Vikipedi

Tel Abyad

Suriye'de bir şehir

Tel Abyad[3][4] (Arapça: تَلّ أَبْيَض, romanize: Tell Ebyaz, Türkçe: Tellebyad[5] Kürtçe: Girê Spî), Balıh Nehri boyunca yer alan ve idari olarak Rakka Valiliği'ne ait Suriye şehridir. Kürt, Arap, Ermeni ve Türkmen'lerden oluşan 200.000 kişilik bir nüfusa sahiptir. Osmanlı döneminde Şanlıurfa ilinin Akçakale ilçesiyle aynı idi.

Tel Abyad
تل أبيض
Girê Spî
Şehir
Suriye üzerinde Tel Abyad
Tel Abyad
Tel Abyad
Tel Abyad'ın Suriye'deki konumu
ÜlkeSuriye Suriye
İlRakka İli
İlçeTel Abyad İlçesi
NahiyeTel Abyad Nahiyesi
Nüfus
 • Şehir14.825[1]
 • Metropol
44,671[2]

Suriye İç Savaşı'ndan önce düzenlenen Tel Abyad Kültür Festivali (مهرجان تل أبيض الثقافي) yöredeki en önemli kültür ve sanat etkinliği idi.[6][7]

Demografi

değiştir

Birden fazla kaynağa göre Tel Abyad ve Tel Abyad İlçesi sakinlerinin çoğunluğu Arap,[8] Kürt,[9] Türkmen[10] ve Ermeni azınlığa sahiptir.[11][12][13]

Almanya merkezli internet portali Kurdwatch, Tel Abyad'ın çoğunlukla Araplar tarafından doldurulduğunu ve Tel Abyad'ın çevrelerinde nüfusun 'inin Türkmen, 'u Kürt ve geri kalanının da Arap olduğunu tahmin ediyor.[14]

Diğer kaynaklar Kürtlerin nüfusun %-30'unu oluşturduğunu iddia ediyor.[15] Ayrıca şehir merkezinde çok sayıda Türkmen ailesi yaşıyor.[5] Kürt azınlık şehrin batısında ve şehrin hemen doğusunda ve batısında kırsalda iki küçük cepte yoğunlaşmış durumdayken, şehrin güneyinde küçük bir Türkmen azınlık cebi bulunuyor.[16]

Kasabanın Arap sakinleri çoğunlukla Baggara kabilesine mensuptur. Kasabanın çevresindeki kırsalda birkaç Arap kabilesi yaşamaktadır; Naim (doğuda), Annaza (güneydoğuda), Jays (güneydoğuda, güneyde ve batıda) ve Hannada (kasabanın hemen güneyinde).[16] Jays kabilesi, Türkiye ile güçlü bağları olan ve Beşşar Esad'ın eski bir siyasi müttefiki olan kasabadaki güçlü bir kabiledir.[16]

Demokratik Birlik Partisi (PYD), Tel Abyad'da bölgeyi yönetme görevi olan ve "kasabanın etnik yapısının adil bir temsili" olduğu söylenen ve Arap çoğunluklu nüfusun bulunduğu bir ihtiyarlar konseyi kurdu. On Arap, üç Kürt ve sırasıyla bir Ermeni ve bir Türkmen olmak üzere 15 kişiden oluşuyordu.[14]

Suriye İç Savaşı

değiştir

Suriye İç Savaşı sırasında 2012 yılının sonlarına doğru şehir önce Özgür Suriye Ordusu'na bağlı grupların kontrolüne geçti. Ardından 2013'te El Kaide ile bağlantılı olan El Nusra, ardından IŞİD kentte hakimiyeti sağladı.[17]

2015 mayıs ve haziran aylarında şehrin civarında IŞİD ile YPG arasında yoğun çatışmalar yaşanmaya başladı ve binlerce sivil bölgeden kaçarak Türkiye'ye sığındı.[18] 15 Haziran 2015'te, IŞİD kenti terkedip geri çekilince, YPG ve Özgür Suriye Ordusu bileşenlerinden olan Burkan el-Fırat şehri çatışma yaşamadan ele geçirdi.[19] Kontrolü sağlayan PYD güçleri şehrin çeşitli yerlerine flamalarını astılar. Şehrin ele geçirilmesinden sonra, Türkiye'ye kaçanların bir kısmı geri döndü.[20] Bölgedeki kaynaklar PYD'nin yapılan anlaşma doğrultusunda bölgeden çekilip denetimi ÖSO'ya bıraktığını ileri sürdüler. Sınır kapısına da ÖSO bayrağı asıldı.[19]

