Vikipedi

Suriye (bölge)

Akdeniz'in doğusundaki bölge
Bu madde aynı zamanda "Büyük Suriye" veya "Suriye-Filistin" olarak da adlandırılan bölge hakkındadır. Diğer kullanımlar için Suriye (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Suriye adlı egemen devlet için Suriye sayfasına bakınız.

Suriye (Hiyeroglif Luvicesi: Sura/i; Yunanca: Συρία) Arapçada eş-Şam olarak bilinir (Arapça: ٱلشَّام) Batı Asya'da, Akdeniz'in doğusunda yer alan ve geniş anlamda Levant ile eşanlamlı olan tarihi bir bölgenin adıdır.[3] Diğer eşanlamlılar Büyük Suriye veya Suriye-Filistin'dir.[2] Bölge sınırları tarih boyunca değişmiştir. Modern zamanlarda, Suriye terimi en yaygın olarak daha küçük Suriye Arap Cumhuriyeti'ni ifade etmek için kullanılır.

Suriye
Arapça: ٱلشَّام
Eş-Şām[1]

Büyük Suriye[1]
Suriye-Filistin[2]
Levant
Şam'ın Eski Şehri'ndeki Emevî Camii
Osmanlı Suriyesi 1851 haritası
Osmanlı Suriyesi 1851 haritası
Ülkeler ve bölgeler

Terim aslen Kuzey Mezopotamya, günümüz Irak'ında bulunan eski bir uygarlık olan Asurlulardan türetildi.[4][5] Helenistik Dönem'de Suriye terimi tüm Levant için Koele-Suriye olarak kullanıldı. Roma yönetimi altında bu terim, daha sonra Suriye Fenike'si ve Koele-Suriye'ye ayrılan Suriye eyaletine ve Suriye Palaestina eyaletine atıfta bulunmak için kullanıldı. Bizanslılar altında, Syria Prima ve Syria Secunda eyaletleri Koele-Suriye'den çıktı. Müslümanların Levant'ı fethinden sonra, terimin yerini Arapça eşdeğeri olan Şam aldı ve Raşidun, Emevi, Abbasi ve Fatımi halifelikleri altında Bilad'üş-Şam, bölgenin çoğunu kapsayan bir metropol vilayetinin adıydı. 19. yüzyılda Suriye adı, Bilad'üş-Şam'ın tamamını ya Suriyah ya da sonunda Arapça Bilad'üş-Şam'ın yerini alan modern Suriyya olarak belirtmek için modern Arapça biçiminde yeniden canlandırıldı.[6]

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, bölgenin modern sınırları Fransız ve İngiliz manda anlaşmasının ilanı ve ardından tanımlanmasıyla belirlendi. Bölge; Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Fransız ve İngiliz kontrolüne geçti ve Büyük Lübnan, Fransız manda yönetimi altındaki çeşitli devletler, İngiliz kontrolündeki Filistin Mandası ve Mavera-i Ürdün Emirliği'ne bölündü. Suriye terimi, Fransız yönetimi altındaki birkaç manda devletine ve eşzamanlı ancak kısa ömürlü Suriye Arap Krallığı'na uygulandı. Suriye mandası devletleri yavaş yavaş Suriye Devleti olarak birleşti ve sonunda 1946'da bağımsız Suriye oldu. Bu dönem boyunca pan-Suriye milliyetçileri Büyük Suriye'nin yaratılmasını savundular.

Etimoloji ve terimin evrimi

değiştir

Çeşitli kaynaklar, Suriye adının kendisinin Luvice "Sura/i" teriminden ve türemiş antik Yunanca adından: Σύριοι, Sýrioi veya Σύροι, Sýroi'den türetildiğini gösterir; bunların her ikisi de orijinal olarak Kuzey Mezopotamya'daki Aššūrāyu'dan (Asur) - günümüzde Irak - türetilmiştir.[4][5] Ancak, Seleukos İmparatorluğu sırasında bu terim tüm Levant'a da uygulandı ve bundan böyle Yunanlar Mezopotamya'nın Süryanileri ile Levant'ın Aramileri arasında ayrım yapmaksızın bu terimi kullanmaya başladılar.[7][8][9] MÖ 5. yüzyılda Herodot için Suriye, kuzeyde Halis'e (modern Kızılırmak Nehri) ve güneyde Arabistan ve Mısır'a kadar uzanıyordu. Yaşlı Plinius ve Pomponius Mela için Suriye, Bereketli Hilal'in tamamını kapsıyordu.

Geç Antik Çağ'da "Suriye", Akdeniz'in doğusunda, Fırat Nehri'nin batısında, Arap Çölü'nün kuzeyinde ve Toros Dağları'nın güneyinde yer alan bir bölge anlamına geliyordu,[10] böylece modern Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail, Filistin ve Güney Türkiye'nin bazı kısımları, yani Hatay ili ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin batı yarısını da içeriyordu. Bu geç tanım, Klasik Arapçada eş-Şam adıyla bilinen bölgeye eşdeğerdir. (Arapça: ٱَلشَّام,[11] kuzey [ülke] anlamına gelir[11] [Arapça: šʔm, "sol, kuzey" kökünden türemedir]). MS 7. yüzyılda Bizans Suriye'sinin Müslümanlar tarafından fethinden sonra, Suriye adı bölgede birincil kullanımın dışında kaldı, yerini Arapça eşdeğeri Şam aldı, ancak Bizans ve Batı Avrupa kullanımında orijinal anlamında ve Süryanice Hristiyan edebiyatında hayatta kaldı.[6] 19. yüzyılda Suriye adı, Bilad'üş-Şam'ın tamamını ya Suriyah ya da sonunda Arapça Bilad'üş-Şam'ın yerini alan modern Suriyya olarak belirtmek için modern Arapça biçiminde yeniden canlandırıldı.[6] Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Suriye adı, Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'na ve eş zamanlı ancak kısa ömürlü Suriye Arap Krallığı'na uygulandı.

