Ilex paraguariensis

Ilex paraguariensis (Yerba mate), Aquifoliaceae (çobanpüskülügiller) familyasından bir bitki türüdür. Yeşilimsi renkte, kafein ve tanen içeren, çaydan daha az acı, uyarıcı bir içecektir.[1] Bilinen diğer ismi "Paraguay çayı"dır. Anlam itibarı ile yerba bitki, mate de kap anlamına gelmektedir.

Ilex paraguariensis
Korunma durumu

Neredeyse tehdit altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Tracheophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Aquifoliales
Familya: Aquifoliaceae
Cins: Ilex
Tür: I. paraguariensis
İkili adlandırma
Ilex paraguariensis
A.St.-Hil., Mém. Mus. Hist. Nat. 9: 351 (1822).

Dağılımı

değiştir

Yerba mate Orta tropik bir bitki olarak, yüksek sıcaklığa ve yıllık 1500 mm üzerinde yağışa ihtiyaç duyar. Kuzey Arjantin, Paraguay, Uruguay, güney Brezilya ve Bolivya gibi dönencealtı Güney Amerika ülkelerinde yerel olarak ve ticari amaçlı yetiştirilir.

Avrupalılar tarafından "yerlilerin yeşil altını" olarak nitelendirilmiştir. Özellikle Arjantin'in günlük yaşamında önemi büyüktür; zaman zaman fabrika işçilerinin içmeleri yasaklanmıştır.

Özellikleri

değiştir

İçeriğinde potasyum, magnezyum ve manganez bulundurmaktadır.[2] Hafif uyarıcı etkisi varsa bile çay ve kahvenin yanında çok düşük kalmaktadır. İştah kesme ve diüretik özelliği bilinmektedir.

Mate adını taşıyan içecek bitkinin öğütülmüş toz halinden hazırlanır. Genelde kendisine has kabında, mate tozunun üzerine sıcak su döküldükten sonra kendine has elekli pipeti ile içilmektedir. Aynı tozun üzerine defalarca (3-10) sıcak su döküp içmek mümkündür.

Sütle karıştırıp içmek de mümkündür; genelde çocuklara bu şekilde verilmektedir. Güney Amerika'da çok popüler bir içecektir. Kuzey Amerika'da ise genelde kahve alışkanlıklarını bırakmak isteyenler ve zayıflama çayı olarak kullanılmaktadır. Arjantinli Che Guevara'nın astımına karşı sürekli tükettiği bilinir.

Türkiye'de tarçın ya da nane katkılı çay poşeti şeklinde piyasada bulmak mümkündür.

Varyeteler

değiştir

I. p. var. paraguariensis – I. p. var. sincorensis – I. p. var. vestita

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Nutrition and healthy eating". Mayo Clinic Health System. 24 Kasım 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2024. 
  2. ^ "İçerdiği mineraller". 9 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2010. 

Dış bağlantılar

değiştir