Kobanî Kantonu içinde özerklik

değiştir

22 Ekim 2015 tarihinde PYD, kentte özyönetim uygulanacağını ilan etti. Buna göre kent bir Arap ve Kürt'ten seçilecek eşbaşkanlar ile yönetilecek ve politik olarak PYD'nin kontrolündeki Kobani kantonuna bağlı olacak.[21] Yerel Arap, Kürt, Türkmen ve Ermeni cemaatlerinin temsilcilerini içeren bir konseyin, Tel Abyad'ı fiili özerk Rojava'nın bir parçası olarak ilan ettiği iddia edildi.[22] Kobanê Kantonu'ndaki bir topluluk olarak kasaba, Rojava'daki Demokratik Konfederalist sistemde özerkliğe sahiptir. Tel Abyad’ı yöneten 178 üyeli yüksek kurul, Rojava kuralları uyarınca zorunlu olarak karışık cinsiyetten eş başkan seçti. Başlangıçta etnik Arap olan Mansour Seloum’u (daha sonra Rojava’ya yeni bir anayasa düzenlemek üzere yürütme komitesi başkanı seçildi) ve etnik Kürt olan 27 yaşındaki Leyla Muhammed şimdiye kadar Tel Abyad’ın ilk kadın belediye başkanıydı.[23]

29 Şubat 2016 tarihinde IŞİD kenti ele geçirmek için yeni bir saldırıya girişti, ancak YPG güçleri ABD ordusunun hava desteği ile IŞİD'i geri püskürttüler.[24] Saldırı sırasında PYD"ye göre 17 sivil ve 8 YPG militanı ve 100'den fazla yakın IŞİD militanı öldü.[24] Türkiye'de yayınlanan Star gazetesine göre ise 45 IŞİD militanı öldü.[25] Rusya savunma bakanlığı yetkilileri IŞİD'in bu saldırısının Türkiye tarafından topçu ateşiyle desteklendiğini iddia ettiler.[26] Türkiye askeri kaynakları ise bu iddiayı sert bir dille yalanladı.[27] Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'ne göre, Türkiye sınırlarından sızma yoktu, ancak uykuda olan IŞİD'in uyuyan hücreleri ve diğerleri, YPG üniformalarını giyerek şehre girdiler.[28] Tel Abyad'da birçok IŞİD terör saldırısı vakası daha yaşandı, örneğin 29 Haziran ve 8 Temmuz 2016'da, her birinde on sivil hayatını kaybetti.[29][30]

15 Eylül 2016'da, Tel Abyad'daki birkaç kamu kurumsal binasına ABD bayrağı çekildi.[31] Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı, ABD Özel Harekât Kuvvetlerinin, Türkiye'deki Suriye Demokratik Güçlerine yönelik tacizleri veya saldırıları engellemek için Kobane Kantonu'ndaki Tel Abyad kasabasındaki ABD bayraklarının dalgalandığını doğruladı.[32] Türk ordusu ise bölgeyi 22 Eylül'de bombaladı.[33]

Günümüzde Tel Abyad’ın aynı zamanda Birleşik Ortak Görev Gücü’nün de bir merkezi olmuş ve ABD, ilk gözlem görevini Tal Abyad'da kurmuştur.

Kuzey Suriye Tampon Bölgesi

değiştir

Türk Silahlı Kuvvetleri, 8 Eylül 2019 tarihinde, ABD ile Türkiye arasındaki Güvenli Bölge anlaşması kapsamında, Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri ile ortak devriyelere başladı.[34]

Barış Pınarı Harekâtı

değiştir

9 Ekim 2019’da Türkiye Barış Pınarı Harekâtı'nın bir parçası olarak hava saldırıları düzenledi ve şehir içindeki Suriye Demokratik Güçlerinin militanlarını top ateşine tuttu. Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde, kentten kaçan Suriyeliler gösterildi.[kaynak belirtilmeli]

Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, askeri operasyonun amacının “terör koridoru oluşturulmasını önlemek” olduğunu söyledi.