Coğrafya

değiştir
Ana madde: Suriye'nin adı
 
Suriye'yi Toros Dağları'ndan Sina Yarımadası'na ve Fırat'a kadar uzanan toprak olarak gösteren, ancak Yukarı Mezopotamya'yı içermeyen harita

En yaygın tarihsel anlamda, 'Suriye', İskenderun ve Antik Antakya Şehri dahil olmak üzere tüm kuzey Levant'ı veya geniş bir anlamda Roma Mısır'ı kadar güneydeki tüm Levant'ı ifade eder, ancak Mezopotamya'yı içermez. "Büyük Suriye" bölgesi (Arapça: سُوْرِيَّة ٱلْكُبْرَىٰ, Sūrīyah al-Kubrā); "Doğal Suriye" olarak da adlandırılır (Arapça: سُوْرِيَّة ٱلطَّبِيْعِيَّة, Sūrīyah aṭ-Ṭabīʿīyah) veya "Kuzey Ülkesi" (Arapça: بِلَاد ٱلشَّام, Bilād ash-Shām),[1] Doğu Akdeniz (veya Levant) ve Batı Mezopotamya'yı kapsayan, kabaca Orta Çağ Arap halifeliklerinin Bilad'üş-Şam eyaletine uzanır. Yedinci yüzyılda Levant'ın Müslümanlar tarafından fethi, Suriye bölgesinin çoğunu kapsayan bu eyaletin ortaya çıkmasına neden oldu ve bu kavramla büyük ölçüde örtüşmeye başladı. Diğer kaynaklar, Büyük Suriye teriminin Osmanlı yönetimi sırasında, 1516'dan sonra, günümüz Filistin, Suriye, Ürdün, Lübnan ve İsrail'de bulunan yaklaşık alanı belirtmek için yapıldığını göstermektedir.[12]

"Suriye"nin kapsamının tanımındaki belirsizlik, Suriye ve Asur gibi kulağa hoş gelen isimlerin etimolojik olarak karıştırılmasıyla daha da kötüleşiyor. İki ismin nihai etimolojik kimliği sorusu bugün açık kalıyor, ancak etimolojiden bağımsız olarak, iki isim Herodot zamanından beri sıklıkla değiştirilebilir veya eşanlamlı olarak kabul edildi.[13] Ancak Roma İmparatorluğu 'Suriye' ve 'Asur'u iki ayrı varlık, Roma Suriye'si ve Roma Asur'u olarak ifade etmeye başladı.

Levant'ı Suriye bölgesi olarak ele alan Killebrew ve Steiner, bölgenin sınırlarını batıda Akdeniz, doğuda Arap Çölü ve Mezopotamya ve kuzeyde Anadolu'nun Toros Dağları olarak kabul ettiler.[3] Müslüman coğrafyacı Muhammed el-İdrisi 1150 yılında bölgeyi ziyaret etmiş ve Bilad'üş-Şam'ın kuzey bölgelerini şu şekilde tayin etmiştir:

Levanten denizinde iki ada vardır: Rodos ve Kıbrıs; ve Levanten topraklarında: Antarsus, Lazkiye, Antakya, Mopsuhestia, Adana, Anazarbus, Tarsus, Kırkesya, Şamrtaş, Antalya, el-Batira, el-Mira, Macri, Astroboli; ve iç bölgelerde: Apamea, Salamiya, Kinnesrin, el-Castel, Halep, Resafa, Rakka, Rafeka, el-Cisr, Minbic, Mar'aş, Saruj, Ḥarran, Edessa, El-Ḥadath, Samosata, Malatiya, Ḥüsn Mansur, Zabatra, Jersoon, el-Leen, el-Bedandour, Cirra ve Tuleb.

Yaşlı Plinius ve Pomponius Mela için Suriye, Bereketli Hilal'in tamamını kapsıyordu. Geç Antik Çağ'da "Suriye", Akdeniz'in doğusunda, Fırat Nehri'nin batısında, Arabistan Çölü'nün kuzeyinde ve Toros Dağları'nın güneyinde yer alan bir bölge anlamına geliyordu,[10] böylece modern Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail, Filistin Devleti, Hatay İli ve Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin batı yarısı kapsıyordu. Bu geç tanım, Klasik Arapçada eş-Şam adıyla bilinen bölgeye eşdeğerdir (Arapça: ٱلشَّام[11] kuzey [ülke] anlamına gelir,[11] Arapça: šʔm, Arapça: شَأْم "sol, kuzey" kökünden türemedir). Yedinci yüzyılda Bizans Suriye'sinin Müslümanlar tarafından fethinden sonra, Suriye adı bölgenin kendisinde birincil kullanımdan düştü, yerini Arapça eşdeğeri Bilad'üş-Şam ("Kuzey Diyarı") aldı, ancak Bizans ve Batı Avrupa kullanımında ve Süryani Hristiyan edebiyatında orijinal anlamıyla varlığını sürdürdü. 19. yüzyılda Suriye adı, Bilad'üş-Şam'ın tamamını ya Suriyah ya da sonunda Arapça Bilad'üş-Şam'ın yerini alan modern Suriyya olarak belirtmek için modern Arapça biçiminde yeniden canlandırıldı.[6] Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, 'Suriye' adı Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'na ve eşzamanlı ancak kısa ömürlü Suriye Arap Krallığı'na uygulandı.

