Hüsnü Mübarek
Muhammed Hüsnü es-Seyyid Mübarek (4 Mayıs 1928, Minufiye - 25 Şubat 2020, Kahire), Mısırlı asker ve siyasetçi.[1][2] 1981-2011 yılları arasında 30 yıl Mısır'ı yönetmiş, Mısır devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2011'in Ocak ayında başlayan yaygın halk gösterilerinden sonra, önce 10 Şubat 2011 tarihinde yetkilerini yardımcısı olan Ömer Süleyman'a devretmiş, ertesi gün de görevinden istifa etmiştir.[3]
| Hüsnü Mübarek محمد حسني السيد مبارك | |
|---|---|
| |
| Resmî portresi, 1985 | |
| 4. Mısır devlet başkanı | |
| Görev süresi 14 Ekim 1981 - 11 Şubat 2011 | |
| Başbakan | Ahmed Fuad Muhiddin Kemal Hasan Ali Ali Lütfi Mahmud Atıf Sıtkı Kemal Ganzuri Atif Ebeid Ahmed Nazif Ahmed Şefik |
| Başkan Yardımcısı | Ömer Süleyman |
| Yerine geldiği | Sufi Ebu Talib (Geçici) |
| Yerine gelen | Muhammed Hüseyin Tantavi (Geçici) |
| 41. Mısır başbakanı | |
| Görev süresi 7 Ekim 1981 - 2 Ocak 1982 | |
| Başkan | Sufi Ebu Talib (Geçici) |
| Yerine geldiği | Enver Sedat |
| Yerine gelen | Ahmed Fuad Muhiddin |
| Mısır Devlet Başkan Yardımcısı | |
| Görev süresi 16 Nisan 1975 - 14 Ekim 1981 | |
| Başkan | Enver Sedat |
| Yerine geldiği | Hüseyin eş-Şafi |
| Yerine gelen | Ömer Süleyman |
| Bağlantısızlar Hareketi genel sekreteri | |
| Görev süresi 16 Temmuz 2009 - 11 Şubat 2011 | |
| Yerine geldiği | Raúl Castro |
| Yerine gelen | Muhammed Hüseyin Tantavi (Geçici) |
| 26. Afrika Birliği Örgütü başkanı | |
| Görev süresi 24 Temmuz 1989 - 9 Temmuz 1990 | |
| Yerine geldiği | Moussa Traoré |
| Yerine gelen | Yoweri Museveni |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Muhammed Hüsnü Said Mübarek 4 Mayıs 1928 Kafr-El Meselha, Minufiye, Mısır Krallığı |
| Ölüm | 25 Şubat 2020 (91 yaşında) Kahire, Mısır |
| Partisi | Ulusal Demokrat Parti |
| Mesleği | Asker, siyasetçi |
| Dini | Sünni İslam |
| İmzası | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Mısır
|
| Hizmet yılları | 1950 - 1975 |
| Rütbesi | Hava Mareşali |
| Birimi |  Mısır Hava Kuvvetleri
|
| Komutası | Kahire Batı Hava Üssü Beni Süveyf Hava Üssü Mısır Hava Akademisi Mısır Hava Kuvvetleri |
Kahire'deki Mısır Askerî Akademisi'ni (1949) ve Bilbays'taki Havacılık Akademisi'ni bitirdi (1950). Sovyetler Birliği'nde ileri uçuş ve bombardıman teknikleri konusunda öğrenim gördü. Mısır Hava Kuvvetleri'nde çeşitli görevler üstlendikten sonra 1966-69 arasında Hava Akademisi komutanlığını yürüttü. 1972'de Enver Sedat tarafından hava kuvvetleri komutanlığına getirildi. Ekim 1973'te İsrail'le yapılan Yom Kippur Savaşı'nın ilk günlerinde Mısır Hava Kuvvetleri'nin elde ettiği başarılarda önemli rol oynadı. Ertesi yıl mareşal oldu.
Nisan 1975'te devlet başkan yardımcılığına atandı. Fas, Cezayir ve Moritanya arasında Batı Sahra'nın (İspanyol Sahrası) geleceğiyle ilgili anlaşmazlıkta arabuluculuk yaptı.
Mübarek, Mısır Devlet Başkanlığı döneminde de çokça kez İsrail-Filistin gerilimlerinde arabuluculuk rolünü üstlendi. İsrail-Arap barışı için çok gayret sarf etti. 1994'te yapılan Ürdün-İsrail Barış Antlaşması'nda önemli bir rol oynadı.
1998'de, Türkiye ile Suriye arasında çıkan Abdullah Öcalan krizinin bölgesel bir çatışmaya dönüşmemesi için iki ülke arasında da arabuluculuk rolünü üstlendi. Mübarek'in arabuluculuk çabaları sonrası, Abdullah Öcalan Suriye'den çıkarıldı ve bunun sonucunda Türkiye ile Suriye arasında Adana Mutabakatı imzalandı. Arabuluculuk çabaları nedeniyle Türkiye tarafından kendisine aynı yıl, Devlet Şeref Madalyası verildi.
