Vuvuzela

Vuvuzela; bazen lepatata diye, bazen de Güney Afrika zurnası diye adlandırılan, Güney Afrika yöresine ait üflemeli bir çalgı, 61 cm boyunda ve 100 gram ağırlığındadır. Herhangi bir tuş veya tonlama deliği fonksiyonuna sahip olmayıp, sadece üfleyen kişinin ritmine bağlı olarak ses çıkarır.

Kırmızı bir vuvuzela

Siyah ve kırmızı çizgilere sahip bir vuvuzela

Vuvuzela, yüksek sesler için fil gibi bir ses

2010 FIFA Dünya Kupası'nda vuvuzela çalan bir grup

Güçlü bir ciğer ve üfleme yeteneği isteyen Vuvuzela'nın çıkardığı ses sis düdüğü ya da fil sesine benzerdir. Sinek ve arı vızıltısına benzetenler de olmuştur. Vuvuzela toplu olarak çalındığında çıkarmış olduğu ses yaklaşık olarak 135 desibeldir.

Güney Afrika kültüründeki yeri

Vuvuzela, adını Zulu dilindeki Vuvu sözcüğünden alıyor. Vuvu sözcüğü, Türkçede gürültü anlamına geliyor. Güney Afrikalıların anlattıklarına göre Kudu adı verilen bir antilop çeşidinden yapılmakta olup(günümüzdeki modelleri plastikten üretiliyor) yüzyıllardır Afrika kabilelerin haberleşmesinde kullanılıyordu. Günümüzde ise Vuvuzela, Güney Afrika futbol kültürünün ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Vuvuzela ve futbol

Vuvuzela, çoğunlukla Güney Afrika'daki futbol maçlarında çalınan bir çalgıdır. 2009 FIFA Konfederasyon Kupası'nda futbolcuların yüksek sesten rahatsız olması nedeniyle yasaklanmıştır. Güney Afrika'da düzenlenen 2010 FIFA Dünya Kupası'nda ise uzun tartışmaların neticesinde FIFA Başkanı ve Güney Afrikalı yetkililerin baskısının etkisiyle serbest bırakılmıştır. Dünya kupası maçlarında binlerce Vuvuzela doksan dakika hiç durmadan çalmaktadır.

1970'li yıllardan itibaren başta Meksika olmak üzere Futbol maçlarında trampet çalmaktaydı ve bu anlayış dünyaya yayılıyordu. 1990'dan itibaren ise Vuvuzela, dünyada adını duyurmaya, trampetin yerini almaya ve başta Güney Afrika olmak üzere Futbol maçlarında çalınmaya başlandı. 2009 yılında Güney Afrika'nın Konfederasyon Kupası'na ev sahipliği yapması sayesinde Vuvuzela, tüm dünyada daha geniş kitleler tarafından tanındı. Bu tarihten itibaren Vuvuzela büyük bir çılgınlık halini aldı ve tüm dünyada maçlarda çalınır hale geldi. 2010 Dünya Kupası'nın bir parçası haline gelmiştir.

İnsan sağlığına etkileri

Vuvuzela'nın insan sağlığına bazı zararları tespit edilmiş, bu zararlardan dolayı yer yer yasaklanmıştır. Örneğin Almanya'nın Köln belediyesi Vuvuzela'yı insan sağlığına zararlarından dolayı yasaklamıştır.Dr Ruth McNerney ise vuvuzelaları yasaklamak yerine "vuvuzela üfleme kuralları" getirilebileceğini söyledi.

İşitme cihazları üreticisi Phonak tarafından yapılan araştırma Vuvuzela'nın insan sağlığına zararlı olduğunu ortaya koymuştur. Uzmanlar 85 desibelin üzerindeki bir sesin kulak sağlığına olumsuz etkiler yapabileceğine dikkat çekiyorlar. Ayrıca 100 desibel seviyesindeki bir sese 15 dakika maruz kalmak, kalıcı işitme sorunlarının oluşması için yeterli. Vuvuzela ise yukarıda belirtildiği gibi 135 desibel ses çıkarır.