Etimoloji

değiştir
Ana madde: Suriye'nin adı

Suriye

değiştir

Çeşitli kaynaklar, Suriye adının kendisinin Luvice "Sura/i" teriminden ve türemiş antik Yunanca adından: Σύριοι, Sýrioi veya Σύροι, Sýroi'den türetildiğini gösterir; bunların her ikisi de orijinal olarak Kuzey Mezopotamya'daki Aššūrāyu'dan (Asur) - günümüzde Irak - türetilmiştir.[4][5] Ancak, Seleukos İmparatorluğu sırasında bu terim tüm Levant'a da uygulandı ve bundan böyle Yunanlar Mezopotamya'nın Süryanileri ile Levant'ın Aramileri arasında ayrım yapmaksızın bu terimi kullanmaya başladılar.[7][8][9]

'Suriye' adının en eski kanıtı, MÖ 8. yüzyılda Hiyeroglif Luvicesi ve Fenikece ile yazılmış iki dilli bir yazıttadır. Bu yazıtta Luvice Sura/i kelimesi Fenikecede ʔšr "Asur"a çevrilmiştir.[9] MÖ 5. yüzyılda Herodot için Suriye, kuzeyde Halis'e (modern Kızılırmak Nehri) ve güneyde Arabistan ve Mısır'a kadar uzanıyordu.

'Suriye' adı, Yunanların Asur egemenliği altında yaşayan çeşitli Yakın Doğu halklarına ayrım gözetmeksizin uyguladıkları Grekçe isim olan "Σύριοι, Syrioi"den türemiştir. Modern bilim, Yunanca sözcüğün, nihayetinde Akadcadaki Aššur'dan türetilen "Ἀσσυρία, Asurlular"a kadar uzandığını doğrulamaktadır.[14]

Suriye'nin klasik Arapça telaffuzu Sūriya'dır (Modern Standart Arapça telaffuz Sūrya'nın aksine). Bu isim yaklaşık 1870'ten önce Müslümanlar arasında yaygın olarak kullanılmamıştı, ancak daha önce Hristiyanlar tarafından kullanılıyordu. Süryani Ortodoks Kilisesine göre, "Suriye" erken Hristiyanlıkta "Hristiyan" anlamına geliyordu.[kaynak belirtilmeli] İngilizcede "Suriyeli", tarihsel olarak Suriyeli Efrem gibi bir Suriyeli Hristiyan anlamına geliyordu. 1936'da Suriye'nin ilanından sonra, etnik kökene bakılmaksızın o devletin vatandaşlarını belirtmek için "Suriyeli" terimi kullanılmaya başlandı. "Süryani" sıfatı, (Arapça: suryāni, Arapça: سُرْيَانِي) "Suriyeli"nin belirsizliğini önlemek için bir etnonim olarak o zamandan beri yaygın olarak kullanılmaya başlandı.

Şu anda, Arapça Sūriya terimi Suriye'nin tarihi bölgesinin aksine, genellikle modern Suriye devletini ifade eder.

Şam

değiştir

Büyük Suriye, yaygın olarak eş-Şam olarak bilinir. Arapçada etimolojik olarak terim "sol taraf" veya "kuzey" anlamına gelir, çünkü Hicaz'da doğuya bakan, güneşin doğuşuna dönük biri kuzeyi solda bulacaktır. Bu, "sağ taraf" veya "güney" anlamına gelen Yemen (Arapça: اَلْيَمَن, el-Yemen) adının tersidir. Daha tipik olan ش م ل (š-m-l)'nin ش ء م (š-ʾ-m) varyasyonu, aynı semantik gelişimle Eski Güney Arapçasında 𐩦𐩱𐩣 (s²ʾm) de kanıtlanmıştır.[11][15]

Şam'ın kökü, Arapça: ش ء م (š-ʾ-m) ayrıca geleneksel olarak sol el ve daha soğuk kuzey rüzgarları ile ilişkilendirilen şanssızlık çağrışımlarına sahiptir. Yine bu, mutluluk ve başarı ile Yemen'e ve olumlu olarak görülen ılık-nemli güney rüzgarına zıttır; Arabia Felix'in etimolojisi için bir teori, bu anlamın çevirisiyle Yemen'i ifade ediyor.[kaynak belirtilmeli]

Şam bölgesi bazen uzun zamandır önemli bir bölgesel merkez olan Şam'ın hakim olduğu bölge olarak tanımlanır.[kaynak belirtilmeli] Aslında, Eş-Şam kelimesi tek başına Şam şehrine atıfta bulunabilir.[16] Benzer zıt temayla devam eden Şam, tıpkı San'a'nın güney için tuttuğu gibi bölgenin ticari destinasyonu ve temsilcisiydi.

Kuran 106:2, yazın Suriye'ye giden, daha soğuk havalardan kaçınmak ve aynı şekilde kışın Yemen'de mal satmak için seyahat eden kervanların bu uygulamasına atıfta bulunur.[17][18]

Adı genellikle Arapçada سَام, Sām olarak geçen Nuh'un oğlu Sam adının farklı bir ilk ünsüzle ve herhangi bir iç gırtlak noktası olmaksızın hiçbir bağlantısı yoktur. Buna rağmen, iki isim ve hatta bölge arasında uzun süredir devam eden bir halk birlikteliği vardır, çünkü Sam'in İncil'deki soyundan gelenlerin çoğu tarihsel olarak civarda yer almaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Tarihsel olarak, Baalshamin (Aramice: ܒܥܠ ܫܡܝܢ, romanize: Ba'al Šamem 'Cennet(ler)in Efendisi'),[19][20] Kenan/Fenike ve antik Palmira'da bir Sami gökyüzü tanrısıydı.[21][22] Dolayısıyla Şam (cennet veya gökyüzü) anlamına gelir. Dahası; İbranicede şam (שָׁמַ) "gökyüzü" anlamına gelen Akadca šamû'dan türemiştir.[23] Örneğin, Güneş için İbranice kelime shemesh'tir, burada shamayim'deki[note 1] (Akadca: šamû 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) "shem/sham" "gökyüzü" anlamına gelir ve esh (Akadca: išātu) "ateş" demektir, yani "gökyüzü ateşi" anlamına gelir.

Tarih

değiştir
Daha fazla bilgi: Geç Hititler ve Antik Levant tarihi
 
Epemiye antik kenti, Suriye, Helenistik ve Roma dönemlerinde önemli bir ticaret merkezi ve müreffeh bir şehirdi.

