Nilüfer Çayı

Başlığın diğer anlamları için Nilüfer sayfasına bakınız.

Nilüfer Marmara Bölgesi'nin önemli akarsularından biridir.

Nilüfer Çayı, Karacabey'in kuzeyinde Marmara Denizine dökülmeden önce Susurluk Çayı ile birleşir.

103 km uzunluğundaki Nilüfer çayı, Uludağ'ın güney yamaçlarında 850 metre yükseklikteki 2 mağaradan çıkar. Başlangıç bölümünde adı Aras Suyu'dur. Bu su batı doğrultusunda akarken çeşitli kollarla birleşerek "Nilüfer" adını alır.

Doğancı mahallesi yakınlarında önüne kurulan bir barajla (Doğancı Barajı) Bursa kent içme suyunun önemli bir bölümünü depolar. Ayrıca kentin içme suyu gereksinimini karşılamak üzere, daha yüksekte Karaıslah dolaylarında Nilüfer Barajı yapımı bitirilmiştir. Antik çağ kaynaklarında bu derenin adı geçmez. Homeros (Iliada, II.857) ve Strabon'un (Geographika, XII.3.22) yazdıkları cümlelerde geçen, yeri bilinmeyen Alybe kenti ve Halizonlar üzerinden akıl yürütme yapılarak Odryses'in Myrleia (Mudanya) yakınından geçtiği sonucuna varılmıştır ama böyle bir sonuç çıkmaz. Elmar Schwertheim ve Thomas Corsten gibi büyük hocalarımız da bu yanlışı sürdürürler. (Schwertheim, Yaşlı Plinius'un Rhyndakos irmağı ile yan yana saydığı horisius nehrini Bursa'nın güneyine, Olympos dağı bölgesine konumlandırır (Inschriften von Hadrianoi, S. 138-9). Halbuki böyle bir sonuç çıkmaz. T. Corsten ise 9. asırda yaşamış Aziz Niketas'ın hayat hikayesinden (Vita) yola çıkarak Triglia'nın (Tirilye) güneyinden geçen nehrin Odryses olması gerektiği sonucuna varmıştır ("Caesarea Germanice”, Epighraphica Anatolica 15 (1990), s. 22), ki böyle olması şart değildir. Klaus Belke, Tabula Imperii Byzantini Band 13 ve F. W. Hasluck Nilüfer Çayı ile Odryses'in özdeş olmadığını düşünür (Belke, Klaus, “Flüsse und Seen im nordwestlichen Kleinasien in römischer und byzantinischer Zeit. Geographie, Wirtschaft und Verkehrsverbindunge“, İçinde Çağlar Boyunca Nehirler, Denizler ve Göller Prehistorya’dan Bizans Dönemi’ne, (ed.) O. Dumankaya, Doruk yayıncılık, 2021, s. 390--- TIB 13, s. 859--- Hasluck, F. W., Cyzicus Being Some Account of the History and Antiquities of That City and the District Adjacent to it With the Towns of Apollonia ad Rhyndacum, Miletupolis, Hadrianutherae, Priapus, Zeleia etc,. Cambridge University Press, 1910, s. 47).

Bursa Ovası ve çevresinin derelerini ve Çayırköy Ovası'ndan Ayvalı Dere’yi alan Nilüfer, daha sonra Susurluk Çayı ile birleşerek Karacabey Boğazı'ndan Marmara Denizi'ne dökülür.

Bursa'daki Soğukpınar, Kaplıkaya, Değirmendere ve Madendere ile Uludağ'ın kuzeyinden doğan Gökdere, Kırkpınar ve Balıklı derelerinin tümü Nilüfer'e karışarak Marmara Denizi'ne dökülür. 1930'lu yıllarda, Bursa ovasına açılan Almankanalı, Cenupkanalı ve Anakanal gibi kanallar da Nilüfer'e bağlıdır. 1671 tarihli bir kadı sicilinden anlaşıldığı üzere, o dönemlerde Nilüfer Deresi ile çam ağaçları taşınmıştır. "Velhasıl, Bursa sudan ibarettir" diyen Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde de bu suyun asla geçit vermediği yazar.

Çayın kirlenmesi

Son yıllarda sanayi tarafından kirletilen çayın kurumasına karşı eylemler yapılmıştır.