9 Ekim 2019 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri başlattığı Barış Pınarı Harekâtı ile beraberinde Suriye Ulusal Ordusu ile Tel Abyad'ı YPG'den temizleyip, 13 Ekim tarihi itibarıyla[35] Milli Savunma Bakanlığı tarafından kentte kontrol sağlandığını açıklanmıştır. Böylece şehir dördüncü kez el değiştirmiştir.

28 Ekim'de bir yerel meclis kuruldu.[36]

2 Kasım 2019, 30 Kasım 2019 ve 23 Aralık 2019 tarihlerinde bölgeye YPG bombalı saldırılar düzenledi ve 21 sivil öldü.[37][38]

Barış Pınarı Hârekatı kapsamında Türkiye ve ÖSO'nun kontrol altına girmesiyle şehirdeki hayat normalleştirilmeye çalışılmıştır. 276 okulda 22 bin 457 öğrenciye eğitim verilmeye başlanmıştır.[39][40] Tel Abyad hastanesi Türkiye tarafından onarılmış ve hizmete açılmıştır.[41][42] Türkiye'den Tel Abyad'a elektrik verilmeye başlandı.[43] İçme suyu ve kanalizasyon şebekeleri onarılmaya başlandı.[44]

Tell Abyad'ın ele geçirilmesinin ardından, Türkiye kasabayı[45] doğrudan yönetti ve Şanlıurfa Valisi, Tel Abyad'a Türk liderliğindeki bir yönetim atadı.[46] Valilik ayrıca bölgeye Türk yetkililer tarafından eğitilmiş bir Suriye polisi sağlayacağını belirtti.[47] Ocak 2020 itibarıyla bölgenin iç güvenliğini TSK destekli Suriyeli polisler sağlamaktadır.[48][49] BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, Tel Abyad'da Türkiye'nin desteklediği güçlerin yaygın insan hakları ihlallerine maruz kalacağını bildirdi ve Türkiye'yi konuyla ilgili soruşturma başlatmaya çağırdı.[50]