Antik Suriye

değiştir

Herodot, bugünün Türkiye'sinde Kapadokya (Tarihler, I.6) dahil olmak üzere Halys Nehri'nden, Serbonis Gölü'nün hemen güneyinde yer alan Casius Dağı'na (Tarihler II.158) kadar uzanan araziyi belirtmek için Συρία kelimesini kullanır. (Tarihler III.5). Herodot'un farklı yerlerdeki çeşitli açıklamalarına göre, Suriye'yi Fenike kıyı şeridinin tamamının yanı sıra Cadytis (Kudüs) gibi şehirleri içerecek şekilde tanımlar (Tarihler III.159).[13]

Helenistik Suriye

değiştir

Yunanca kullanımında, Suriye ve Asurya neredeyse birbirinin yerine kullanıldı, ancak Roma İmparatorluğu'nda Suriye ve Asurya farklı coğrafi terimler olarak kullanılmaya başlandı. Roma İmparatorluğu döneminde "Suriye", "İmparatorluğun Küçük Asya ile Mısır arasında yer alan bölgelerine", yani Batı Levant'a atıfta bulunurken, "Asurya" Pers İmparatorluğu'nun bir parçasıydı ve yalnızca çok kısa bir süre Roma denetimine girdi (MS 116-118, Roma genişlemesinin tarihi zirvesine işaret eder).

Roma Suriye'si

değiştir
Daha fazla bilgi: Suriye (eyalet), Asurya (eyalet) ve Koele-Suriye
 
Sergiopolis'teki kalıntılar

Roma döneminde, Suriye terimi tümKkuzey Levant'ı kapsamak için kullanılır ve kuzeydoğuda, Yaşlı Plinius'un batıdan doğuya, Kommagene Krallığı, Sophene ve Adiabene - önceden bilinen Asur olarak bilinirdi - olarak tanımladığı belirsiz bir sınırı vardır.[24]

 
Palmira, antik Suriye'nin en zengin şehirlerinden biri

Bu dönemde çeşitli yazarlar bu terimi tüm Levant bölgesini tanımlamak için kullandılar; Yeni Ahit, adı birçok kez bu anlamda kullanmıştır.[25]

MÖ 64'te Suriye, Pompey'in fethinden sonra Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti oldu. Roma Suriye'si güneyde Yahudiye, kuzeyde Anadolu-Yunan toprakları, batıda Fenike ile komşuydu ve doğuda Partlarla sürekli mücadele halindeydi. MS 135'te Suriye-Palaestina, tüm Levant ve Batı Mezopotamya'yı içine alacak hale geldi. 193'te eyalet Suriye'ye (Koele-Suriye) ve Fenike'ye bölündü . 330 ile 350 yılları arasında (muhtemelen yaklaşık 341), Euphratensis eyaleti, başkenti Hierapolis olan Suriye Koele ve eski Kommagene krallığının dışında kuruldu.[26]

Yaklaşık 415'ten sonra Suriye Koele, başkenti Antakya'da kalacak şekilde Suriye I ve Asi Nehri üzerindeki Epemiye'de başkenti olan Suriye II veya Salutaris'e bölündü. 528'de I. Justinianus, küçük kıyı eyaleti Theodorias'ı her iki ilin topraklarından çıkardı.[27]

Bilad'üş-Şam

değiştir
Ana madde: Bilad'üş-Şam

Bölge, Müslümanların Yermuk Muharebesi'nde Bizans İmparatorluğu'na karşı kazandığı zaferden sonra Raşidün Halifeliği'ne ilhak edildi ve Bilad'üş-Şam eyaleti olarak tanındı. Emevi Halifeliği sırasında, Şam beş cund veya askeri bölgeye bölündü. Bunlar Cund Şam (Şam bölgesi için), Cund Ḥimṣ (Humus bölgesi için), Cund Filistin (Filistin bölgesi için) ve Cund el-Urdunn (Ürdün bölgesi için) idi. Daha sonra Cund Kinnasrîn, Jund Hims'in bir parçasından yaratıldı. Şam şehri, Abbasi Halifeliğinin yükselişine kadar İslam Hilafetinin başkentiydi.[28][29][30]

Osmanlı Suriye'si

değiştir
Ana maddeler: Osmanlı Suriyesi, Şam (eyalet) ve Suriye Vilayeti

Osmanlı'nın daha sonraki çağlarında, sınırları ve hükûmet merkezi olarak şehirlerin seçimi zamanla değişen vilayetlere veya nahiyelere bölünmüştür. Lübnan Dağı ve Kudüs'ün iki özel bölgesine ek olarak Halep, Şam ve Beyrut'un vilayetleri veya alt illeri. Halep, günümüzün kuzey Suriye'sinden ve Güney Türkiye'nin bazı bölümlerinden oluşuyordu. Şam, Güney Suriye'yi ve günümüz Ürdün'ünü kapsıyordu. Beyrut, Lübnan'ı ve Lazkiye liman kentinden güneye doğru Celile'ye kadar Suriye kıyılarını kapsıyordu. Kudüs ise Celile'nin güneyinde, Ürdün Nehri'nin ve Arabah Vadisi'nin batısındaki topraklardan oluşuyordu.

Bölgenin nüfusuna Sünni Müslümanlar hakim olmasına rağmen, aynı zamanda Şii, Nusayri ve İsmaili Müslümanlar, Süryani Ortodoks, Maruni, Rum Ortodoks, Katolik ve Melkani Hristiyanları, Yahudiler ve Dürzilerden oluşan oldukça büyük bir nüfusu da barındırıyordu.

