Portolan haritası

Portolan haritası, 14. ve 15. yüzyıl'da Avrupa'da kullanılan, kıyılar ve limanlara dair bilgiler içeren el yazması denizcilik haritalarıydı. İtalyanca "liman" anlamına gelen porto'dan türetilmiş olan portolano, "kılavuz kitabı" anlamına gelir.

Portolan haritaları, kıyı boyunca giden bir denizcinin rastlayacağı limanları aralarındaki mesafeleriyle sıralayan portolanların genelde kıyıları gerçekçi bir şekilde ama kıyı içlerini boş gösteren, gündelik kullanıma yönelik haritalardı. Estetik amaçlı hazırlanmış olan bazılarında süslemeler de bulunurdu. Denizcilerin bir limandan diğerine emniyetle ulaşması amacıyla hazırlanan portolanlarda aşağıdaki unsurlar bulunurdu:

Haritanın anahtar noktalarına yerleştirilen noktalardan yayılan yön çizgileri (genelde bir merkezden 16 çizgi). Bazı portolanlar ise limanları birbirine bağlayan rota çizgileri ile dolu olurdu.
Ayrıntılı kıyı çizgileri ve bunların üzerindeki yerleşimlerin isimleri.
Uzaklıkların hesaplamak için ölçek çizgileri.
Sığ bölgeler, kayalıklar ve adaların yerleri.

Pusula ve portolan haritasıyla denizciler, kıyıları izlemek zorunda kalmadan rota çizgileri üzerinden seyrederek gideceklere yere varabilirlerdi. Dünyanın yuvarlaklığını göz önüne almayan bu haritalar özellikle Akdeniz veya Kızıldeniz gibi küçük denizlerde kullanışlıydılar. Enlem ve boylam ölçüm tekniklerinin bulunmasıyla portolan haritaları yerlerini 17. yüzyılda daha gelişkin haritalara bıraktılar.^[1]^{[sayfa belirt]}

Kaynakça

What is a portolan chart? (İngilizce)
"The Ottomans and Their Rivals, Galleys and Galleons, Portolan Charts and Isolarii" (İngilizce)

Özel

^ Bayatli, Altay (1 Ocak 2022). "Osmanlı ve Kutup Stratejisinin Haritacılık Tarihi ve Coğrafi Keşifler Perspektifinden İncelenmesi / Examining of The Ottoman and Polar Strategy from The Perspective of The History of Cartopital and Geographical Discoveries". dergipark.org.tr. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.

Dış bağlantılar

Albino de Canepa'nın 1489 yapımı bir doğu Akdeniz portolanı 5 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Battista Agnese’s 1543 atlasından bir portolan (İngilizce)
Battista Agnese'nin 1544 yapımı bir doğu Akdeniz portolanı (İngilizce)
Bibliothèque nationale de France'daki sanal portolan galerisi 19 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
Çeşitli portolan atlasları 28 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Francesco Oliva'nın 1603 tarihli Akdeniz portolanı 24 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
Hint Okyanusu'na dair eski bir portolan 11 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)

[1] Bayatli, Altay (1 Ocak 2022). "Osmanlı ve Kutup Stratejisinin Haritacılık Tarihi ve Coğrafi Keşifler Perspektifinden İncelenmesi / Examining of The Ottoman and Polar Strategy from The Perspective of The History of Cartopital and Geographical Discoveries". dergipark.org.tr. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.

[1]