Damat Gürcü Halil Rifat Paşa

Damad Gürcü Halil Rifat Paşa (1795 - 4. Mart 1856), II. Mahmud ve Abdülmecid dönemlerinde görev yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 4 kez Kaptan-ı Deryalık yapmıştır.

Osmanlı devlet adamı Damat Mahmud Celaleddin Paşa'nın babası ve Prens Sabahattin'in dedesidir.

Yaşamı

Gürcü^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8] asıllı olan Halil Rifat Paşa, Koca Mehmed Hüsrev Paşa tarafından evlatlık alınıp yetiştirilen yüz kadar çocuktan birisiydi. Mühürdarlık ve hazinedarlık görevlerinden sonra Tophane müşirliğine (topçu sınıfı komutanı) yükseldi. Bu görevi sırasında Taksim Kışlası'nı yaptırdı.

1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rusya'ya elçi olarak gönderildi. Rusya'dan döndükten sonra kaptan-ı derya oldu ve donanmayı gençleştirip ıslah etmeye çalıştı. 1834 yılında Padişah II. Mahmud'un kızı Saliha Sultan ile evlenerek Osmanlı hanedanına damat oldu. Bu evlilikten kızı Ayşe Sıdıka Hanımsultan ve oğlu Sultanzade Abdülhamid Bey (küçük yaşta ölmüştür) dünyaya geldi. Saliha Sultan'ın genç yaşta ölümü üzerine İsmet Hanım ile yaptığı ikinci evlilikten Mahmut Celaleddin adlı oğlu dünyaya geldi.^[9]

1836'da serasker tayin edildi. 1839'da Ticaret Nazırı oldu. 1843'te ikinci defa kaptan-ı deryalığa tayin edildi. 1845'te Trabzon valiliği görevine getirildi. 1847de üçüncü kez kaptan-ı derya oldu. 1848–1854 yıllarında Aydın, Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti ve Bursa valiliklerinde bulundu. 1854-1855 arasında dördüncü defa kaptan-ı deryalık yaptı.

1856 yılında öldü ve Eyüpsultan'da bulunan Hüsrev Paşa Türbesi'nin bitişiğindeki türbesine gömüldü.

Aldığı görevler

Aldığı çeşitli idari görevler aşağıda sıralanmıştır:^[7]

Temmuz 1839-Mayıs 1840: Serasker
Ekim 1842-Şubat 1843: Meclis-i ahkam-ı adliye reisi
Mart 1843-Ağustos 1845: Kaptan-ı derya
Eylül-Aralık 1845: Ticaret nazırı
Şubat 1846-Ocak 1847: Trabzon valisi
Temmuz 1847-Nisan 1848: Kaptan-ı derya
Nisan-Haziran 1848: Meclis-i ahkam reisi
Kasım 1848-Temmuz 1851: Aydın Vilayeti valisi
Temmuz 1851-Ekim 1852: Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti valisi
Eylül 1852-Aralık 1853: Hüdâvendigâr Vilayeti valisi
Mayıs 1854-Ağustos 1855: Kaptan-ı derya

Kaynakça

^ "Gürcistan Dostluk Derneği web sitesi Halil Rıfat Paşa sayfası". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2010.
^ Hatice Aynur, Saliha Sultan'ın düğününü anlatan surnâmeler, 1834: Kısım. İnceleme ve tenkitli metin 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Harvard University, Department of Near Eastern Languages and Civilizations, 1995, p. 8.
^ Necdet Sevinç, Osmanlı sosyal ve ekonomik düzeni, Üçdal Neşriyat, 1985, p. 344.
^ Osman Sak, İrfan Çalışkan, Tarihi, kültürü ve sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu, VII: tebliğler 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Eyüp Belediyesi Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2003, p. 159.
^ Mehmet Zeki Pakalın, Sicill-i Osmanî zeyli: Kemterî-Mehmed Tahir Bey, Türk Tarih Kurumu, 2008, p. 156.
^ Ufuk Gülsoy, Osmanlı Gayrimüslimlerinin askerlik serüveni 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Simurg, 2000, p. 43.
^ ^a ^b Kuneralp, Sinan (2003). Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), Prosopoprafik Rehber (2 bas.). İstanbul: İsis. s. 75. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023.
^ Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi: A - Z 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 1995, v.1 p. 266.
^ Belkıs Altuniş Gürsoy, Damat Mahmud Celaleddin Paşa, IX. Eyüp Sultan Sempozyumu (13-15 Mayıs 2005) Tebliğ Kitapçığı, Erişim tarihi:22.05.2013 ^{[ölü/kırık bağlantı]}

Askerî görevi
Önce gelen: Kıbrıslı Mehmed Paşa	Kaptan-ı Derya 1854 - 1855	Sonra gelen: Damad Mehmed Ali Paşa
Önce gelen: Damad Mehmed Ali Paşa	Kaptan-ı Derya 1847 - 1848	Sonra gelen: Damad Mehmed Ali Paşa
Önce gelen: Çengeloğlu Tahir Mehmet Paşa	Kaptan-ı Derya 1843 - 1845	Sonra gelen: Damad Mehmed Ali Paşa
Önce gelen: Pabuççu Ahmed Paşa	Kaptan-ı Derya 1830 - 1832	Sonra gelen: Çengeloğlu Tahir Mehmet Paşa

[dost-1] "Gürcistan Dostluk Derneği web sitesi Halil Rıfat Paşa sayfası". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2010.

[Aynur-2] Hatice Aynur, Saliha Sultan'ın düğününü anlatan surnâmeler, 1834: Kısım. İnceleme ve tenkitli metin 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Harvard University, Department of Near Eastern Languages and Civilizations, 1995, p. 8.

[Sevinç-3] Necdet Sevinç, Osmanlı sosyal ve ekonomik düzeni, Üçdal Neşriyat, 1985, p. 344.

[Sak&Çalışkan-4] Osman Sak, İrfan Çalışkan, Tarihi, kültürü ve sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu, VII: tebliğler 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Eyüp Belediyesi Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2003, p. 159.

[Pakalın-5] Mehmet Zeki Pakalın, Sicill-i Osmanî zeyli: Kemterî-Mehmed Tahir Bey, Türk Tarih Kurumu, 2008, p. 156.

[Gülsoy-6] Ufuk Gülsoy, Osmanlı Gayrimüslimlerinin askerlik serüveni 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Simurg, 2000, p. 43.

[kuneralp-7] Kuneralp, Sinan (2003). Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), Prosopoprafik Rehber (2 bas.). İstanbul: İsis. s. 75. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023.

[Dünden_bugüne_İstanbul_ansiklopedisi-8] Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi: A - Z 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 1995, v.1 p. 266.

[belkis-9] Belkıs Altuniş Gürsoy, Damat Mahmud Celaleddin Paşa, IX. Eyüp Sultan Sempozyumu (13-15 Mayıs 2005) Tebliğ Kitapçığı, Erişim tarihi:22.05.2013 ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]