmektedir.

Başkanların Listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
İsim Yıllar Milliyet
Takeshi Watanabe 1966-1972  Japonya
Shiro Inoue 1972-1976  Japonya
Taroichi Yoshida 1976-1981  Japonya
Masao Fujioka 1981-1989  Japonya
Kimimasa Tarumizu 1989-1993  Japonya
Mitsuo Sato 1993-1999  Japonya
Tadao Chino 1999-2005  Japonya
Haruhiko Kuroda 2005-2013  Japonya
Takehiko Nakao 2013-  Japonya

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

1960'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgesel banka fikri ilk kez Taylanlı bir bankacı olan Paul Sithi-Amnuai tarafından 1963 yılında düzenlenen Asya ve Uzak Doğu Ekonomik Komisyonu kongresinde dile getirilmiştir. Bölgeler arası ticareti artırma düşüncesi temel prensiptir.[11] ABD ilk başlarda 1959 yılındaki Inter-American Kalkınma Bankası'nın kuruluşundan sonra böylesi bir finansal kuruluşun kurulmasına sıcak bakmadı. Fakat Vietnam Savaşı'nın şiddetlenmesi ile ABD başkanı Lyndon B. Johnson 1964'te AKB'yi destekleme kararı aldı. Bu kararının arkasında Senatör J. William Fulbright'ın Vietnam Savaşı'nın sadece Amerikan kanı ve hazinesi akıtmayacağı ve aslında Amerika'nın Asya'daki imajını zedeleyeceği yönündeki açıklamalarını yanlış çıkarmak vardır. Daha sonra başkan Johnson emekli Dünya Bankası başkanı Eugene R. Black, Sr.'ı yeni bir finansal kurum oluşturması yönünde baskı yaptı.[12]

Finans

[değiştir | kaynağı değiştir]
En fazla borç alan 5 ülke [13]
Ülke 2016 2015
Milyon $ % Milyon $ %
 Çin 15,615 24.8 14,646 25.2
 Hindistan 13,331 21.2 12,916 22.2
 Endonezya 8,700 13.8 8,214 14.1
 Filipinler 5,935 9.4 5,525 9.5
 Pakistan 4,570 7.3 4,319 7.4
Diğerleri 14,831 23.5 12,486 21.6
Toplam 62,983 100.0 58,106 100.0

Önemli projeler ve teknik yardım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eleştiri

[değiştir | kaynağı değiştir]

AKB'nin ilk kurulduğu zamandan beri, eleştirmenler iki ana bağış veren, Japonya ve ABD'yi borç verme, politika oluşturulması ve karar aşaması kısımlarında aşırı etki kullanmakla suçladılar.[22]

Oxfam Avustralya Bankayı yerel halklara karşı ilgisiz davranmakla suçladı. "Global ve uluslararası seviyede çalışırken, bu bankalar insan haklarını fakir ve dışlanmış topluluklara zarar veren projeler aracı ile kolayca ihlal edebilir."[23] Banka aynı zamanda Birleşmiş Milletler Çevre Programı'ndan da eleştiri almıştır. Bu kurum tarafından yayınlanan rapora göre: "büyümenin çoğu kırsal bölgede yaşayan nüfusun p'ini es geçti ve bu insanlar geçimlerini sağlamak için tarıma ve doğal kaynaklara muhtaçlar."[24]

Aynı zamanda AKB'nin geniş çaplı projelerinin öngörülemezlik yüzünden sosyal ve çevresel zararlara yol açtığı yönünde de eleştiriler mevcuttur. En tartışmalı projelerden biri olan Tayland'daki Mae Moh kömür santrali. Çevreci ve insan hakları örgütlerine göre her ne kadar AKB'nin çevre koruma standardları kâğıt üzerinde uyuluyor gözükse de, çalışmalar başladığında bu genellikle ihlal ediliyor ve insanlar evlerinden göç etmeye zorlanıyor veya yerli halkarın kültürleri de bu süreçten nasibini alıyor.

