İçeriğe atla

Latince

Vikikitap, özgür kütüphane

İsimler

[değiştir]

Kelime çeşitleri

[değiştir]

Latince'de kelimeler değiştirilebilir ve değiştirilemez kelimeler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Değiştirilebilir kelimeler arasında çekimlenen fiiller, isimler, sıfatlar ve zamirler bulunur. Değiştirilemez kelimeler arasında ise zarflar, prepozisyonlar (ön edatlar) ve bağlaçlar bulunur.

İsimlerin çekimlenmeleri

[değiştir]

Latince'de isimler aynı Türkçe'de olduğu gibi kelime sonlarına aldıkları ekler ile çekimlenirler. Latince'de isimlerin toplam 6 hali (Nominativus: Yalın hal, Vocativus: Seslenme hali, Accusativus: -i hali, Genitivus: -in hali, Dativus:-e hali, Ablativus: -den hali) , 3 cinsi (Masculinum, Femininum, Neutrum) ve çoğul ile tekil olmak üzere iki çeşidi vardır. Bu hallere göre isimlerin çekimlemeleri yapılır. İsimler ayrı ayrı çekim gruplarına aittirler.

Birinci çekim grubu - A grubu

[değiştir]

Birinci çekim grubunda yalın halde -a eki ile biten isimler bulunur. Bu çekim şemasına ait kelimeler çoğunlukla feminin cinsine sahiptir ancak bunu genellemek mümkün değildir. A grubundaki isimlerin çekimlenmesi için aşağıdaki tabelada bulunan ekler isimlere eklenir.

EKLER Singular Plural
Nominativ -a -ae
Genitiv -ae -arum
Dativ -ae -is
Akkusativ -am -as
Ablativ -a -is

İkinci çekim grubu - O grubu

[değiştir]

İkinci çekim grubunda -us, -er ve -um eki ile biten isimler bulunur. -us ve -er ile biten isimler genellikle masculinum iken, -um ile biten isimler genellikle neutrum cinsine sahiptirler.

EKLER Singular Plural
Nominativ -us / -er / -um -i / -a
Genitiv -i -orum
Dativ -o -is
Akkusativ -um -os
Ablativ -o -is

Sıfat

[değiştir]

Türkçe'den farklı olarak Latince'de sıfatlar her zaman ait oldukları isimlerin çekimlendiği biçimde çekimlenirler. Örneğin büyük ev anlamına gelen aedificium magnum gibi.

Fiiller

[değiştir]

Birinci Çekim - a Grubu

[değiştir]

Düzenli Fiiller

[değiştir]
Mastar hal Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman Etken Geçmiş Zaman Edilgen Anlam
clamare clamo clamavi clamatum çağırmak, şikayet etmek, bağırmak

Aşağıda listenmiş fiiller de aynı şekilde a grubunun şemasına uygun olarak çekimlenirler.

Latince Mastar hal Türkçe çeviri
properare Acele etmek
expectare Beklemek
appropinquare Yakınlaşmak
rogare Sormak
amare Sevmek
laborare Çalışmak
cogitare Düşünmek
liberare Kurtarmak
vocare Seslenmek
aedificare İnşa etmek
equitare At sürmek
visitare Ziyaret etmek
portare Taşımak
pugnare Savaşmak
tolerare Tölerans göstermek
captare Yakalamak
expugnare Fethetmek
conciliare Kazanmak
monstrare Göstermek
spectare Bakmak, gözlemlemek
servare Korumak, kurtarmak
delectare Sevinmek
ignorare Bilmemek
narrare Anlatmak

İkinci Çekim - e Grubu

[değiştir]

Düzenli fiillerin çekimi

[değiştir]
Mastar hal Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman Etken Geçmiş Zaman Edilgen Anlam
habere habeo habui habitum Sahip olmak

Aşağıda listenmiş fiiller de aynı şekilde e grubunun şemasına uygun olarak çekimlenirler.

Latince Mastar hal Türkçe çeviri
dolere Canı yanmak
debere Zorunda olmak, borçlu olmak
studere Çaba harcamak
prohibere Uzak tutmak
placere Beğenmek

Düzensiz fiillerin çekimi

[değiştir]

Aşağıda listenmiş ve e-grubu fiillerden olan fiiller düzensizlerdir ve ezbere öğrenilmeleri gerekir.

Mastar hal Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman Etken Geçmiş Zaman Edilgen Anlam
iubere iubeo iussi iussum Emretmek, görevlendirmek
videre video vidi visum Görmek
ridere rideo risi risum Gülmek
sedere sedeo sedi sessum Oturmak

Üçüncü çekim - i Grubu

[değiştir]

Düzenli fiillerin çekimi

[değiştir]
Mastar hal Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman Etken Geçmiş Zaman Edilgen Anlam
audire audio audivi auditum Duymak

Aşağıda listenmiş fiiller de aynı şekilde i grubunun şemasına uygun olarak çekimlenirler.

Latince Mastar hal Türkçe Çeviri
scire Bilmek

Düzensiz fiillerin çekimi

[değiştir]

Aşağıda listenmiş ve i-grubu fiillerden olan fiiller düzensizlerdir ve ezbere öğrenilmeleri gerekir.

Mastar hal Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman Etken Geçmiş Zaman Edilgen Anlam
venire venio veni ventum Gelmek

Dördüncü çekim

[değiştir]

Bu çekim grubuna ait bütün fiiller düzensizdir ve ezbere öğrenilmeleri gerekir.

Mastar hal Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman Etken Geçmiş Zaman Edilgen Anlam
vivere vivo vixi victum Yaşamak
regere rego rexi rectum Hükmetmek
dicere dico dixi dictum Söylemek
ludere ludo lusi lusum Oynamak
currere curro cucurri cursum Koşmak
quaerere quaero quaesivi quaesitum Aramak, sormak
gerere gero gessi gestum taşımak, yürütmek
sinere sino sivi situm İzin vermek
mittere mitto misi missum Göndermek
metuere metuo metui / Korkmak
invadere invado invasi invasum İşgal etmek
laedere laedo laesi laesum Zarar vermek
cadere cado cecidi casurum Ölmek
vendere vendo vendidi venditum Satmak
promittere promitto promisi promissum Söz vermek
plaudere plaudo plausi plausum Alkışlamak
agere ago egi actum Pazarlık yapmak

Soru Zamirleri

[değiştir]
Latince Türkçe
quis kim
quid ne
ubi nerede
quo nereye

Ayrıca bakınız

[değiştir]