  •  
    1803 Cedid Atlas, Osmanlı Suriye'sini sarı renkle gösteriyor
  •  
    Osmanlı Suriye'si bölgesini gösteren Asya'daki Osmanlı İmparatorluğu'nun 1810 haritası
  •  
    Birinci Dünya Savaşı öncesi İngiliz Hükûmeti haritasında gösterilen Orta Doğu'daki etnik gruplar. Suriye bölgesinin birincil nüfusu "Araplar (yerleşik)" ve iç kesimlerde "Araplar (göçebe)" olarak tanımlanmaktadır.

Arap Krallığı ve Fransız işgali

değiştir
Ana maddeler: İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi, Suriye Arap Krallığı ve Fransız Suriye ve Lübnan Mandası
 
Suriye'nin Bağımsızlığı Kitabı (Arapça: ذِكْرَى اِسْتِقْلَال سُوْرِيَا, romanize: Dhikrā Istiqlāl Sūriyā), Suriye Krallığı'nın ilan edilen sınırlarını gösteren, 8 Mart 1920'de Bağımsızlık Bildirgesi'nin tarihini belirtir.

İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi (İEDTY), 1917 ve 1920 yılları arasında, Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında eski Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgeleri üzerindeki İngiliz, Fransız ve Arap askeri yönetimiydi. Arap milliyetçiliği dalgası, ortaya çıkan ilk modern Arap devletinin, 8 Mart 1920'de Suriye Haşimi Arap Krallığı'nın yaratılmasına doğru evrildi. Krallık, yalnızca İEDTY Doğu olarak bilinen iç bölge üzerinde kontrol uygularken Suriye'nin tüm bölgesini talep etti. Bu, 19-26 Nisan 1920 San Remo Konferansı'nda Fransız Suriye ve Lübnan Mandası ve İngiliz Filistin Mandası ilanının hızlandırılmasına ve ardından Temmuz 1920'de Fransız ordularının galip olduğu Fransa-Suriye Savaşı'na yol açtı. Fransa, yeni ilan edilen krallığı ve Şam'ı ele geçirerek Arap devletini iptal etti.[31]

Daha sonra Fransız general Henri Gouraud, manda şartlarını ihlal ederek, Fransız Suriye Mandası'nı altı devlete böldü. Bunlar Şam (1920), Halep (1920), Nusayri Devleti (1920), Cebel el-Dürzi (1921), özerk İskenderun Sancağı (1921) (Türkiye'de günümüz Hatay'ı) ve Büyük Lübnan (1920) (günümüzdeki Lübnan) devletleriydi.

Pan-Suriye milliyetçiliğinde

değiştir
 
Antun Sadi'nin "Suriye" ve "Asur" isimleri arasındaki etimolojik bağlantıya dayanan "Doğal Suriye" SSMP haritası

Bölgenin sınırları tarih boyunca değişti ve en son modern zamanlarda kısa ömürlü Suriye Arap Krallığı'nın ilanı ve ardından Fransız ve İngiliz manda anlaşmasıyla tanımlandı. Bölge, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Fransız ve İngiliz Mandası'na geçti ve Büyük Lübnan, çeşitli Suriye manda devletleri, Filistin Mandası ve Mavera-i Ürdün Emirliği'ne bölündü. Suriye mandası devletleri yavaş yavaş Suriye Devleti olarak birleşti ve sonunda 1946'da bağımsız Suriye oldu. Bu dönem boyunca, Antun Sadi ve partisi Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi, "Suriye" ve "Asur" arasındaki etimolojik bağlantıya dayanarak "Büyük Suriye" ya da "Doğal Suriye"yi; Kıbrıs, Sina Yarımadası, modern Suriye, Lübnan, Filistin, Ürdün, Irak, Kuveyt, İran'ın Ahvaz bölgesi ve Türkiye'nin Kilikya bölgesini kapsayacak şekilde tasavvur etti.[32][33]

Dini önemi

değiştir

Bölge, İbrahimi dinler için önemli olan sitelere sahiptir:[1][34][35]

Yer Tanım Resim
Akka Akka, Bahailik için en kutsal yer olan Bahaullah'ın Makamı'na ev sahipliği yapmaktadır.[36][37]  
Halep Halep, hem Hristiyanlıkta[38] hem de İslam'da saygı gören Zekeriya'nın[39] kalıntılarını barındırdığına inanılan bir Ulu Cami'ye ev sahipliği yapmaktadır.[40][41]  
Beytüllahim Beytüllahim'de Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için önemli olan siteler var. Bunlardan biri, üç inancın üyelerinin saygı duyduğu Rahel'in mezarı. Bir diğeri, Hıistiyanlar tarafından saygı duyulan[42] Doğuş Kilisesi ve yakınında, Müslümanlar tarafından saygı duyulan Ömer Camii.[43]  
Şam Eski Şehir, Emevi döneminden kalma en büyük ve en iyi korunmuş camilerden biri olarak kabul edilen bir Ulu Camii'ye[44][45][46] sahiptir. Zekeriya'nın babası gibi Hristiyanlıkta[38] ve İslam'da saygı gören oğlu Vaftizci Yahya'nın[28] kalıntılarını barındırdığına inanılıyor.[41] Diğer önemli yerler arasında Bab'ül-Sahir[47][48] ve Seyyidah Rukayya Camii bulunmaktadır.[49][50]  
Hayfa Hayfa, Báb'ın Makamı'nin bulunduğu yerdir. Bahailik için kutsaldır.[34][51] Yakınlarda Kermil Dağı vardır. Kitab-ı Mukaddes figürü İlyas ile ilişkilendirildiği için Hristiyanlar, Dürziler, Yahudiler ve Müslümanlar için önemlidir.[52]  
El-Halil Eski Şehir, Kitab-ı Mukaddes'teki İbrahim, karısı Sare, oğulları İshak, karısı Rebeka, oğulları Yakup ve karısı Lea'nın gömüldüğüne inanılan ve böylece Müslümanlar ve Yahudiler de dahil olmak üzere İbrahimi inançların takipçileri tarafından saygı duyulan Atababalar Mağarası'na ev sahipliği yapmaktadır.[53][54]  
Hıttin Hıttin, Şuayb'ın (muhtemelen Yitro) türbesine yakın olduğuna inanılan yere yakındır. Dürziler ve Müslümanlar için kutsaldır.[55][56]  
Eriha / En-Nebi Musa Batı Şeria'daki Eriha şehrinin yakınında, Müslümanlar tarafından Musa'nın mezar yeri olarak kabul edilen Nebi Musa (kelimenin tam anlamıyla: Peygamber Musa) bulunur.[35][57][58]  
Kudüs Eski Şehir, üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için seminal dini öneme sahip birçok yere ev sahipliği yapmaktadır. Bu siteler arasında Tapınak Tepesi,[59][60] Kutsal Kabir Kilisesi,[61][62] Mescid-i Aksa ve Ağlama Duvarı sayılabilir.[63] Yahudilikte en kutsal şehir[64] ve Sünni İslam'da üçüncü en kutsal şehir olarak kabul edilir.[65]  
Gerizim Dağı Sâmirîlikte Gerizim Dağı, dünyadaki en kutsal yer ve Tanrı tarafından bir tapınak inşa etmek için seçilen yerdir. Geleneklerine göre, Büyük Tufan'ın üzerinde yükselen ve Nuh'un karaya ineceği ilk karayı sağlayan, dünyanın en eski ve en merkezi dağıdır.[66] Aynı zamanda İbrahim'in neredeyse oğlu İshak'ı kurban ettiği yerdir.[67]  