En fazla katkıda bulunan ve sermayeye sahip olan 20 ülke

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki tablo Aralık 2014 verilerine göre en fazla katkıda bulunan 20 ülkeyi göstermektedir.[25]

Sıralama Ülke Kayıtlı sermaye

(Toplam %)

Sıralama Ülke Oy gücü

(Toplam %)

Dünya 100.000 Dünya 100.000
1  Japonya 15.677  Avrupa Birliği 15.724
2  ABD 15.567 1  Japonya 12.840
 Avrupa Birliği 14.429 2  ABD 12.752
3  Çin 6.473 3  Çin 5.477
4  Hindistan 6.359 4  Hindistan 5.386
5  Avustralya 5.812 5  Avustralya 4.948
6  Kanada 5.254 6  Kanada 4.502
7  Endonezya 5.131 7  Endonezya 4.404
8  Güney Kore 5.060 8  Güney Kore 4.347
9  Almanya 4.345 9  Almanya 3.775
10  Malezya 2.735 10  Malezya 2.487
11  Filipinler 2.393 11  Filipinler 2.213
12  Fransa 2.338 12  Fransa 2.169
13  Pakistan 2.188 13  Pakistan 2.049
14  Birleşik Krallık 2.051 14  Birleşik Krallık 1.940
15  İtalya 1.815 15  İtalya 1.751
16  Yeni Zelanda 1.543 16  Yeni Zelanda 1.533
17  Tayland 1.368 17  Tayland 1.393
18  Tayvan 1.094 18  Tayvan 1.174
19  Hollanda 1.030 19  Hollanda 1.123
20  Bangladeş 1.026 20  Bangladeş 1.119

Üyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

AKB'nin 67 üyesi bulunmaktadır (2 Şubat 2007 itibarı ile): Asya ve Pasifik bölgesinden 48 üye, diğer bölgelerden 19 üye.[26] Asya'da olup da üye olmayan ülkeler Bahreyn, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Kuzey Kore, Umman, Katar, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen. İsimler AKB tarafından tanınır.

Üye devlet üyelikten vazgeçmek istediğinde, Banka o ülkenin tahvillerini yeniden satın almak için 43. maddenin 3. ve 4. fıkralarına dayanarak gerçekleştirir.[27]

Asya Kalkınma Bankası - Gelişen Üye Ülkeler
  Diğer bölgeler
  Asya-Pasifik bölgesi gelişmiş ülkeler
  Yardım ile gelişmekte olan ülkeler kategorisinden yükselmiş D Grubu
  Sıradan Sermaye Kaynağı Finanslama C Grubu
  OCR and ADF blended financing, Group-B
  Asya Gelişim Fonu finansı, A Grubu

Asya ülkeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülke Üyelik tarihi
Afganistan Afganistan 1966
 Avustralya 1966
Kamboçya Kamboçya 1966
Hindistan Hindistan 1966
Endonezya Endonezya 1966
 Japonya 1966
 Güney Kore 1966
 Laos 1966
 Malezya 1966
   Nepal 1966
 Yeni Zelanda 1966
 Pakistan 1966
 Filipinler 1966
 Samoa 1966
 Singapur 1966
 Sri Lanka 1966
 Tayvan 1966
 Tayland 1966
 Vietnam[28] 1966
 Hong Kong[29] 1969
 Fiji 1970
 Papua Yeni Gine 1971
 Tonga 1972
 Bangladeş 1973
 Myanmar 1973
 Solomon Adaları 1973
 Kiribati 1974
 Cook Adaları 1976
 Maldivler 1978
 Vanuatu 1981
 Bhutan 1982
 Çin 1986
 Marshall Adaları 1990
 Mikronezya Federal Devletleri 1990
 Moğolistan 1991
 Nauru 1991
 Tuvalu 1993
 Kazakistan 1994
 Kırgızistan 1994
 Özbekistan 1995
 Tacikistan 1998
 Azerbaycan 1999
 Türkmenistan 2000
 Doğu Timor 2002
 Palau 2003
 Ermenistan 2005
 Brunei 2006
 Gürcistan 2007