Devlet başkanlığı
değiştir6 Ekim 1981'de Enver Sedat'ın bir suikast sonucunda öldürülmesi üzerine devlet başkanı oldu. Bu görevde öteki Arap ülkeleriyle ilişkileri geliştirmeye çalıştı. 1982'de Lübnan'ı işgal eden İsrail'le yakınlaşma politikasından uzaklaştı. 1987'de altı yıllık ikinci bir dönem için, oyların yüzde 97'sini alarak devlet başkanlığına yeniden seçildi. 1989'da, Enver Sedat döneminde İsrail'le yaptığı barış antlaşması yüzünden Arap Birliği'nden çıkarılmış olan Mısır tekrar birliğe kabul edildi, merkezi de Kahire'ye taşındı.
1990-91'deki Körfez Bunalımı ve onu izleyen Körfez Savaşı sırasında Arap ülkeleri, İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü arasında başlıca aracı işlevini üstlendi. Suudi Arabistan'ın, uluslararası kuvvetlerin desteğine başvuru kararının desteklenmesinde öteki Arap ülkelerine öncülük etti.
Enver Sedat'a yapılan suikastın ardından Mısır Devlet Başkanlığına ve Ulusal Demokratik Parti'nin liderliğine seçilen Mübarek; 1987, 1993, 1999 ve 2005 yıllarında yapılan ve muhalefetin katılımının kısıtlandığı seçimlerde arka arkaya dört kez göreve seçildi.
26 Haziran 1995'te, Afrika Birliği Örgütü Zirvesi için gerçekleştirdiği Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa seyahati sırasında kendisine suikast girişiminde bulunuldu. İstihbarat raporlarına göre girişim, el-Kaide ile birlikte hareket eden ve Mısır'da faaliyet gösteren İslam Cemaati ile Mısır İslam Cihadı tarafından gerçekleştirilmiş ve Sudan hükûmeti ile ülkenin istihbarat servisleri tarafından desteklenmişti.[4]
Protestolar ve istifası
değiştir2011 yılında Tunus'ta başlayan Arap dünyası protestolarının 25 Ocak 2011'de Mısır'da da başlaması üzerine 10 Şubat 2011'de yetkilerinin çoğunu yardımcısı Ömer Süleyman'a devretti, 11 Şubat 2011'de ise görevini orduya ve anayasa mahkemesine devrederek istifa etti. İstifa ettikten kısa bir süre sonra tutuklandı ve yargılanmaya başlandı. Bir süre idamla yargılanmıştır.[5] 2 Haziran 2012 günü yardımcısı ile birlikte ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış, oğulları ile yargılanan birkaç kişi ise beraat etmiştir.[6] Kısa süre sonra Mübarek'in idam edilmesini isteyen göstericiler, Mübarek'in yargılandığı mahkeme önünde polisle çatışmışlardır.[7] Yaşanan gelişmeler üzerine Mübarek depresyona girmiştir.[8]
Mısır'ın en üst düzeydeki temyiz mahkemesi tarafından 2 Mart 2017'de hakkında beraat kararı verildi.[9] 24 Mart 2017'de serbest bırakıldı.[10]
Başkanlığının ardından dünyadaki çeşitli medya kaynakları, Mübarek'in başkanlık süresince 70 milyar dolar civarı servet elde ettiğini iddia etmiştir.
Ölümü
değiştirHüsnü Mübarek 25 Şubat 2020'de başkent Kahire'deki Kahire askerî hastanesinde, 91 yaşında öldü.[11] Kahire'nin dışındaki bir aile mezarlığında askerî cenaze töreni düzenlendi.[12]
Kaynakça
değiştir
- ^ "Profile: Egyptian President Hosni Mubarak". Xinhua News. 10 Şubat 2010. 14 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Air Marshal Mohammed Hosni Mubarak". Egyptian Armed Forces Web Site. Egyptian Armed Forces. 23 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ve Hüsnü Mübarek istifa etti". 14 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011.
- ^ Wright, Lawrence (2006). The Looming Tower (İngilizce). Alfred A. Knopf. ss. 13-131. ISBN 1-4000-3084-6. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2016.
- ^ Mübarek, idamla yargılanacak![ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Mübarek müebbet hapse mahkûm oldu". 5 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Mübarek'e müebbet Mısır'ı karıştırdı". 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Mübarek'in sağlığı bozuldu". 10 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Egypt's Hosni Mubarak acquitted over 2011 protester deaths". 3 Mart 2017. 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ "Egypt's Hosni Mubarak freed after six years in detention". BBC News (İngilizce). 24 Mart 2017. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2017.
- ^ "Devrik Mısır lideri Mübarek 91 yaşında öldü". Sputnik. 25 Şubat 2020. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
- ^ Ruth Michaelson (26 Şubat 2020). "Hosni Mubarak buried with full military honours". The Guardian. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020.