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ İbranice'de mayim (מַיִם) "su" anlamına gelir. Yaratılış 1:6'da Elohim, "suyu sudan" ayırdı. Yeryüzünün üzerindeki alan gök suyuyla (sham-mayim) doluydu ve aşağıdaki dünya deniz suyuyla kaplıydı. (yam-mayim).

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d Mustafa Abu Sway. "The Holy Land, Jerusalem and Al-Aqsa Mosque in the Qur'an, Sunnah and other Islamic Literary Source" (PDF). Central Conference of American Rabbis. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ a b Pfoh, Emanuel (22 Şubat 2016). Syria-Palestine in The Late Bronze Age: An Anthropology of Politics and Power. Routledge. ISBN 978-1-3173-9230-9. 
  3. ^ a b Killebrew, A. E.; Steiner, M. L. (2014). The Oxford Handbook of the Archaeology of the Levant: C. 8000–332 BCE. OUP Oxford. s. 2. ISBN 978-0-19-921297-2. Batı kıyı şeridi ve doğu çölleri Levant'ın sınırlarını belirler ... Fırat ve Cebel el-Bişrī çevresindeki bölge, Anti-Lübnan silsilesinin doğu hinterlandının ve Hermon Dağı'nın ötesinde Suriye Çölü gibi kuzey Levant'ın doğu sınırını işaret ediyor. Bu sınır, güneyde, Mavera-i Ürdün'ın yaylaları ve doğu çöl bölgeleri şeklinde devam eder. 
  4. ^ a b c Rollinger (2006). "The terms "Assyria" and "Syria" again". Journal of Near Eastern Studies. 65 (4): 284-287. doi:10.1086/511103. 
  5. ^ a b c Frye (1992). "Assyria and Syria: Synonyms". Journal of Near Eastern Studies. 51 (4): 281-285. doi:10.1086/373570. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  6. ^ a b c d Salibi, Kamal S. (2003). A House of Many Mansions: The History of Lebanon Reconsidered. I.B.Tauris. ss. 61-62. ISBN 978-1-86064-912-7. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. To the Arabs, this same territory, which the Roman Empire considered Arabian, formed part of what they called Bilad al-Sham, which was their own name for Syria. From the classical perspective, however, Syria, including Palestine, formed no more than the western fringes of what was reckoned to be Arabia between the first line of cities and the coast. Since there is no clear dividing line between what is called today the Syrian and Arabian deserts, which actually form one stretch of arid tableland, the classical concept of what actually constituted Syria had more to its credit geographically than the vaguer Arab concept of Syria as Bilad al-Sham. Under the Romans, there was actually a province of Syria, with its capital at Antioch, which carried the name of the territory. Otherwise, down the centuries, Syria, like Arabia and Mesopotamia, was no more than a geographic expression. In Islamic times, the Arab geographers used the name arabicized as Suriyah, to denote one special region of Bilad al-Sham, which was the middle section of the valley of the Orontes River, in the vicinity of the towns of Homs and Hama. They also noted that it was an old name for the whole of Bilad al-Sham which had gone out of use. As a geographic expression, however, the name Syria survived in its original classical sense in Byzantine and Western European usage, and also in the Syriac literature of some of the Eastern Christian churches, from which it occasionally found its way into Christian Arabic usage. It was only in the nineteenth century that the use of the name was revived in its modern Arabic form, frequently as Suriyya rather than the older Suriyah, to denote the whole of Bilad al-Sham: first of all in the Christian Arabic literature of the period, and under the influence of Western Europe. By the end of that century it had already replaced the name of Bilad al-Sham even in Muslim Arabic usage. 
  7. ^ a b Herodotus. The History of Herodotus (Rawlinson). 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  8. ^ a b Joseph, John (2008). "Assyria and Syria: Synonyms?" (PDF). 20 Nisan 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  9. ^ a b c Rollinger, Robert, 2006 | The terms "Assyria" and "Syria" Again 
  10. ^ a b Taylor & Francis Group (2003). The Middle East and North Africa 2004. Psychology Press. s. 1015. ISBN 978-1-85743-184-1. 6 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  11. ^ a b c d e Article "AL-SHĀM" by C.E. Bosworth, Encyclopaedia of Islam, Volume 9 (1997), page 261.
  12. ^ "Lebanon - OTTOMAN RULE". countrystudies.us. 5 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. 
  13. ^ a b Herodotus. "Herodotus VII.63". Fordham University. 20 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. VII.63: The Assyrians went to war with helmets upon their heads made of brass, and plaited in a strange fashion which is not easy to describe. They carried shields, lances, and daggers very like the Egyptian; but in addition they had wooden clubs knotted with iron, and linen corselets. This people, whom the Hellenes call Syrians, are called Assyrians by the barbarians. The Chaldeans served in their ranks, and they had for commander Otaspes, the son of Artachaeus. 
  14. ^ First proposed by Theodor Nöldeke in 1881; cf. Harper, Douglas (November 2001). "Syria". Online Etymology Dictionary. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013. .