Dış ülkeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülke Üyelik tarihi
 Avusturya 1966
 Belçika 1966
 Kanada 1966
 Danimarka 1966
 Finlandiya 1966
 Almanya[30] 1966
 İtalya 1966
 Hollanda 1966
 Norveç 1966
 İsveç 1966
 Birleşik Krallık 1966
 ABD 1966
  İsviçre 1967
 Fransa 1970
 İspanya 1986
 Türkiye 1991
 Portekiz 2002
 Lüksemburg 2003
 İrlanda 2006

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  3. ^ "ADB History". www.adb.org. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  4. ^ "Departments and Country Offices". www.adb.org. 6 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  5. ^ Ming, Wan (Winter 1995–1996). "Japan and the Asian Development Bank". Pacific Affairs. University of British Columbia. 68 (4): 509–528. doi:10.2307/2761274. JSTOR 2761274.
  6. ^ "ADB Annual Reports". Asian Development Bank 13 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. Retrieved 2015-11-26.
  7. ^ "Scholarship Program: List of Academic Institutions". 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  8. ^ Shareholders 6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank. 31 Aralık 2016.
  9. ^ "Board of Directors". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  10. ^ New ADB President Takehiko Nakao Assumes Office. 10 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.adb.org. 28 April 2013
  11. ^ ESCAP, United Nations Publication March 2007, "The first parliament of Asia" pp. 65
  12. ^ "LBJ sought ante to ADB to contain communism". 8 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Japantimes. 1 September 2007.
  13. ^ "Management’s Discussion and Analysis and Annual Financial Statements" 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Asian Development Bank. 31 December 2016.
  14. ^ "Hairatan to Mazar-i-Sharif railway | Railways of Afghanistan". 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.andrewgrantham.co.uk. Retrieved 2015-11-27.
  15. ^ "Bhutan: Green Power Development Project" 20 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
  16. ^ "Armenia: Water Supply and Sanitation Sector Project" 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
  17. ^ "ADB supports vocational education in Indonesia". 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Antara. 28 September 2012.
  18. ^ "Government signs loan agreement with ADB for Rural Roads Sector II Investment Program–Project 4 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.constructionbiz360.com.
  19. ^ Murphy, B. J. "Oudomxay hosts belated opening ceremony for water treatment plant" 20 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Lao People's Democratic Republic.
  20. ^ "Food and Nutrition Social Welfare Programme and Project (Capacity Development Project – M&E)". 20 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Policy Management.
  21. ^ "Pacific banks go branchless to reach the unbanked | Scoop News". 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.scoop.co.nz. 4 January 2014.
  22. ^ Kilby, Christopher (2002). "Donor Influence in MDBs: The Case of the Asian Development Bank" 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). The Review of International Organizations. 68 (4): 509–528. Retrieved 2010-09-16.
  23. ^ "The Asian Development Bank and Food Security". 18 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxfam Australia.
  24. ^ Marwaan Macan-Markar. "ENVIRONMENT: UNEP Faults Asian Development Bank Project." 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ipsnews.net. 17 July 2007.
  25. ^ "Members, Capital Stock, and Voting Power" (PDF) 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. December 2014.
  26. ^ "Members" 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank.
  27. ^ Agreement Establishing the Asian Development Bank. 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Asian Development Bank. Retrieved 2007-12-10.
  28. ^ Formerly Güney Vietnam until 1975
  29. ^ Joined as "British Hong Kong", not "Hong Kong SAR"
  30. ^ Founding member; joined as Batı Almanya.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asya_Kalkınma_Bankası&oldid=33527063" sayfasından alınmıştır