30 Nisan 2023'te PKK'nın yerleştirdiği patlayıcıların yayılması sırasında 2 Türk ve 1 Suriyeli polis hayatını kaybetti, 7'si Türk 11 polis de yaralandı.[51]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "General Census of Population and Housing 2004: Tell Abyad nahiyah" (Arapça). Suriye Merkezi İstatistik Bürosu. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015. 
  5. ^ a b Günümüzde Suriye Türkmenleri — Suriye’de Değişimin Ortaya Çıkardığı Toplum: Suriye Türkmenleri, s. 20 ORSAM Rapor № 83. ORSAM – Ortadoğu Türkmenleri Programı Rapor № 14. Ankara — November 2011, 33 sayfa.
  6. ^ مهرجان تل ابيض الخامس للثقافة والتراث والفنون[ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ "مهرجان الفنون الأول 2012". 8 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2012. 
  8. ^ "Arab Tribes Split Between Kurds And Jihadists". Carnegie Endowment for International Peace. 2015. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  9. ^ "Kurds eye new corridor to Mediterranean". Al-Monitor. 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2017. 
  10. ^ "US Expresses Concerns About PYD Human Rights". BasNews. 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  11. ^ "PanARMENIAN.Net - Mobile". panarmenian.net. 26 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  12. ^ "Surviving Aleppo: An Interview with Nerses Sarkissian". Armenian Weekly. 9 Aralık 2015. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  13. ^ "BasNews". 6 Ağustos 2015. 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2016. 
  14. ^ a b "Ethnic cleansing in Tall Abyad?" (PDF). Kurdwatch. Ocak 2016. 26 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  15. ^ "YPG's greatest challenge: Kurdish-Arab relations in Syria". Middle East Eye. 22 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  16. ^ a b c Balanche, Fabrice (21 Aralık 2018). "Tal Abyad: Achilles Heel of the Syrian Kurdish Belt". The Washington Institute. 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2019. 
  17. ^ Tel Abyad 'YPG güçlerinin eline geçti' 19 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC Türkçe
  18. ^ Tel Abyad’dan kaçan 3 binden fazla sivil Türkiye’ye geçti,[ölü/kırık bağlantı] sendika.org, 22.10.2015 tarihinde erişildi.
  19. ^ a b PYD’nin çekildiği Tel Abyad’a ÖSO bayrağı asıldı 25 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet
  20. ^ Tel Abyad Sınır Kapısı açıldı 19 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İhlas Haber Ajansı, 22.10.2015 tarihinde erişildi
  21. ^ 'Tel Abyad’da kanton değil, özyönetim ilan edildi' 18 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TimeTürk, 22.10.2016 tarihinde erişildi.
  22. ^ Tom Perry (21 Ekim 2015). "Town joins Kurdish-led order in Syria, widening sway at Turkish border". Reuters. 21 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2015. 
  23. ^ Wladimir van Wilgenburg (1 Temmuz 2016). "Young female mayor breaks boundaries in Syrian town freed from Islamic State". MiddleEastEye. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2016. 
  24. ^ a b Tel Abiyad, IŞİD'ten tamamen temizlendi 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 04.03.2016 tarihinde alındı.
  25. ^ Tel Abyad’da yeni Kobani senaryosu 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Star gazetesi, 04.03.2016 tarihinde alındı.
  26. ^ Rusya: Türkiye'nin Tel Abyad'a saldırdığı teyit edildi 2 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., sputniknews.com, 04.03.2016 tarihinde alındı.
  27. ^ Rusya'nın çirkin iftirasına sert yalanlama 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., milliyet gazetesi, 04.03.2016 tarihinde alındı.
  28. ^ "By Caliphate Cubs and Self-Defense Uniforms, IS Makes a Big Operation". syriahr (Arapça). 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016. 
  29. ^ "ISIS attack kills ten in Kurdish-held Syrian town". ARA News. 1 Temmuz 2016. 8 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2016. 
  30. ^ "Islamic State jihadis threaten civil peace in Syria's Tell Abyad". ARA News. 8 Temmuz 2016. 11 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2016. 
  31. ^ "US flags raised in Syrian Kurdish-held town of Tal Abyad". Kurdistan24. 16 Eylül 2016. 11 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2019. 
  32. ^ "Mysterious American Flags In Northern Syria Were Planted By U.S. Troops, Pentagon Says". Huffington Post. 20 Eylül 2016. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  33. ^ "Turkey bombs Kurdish positions near Syria's Tel-Abyad". AraNews. 22 Eylül 2016. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2019. 
  34. ^ https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/turkey-us-begin-safe-zone-joint-patrols-in-north-syria/2019/09/08/9061d632-d21a-11e9-8924-1db7dac797fb_story.html 16 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkey, US begin ‘safe zone’ joint patrols in north Syria
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019. 
  36. ^ "Local council set up in terror-free Tal Abyad in Syria - World News". Hürriyet Daily News. 28 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  37. ^ "Tel Abyad'daki bombalı saldırıda 8 sivil hayatını kaybetti". BBC News Türkçe. 23 Aralık 2019. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  38. ^ "Tel Abyad'da bombalı saldırı: 13 sivil hayatını kaybetti". BBC News Türkçe. 2 Kasım 2019. 6 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  39. ^ "Tel Abyad'da 22 bin 457 öğrenciye eğitim". Hürriyet. 27 Şubat 2020. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  40. ^ "Tel Abyad'da 22 bin 457 öğrenciye eğitim veriliyor". Star.com.tr. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  41. ^ "Tel Abyad Hastanesi onarıldı". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. 28 Kasım 2019. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  42. ^ "Türkiye Tel Abyad Hastanesi'ni onardı". Timeturk.com. 27 Kasım 2019. 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  43. ^ "Türkiye'den Tal Abyad'a elektrik". İhlas Haber Ajansı. 12 Aralık 2019. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  44. ^ "Tel Abyad'da Haşerelere Karşı İlaçlama". Pusula Haber. 26 Şubat 2020. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  45. ^ A new Gaza: Turkey's border policy in northern Syria (İngilizce). 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  46. ^ "Turkey appoints governors in recently invaded northern Syrian towns – Rudaw". Ahval (İngilizce). 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  47. ^ "Turkey to appoint 4,000 police officers to Syria". Ahval (İngilizce). 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  48. ^ "Tel Abyad'da yerel polisler göreve başladı". Anadolu Ajansı. 13 Ocak 2020. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  49. ^ "Türkiye'den Rasulayn ve Tel Abyad'a 4 bin yerel polis". Ahval. 6 Aralık 2019. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  50. ^ "UN rights chief calls for Turkey to probe violations in northern Syria". UN News (İngilizce). 18 Eylül 2020. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 
  51. ^ "Suriye'nin Tel Abyad kentinde patlama: 2 polis şehit". T24. 30 Nisan 2023. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tel_Abyad&oldid=34462252" sayfasından alınmıştır