  15. ^ Younger Jr., K. Lawson (7 Ekim 2016). A Political History of the Arameans: From Their Origins to the End of Their Polities (Archaeology and Biblical Studies) (İngilizce). Atlanta, GA: SBL Press. s. 551. ISBN 978-1589831285. 
  16. ^ Tardif, P. (17 Eylül 2017). "'I won't give up': Syrian woman creates doll to help kids raised in conflict". CBC News. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2018. 
  17. ^ Ali, Maulana Muhammad (2002). The Holy Quran Arabic Text with English Translation, Commentary and comprehensive Introduction (İngilizce ve Arapça). The Ahmadiyyah Anjuman Ish'at Islam. s. 1247. ISBN 978-0913321058. 
  18. ^ [Kur'an 106:2]
  19. ^ Teixidor, Javier (2015). The Pagan God: Popular Religion in the Greco-Roman Near East. Princeton University Press. s. 27. ISBN 9781400871391. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017. 
  20. ^ Beattie, Andrew; Pepper, Timothy (2001). The Rough Guide to Syria. Rough Guides. s. 290. ISBN 9781858287188. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017. 
  21. ^ Dirven, Lucinda (1999). The Palmyrenes of Dura-Europos: A Study of Religious Interaction in Roman Syria. BRILL. s. 76. ISBN 978-90-04-11589-7. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2012. 
  22. ^ J.F. Healey (2001). The Religion of the Nabataeans: A Conspectus. BRILL. s. 126. ISBN 9789004301481. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017. 
  23. ^ Caplice, Richard I.; Snell, Daniel C. (1988). Introduction to Akkadian. Gregorian Biblical BookShop. s. 6. ISBN 9788876535666. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017. 
  24. ^ Pliny (AD 77) (March 1998). "Book 5 Section 66". Natural History. University of Chicago. ISBN 84-249-1901-7. 6 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  25. ^ Peake, Arthur S. (Arthur Samuel); Grieve, Alexander James (1920). A commentary on the Bible. Robarts - University of Toronto. London : T.C. & E.C. Jack. 
  26. ^ Kazhdan, Alexander, (Ed.) (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. s. 748. ISBN 978-0-19-504652-6. 
  27. ^ Kazhdan, Alexander, (Ed.) (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. s. 1999. ISBN 978-0-19-504652-6. 
  28. ^ a b Le Strange, G. (1890). Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. Londra: Committee of the Palestine Exploration Fund. ss. 30-234. OCLC 1004386. 
  29. ^ Blankinship, Khalid Yahya (1994). The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads. Albany, New York: State University of New York Press. ss. 47-50. ISBN 0-7914-1827-8. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  30. ^ Cobb, Paul M. (2001). White Banners: Contention in 'Abbāsid Syria, 750–880. Albany, NY: State University of New York Press. ss. 12-182. ISBN 0-7914-4880-0. 
  31. ^ Itamar Rabinovich, Symposium: The Greater-Syria Plan and the Palestine Problem in The Jerusalem Cathedra (1982), p. 262.
  32. ^ Sadi, Antun (2004). Milletlerin Doğuşu. Beyrut.  Translated and Reprinted
  33. ^ Ya'ari, Ehud (June 1987). "Behind the Terror". The Atlantic. 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ a b World Heritage Committee (2 Temmuz 2007). "Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage" (PDF). s. 34. 3 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008. 
  35. ^ a b O'Connor, J. M. (1998). The Holy Land: An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700. Oxford University Press. s. 369. ISBN 978-0-1915-2867-5. 
  36. ^ National Spiritual Assembly of the United States (January 1966). "Shrine of Bahá'u'lláh". Baháʼí News (418): 4. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2006. 
  37. ^ UNESCO World Heritage Centre (8 Temmuz 2008). "Baháʼí Holy Places in Haifa and the Western Galilee". 16 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008. 
  38. ^ a b Gospel of Luke, 1:5–79
  39. ^ "The Great Mosque of Aleppo | Muslim Heritage". www.muslimheritage.com. 24 Mart 2005. 7 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2016. 
  40. ^ "Meryem Suresi 2. Ayet". www.kuranmeali.com. 22 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022. 
  41. ^ a b Abdullah Yusuf Ali, The Holy Qur'an: Text, Translation and Commentary, Note. 905: "The third group consists not of men of action, but Preachers of Truth, who led solitary lives. Their epithet is: "the Righteous." They form a connected group round Jesus. Zachariah was the father of John the Baptist, who is referenced as "Elias, which was for to come" (Matt 11:14); and John the Baptist is said to have been present and talked to Jesus at the Transfiguration on the Mount (Matt. 17:3)."
  42. ^ Strickert, Frederick M. (2007). Rachel weeping: Jews, Christians, and Muslims at the Fortress Tomb. Liturgical Press. ss. 64-84. ISBN 978-0-8146-5987-8. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  43. ^ Guidetti, Mattia (2016). In the Shadow of the Church: The Building of Mosques in Early Medieval Syria. Arts and Archaeology of the Islamic World (Book 8). Brill; Lam edition. ss. 30-31. ISBN 978-9-0043-2570-8. Erişim tarihi: 9 Nisan 2018. 
  44. ^ Abu-Lughod, Janet L. (2007). "Damascus". Dumper, Michael R. T.; Stanley, Bruce E. (Ed.). Cities of the Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ss. 119-126. ISBN 978-1-5760-7919-5. 
  45. ^ Birke, Sarah (2 Ağustos 2013), Damascus: What's Left, New York Review of Books, 4 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ağustos 2022 
  46. ^ Totah, Faedah M. (2009). "Return to the origin: negotiating the modern and unmodern in the old city of Damascus". City & Society. 21 (1). ss. 58-81. doi:10.1111/j.1548-744X.2009.01015.x. 
  47. ^ "Bab Al-Saghir". Love Damascus. 4 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017. 
  48. ^ Demeter, D. (24 Eylül 2014). "Damascus – Bab al-Saghir Cemetery (دمـشـق – مـقـبـرة الـبـاب الـصـغـيـر)". Syria Photo Guide. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2018. 
  49. ^ 'Summary of the Tragedy of Sayyeda Ruqayya', Booklet at Ruqayya Mosque, 2008
  50. ^ Kramer, H. (12 Nisan 2015). "Bab Al-Saghir Cemetery". The Complete Pilgrim. 4 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2018. 
  51. ^ "Beauty of restored Shrine set to dazzle visitors and pilgrims". Baháʼí World News Service. 12 Nisan 2011. 26 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2011. 
  52. ^ Breger, M. J.; Hammer, L.; Reiter, Y. (16 Aralık 2009). Holy Places in the Israeli-Palestinian Conflict: Confrontation and Co-existence. Routledge. ss. 231-246. ISBN 978-1-1352-6812-1. 
  53. ^ Emmett, Chad F. (2000). "Sharing Sacred Space in the Holy Land". Murphy, Alexander B.; Johnson, Douglas L.; Haarmann, Viola (Ed.). Cultural encounters with the environment: enduring and evolving geographic themes. Rowman & Littlefield. ss. 271-291. ISBN 978-0-7425-0106-5. 
  54. ^ Gish, Arthur G. (20 Aralık 2018). Hebron Journal: Stories of Nonviolent Peacemaking. Wipf and Stock Publishers. ISBN 978-1-5326-6213-3. 
  55. ^ Firro, K. M. (1999). The Druzes in the Jewish State: A Brief History. Leiden, The Netherlands: Brill Publishers. ss. 22-240. ISBN 90-04-11251-0. 
  56. ^ Dana, N. (2003). The Druze in the Middle East: Their Faith, Leadership, Identity and Status. Sussex Academic Press. ss. 28-30. ISBN 978-1-9039-0036-9. 21 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  57. ^ Canaan, Tawfiq (1927). Mohammedan Saints and Sanctuaries in Palestine. Londra: Luzac & Co. 
  58. ^ Kupferschmidt, Uri M. (1987). The Supreme Muslim Council: Islam Under the British Mandate for Palestine. Brill. s. 231. ISBN 978-9-0040-7929-8. 
  59. ^ Rivka, Gonen (2003). Contested Holiness: Jewish, Muslim, and Christian Perspectives on the Temple Mount in Jerusalem. Jersey City, NJ: KTAV Publishing House, Inc. s. 4. ISBN 0-88125-798-2. OCLC 1148595286. To the Jews the Temple Mount is the holiest place on Earth, the place where God manifested himself to King David and where two Jewish temples - Solomon's Temple and the Second Temple - were located. 
  60. ^ Jerusalem: A City and Its Future. Syracuse University Press. 2002. s. 296. ISBN 0-8156-2912-5. OCLC 48940385. 
  61. ^ Strickert, Frederick M. (2007). Rachel weeping: Jews, Christians, and Muslims at the Fortress Tomb. Liturgical Press. ss. 64-84. ISBN 978-0-8146-5987-8. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 
  62. ^ "Church of the Holy Sepulchre, Jerusalem". Kudüs: Sacred-destinations.com. 21 Şubat 2010. 5 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
  63. ^ Frishman, Avraham (2004), Kum Hisalech Be'aretz, Kudüs 
  64. ^ Since the 10th century BCE:
    • "Israel was first forged into a unified nation from Jerusalem some 3,000 years ago, when King David seized the crown and united the twelve tribes from this city... For a thousand years Jerusalem was the seat of Jewish sovereignty, the household site of kings, the location of its legislative councils and courts. In exile, the Jewish nation came to be identified with the city that had been the site of its ancient capital. Jews, wherever they were, prayed for its restoration." Roger Friedland, Richard D. Hecht. To Rule Jerusalem, University of California Press, 2000, p. 8. 0-520-22092-7
    • "The centrality of Jerusalem to Judaism is so strong that even secular Jews express their devotion and attachment to the city, and cannot conceive of a modern State of Israel without it.... For Jews Jerusalem is sacred simply because it exists... Though Jerusalem's sacred character goes back three millennia...". Leslie J. Hoppe. The Holy City: Jerusalem in the theology of the Old Testament, Liturgical Press, 2000, p. 6. 0-8146-5081-3
    • "Ever since King David made Jerusalem the capital of Israel 3,000 years ago, the city has played a central role in Jewish existence." Mitchell Geoffrey Bard, The Complete Idiot's Guide to the Middle East Conflict, Alpha Books, 2002, p. 330. 0-02-864410-7
    • "Jerusalem became the center of the Jewish people some 3,000 years ago" Moshe Maoz, Sari Nusseibeh, Jerusalem: Points of Friction – And Beyond, Brill Academic Publishers, 2000, p. 1. 90-411-8843-6
  65. ^ Third-holiest city in Islam:
  66. ^ Anderson, Robert T., "Mount Gerizim: Navel of the World", Biblical Archaeologist Vol. 43, No. 4 (Autumn 1980), pp 217-218
  67. ^ UNESCO World Heritage Centre (11 Ekim 2017). "Mount Gerizim and the Samaritans". 23 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 

Alıntılar

değiştir

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Suriye_(bölge)&oldid=34532731" sayfasından alınmıştır