Behçet Kemal Çağlar
Behçet Kemalettin Çağlar (23 Temmuz 1908, Erzincan - 24 Ekim 1969, İstanbul), Türk şair ve siyasetçi. Faruk Nafiz Çamlıbel ile birlikte Onuncu Yıl Marşı'nı yazmıştır.[1][2]
| Behçet Kemal Çağlar | |
|---|---|
| |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 7. ve 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 8 Mart 1943 - 24 Mart 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1943 – Erzincan 1946 – Erzincan |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Behçet Kemalettin Çağlar 23 Temmuz 1908 Erzincan, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Ekim 1969 (61 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Bitirdiği okul | Zonguldak Maden Mühendis Mektebi |
| Mesleği | Şair, siyasetçi, maden mühendisi |
Hayatı
değiştirCumhuriyet döneminin ünlü şairlerinden Behçet Kemal Çağlar, Kayseri'nin Şabanbeyzadeler namıyla bilinen ünlü bir ailesinden Şaban Hamdi Bey'in oğludur. Babasının memuriyeti sırasında bulunduğu Erzincan'ın Tepecik köyünde 1908 yılında doğdu. Babası Kayseri'nin Bünyan Çağlayanı kıyısında yerleşmiş Burunguz isimli Türkmen oymağındandır, annesi Balıkesir Çepnilerinden Kolağası Ahmet Ağa'nın kızıdır. Behçet ismi babasının amcasının ismi olarak, Kemal'de hürriyet kahramanı Namık Kemal'e izafetle verilmiştir.
1913 senesinde Behçet Kemal, Bolu'da İmaret İlkokuluna başlamıştır. İlkokul yıllarında bile dedesinden kendisine geçen yeteneğiyle şiir ezberlemeye ve okumaya meraklı olan Behçet Kemal'e öğretmenleri okulun bahçesinde yüksek bir yere çıkararak babasının ezberlettiği şiirleri okuturlardı.
Normal tahsiline 1915 yılında Konya'da başlamış, ilk olarak Mevlana türbesinin arkasındaki Numune Mektebi'ne devam etmiş, ertesi yıl, Konya Sultanisi'nin ilk kısmına devama başlamıştır. 1916 senesinin sonbaharında babası Kudüs Ziraat Müdürlüğü'ne tayin edildiğinden birkaç ay Kudüs'te kalmıştır.
Kudüs'ten Kayseri'ye gelen Behçet Kemal, ilk, orta ve lise tahsilini Kayseri'de yapmıştır. 1925 senesinde sınavla Zonguldak Maden Mühendis mektebine girmiş ve 1929 senesinde yüksek maden mühendisi olarak birincilikle bu mektepten mezun olmuştur. Maden Tarama Enstitüsü merkez mühendisi olarak Ankara'da göreve başlamıştır.
Halkevlerinin açılışında yazdığı ve şahsen rol aldığı Çoban Piyesi ve ardından yazdığı ve oynadığı Ergenekon Piyesi dolayısıyla Atatürk'ün dikkatini çekmiştir. Değerli, ünlü yazarlar ve politikacılar ile yakın münasebetler kurmuş, ancak kişisel hiçbir karşılık beklemeyen derin vatan ve Atatürk devrimleri hayranlığıyla hepsinin sevgi ve takdirini kazanmıştır. Bu sebeple edebiyat tarihinde "devrim şairi", "sofra şairi" ve "Atatürk şairi" olarak anılmıştır.[3] 1935'te Halkevleri müfettişi olarak görevlendirilmiş, bu görev ile yurdun her tarafını dolaşmış; halk şiirleri ve halk sanatı ile yakından ilgilenmek fırsatını bulmuştur.
Öncelikle Atatürk ve millî şiir temasında tanınmış, derin yurt sevgisi olan bir insandı. Haftalık dergiler ve günlük gazetelerde bu konularda makaleler yazmıştır. Atatürk'ün ölümü Behçet Kemal'in ruhunda derin bir acı yaratmış, memleketin ve milletin kurtulmasında Atatürk'ün başarılarının hayranı olarak, kendisini Atatürk'e ve onun devrimlerine adamasına sebep olmuştur.
TBMM VII.ve VIII. Dönem Erzincan milletvekili hizmet etmiştir. 15 Ocak 1949'da Şemsettin Günaltay'ın başbakanlığa atanmasının ardından Atatürk devrimlerinden ödün verildiği gerekçesiyle 24 Ocak 1949'da Cumhuriyet Halk Partisi'nden ve milletvekilliğinden istifa etmiştir.[4] 1950-1959 yılları arası Robert Koleji'nde öğretmenlik yapmış, 27 Mayıs 1960 Darbesiyle işbaşına gelen askeri yönetimin seçtiği kurucu meclis üyeleri arasında yer almıştır. Daha sonra Türk Dil Kurumu Genel Sekreterlik,[5] TRT Yönetim Kurulu Başkanlığı, Akbank Neşriyat Müdürlüğü ve TRT Program Uzmanlığı görevlerinde bulundu.
Kendi dilinden yaşamı
değiştirKendi dilinden yaşamını 1966 yılında şöyle anlatmıştır:
| “ | Babamın çeşitli bölgelerdeki memurluğu, benim bütün memleketi kapsayan Halkevleri Müfettişliğim ve Doğu sınırlarında geçen askerliğim sayesinde Anayurdu köşe bucak dolaşabildim. Anayurt gibi Atatürk'ü de yakından tanımak talihim var; bazı mısraları sofrasında yazdığım oldu. Zonguldak Yüksek Maden Mühendis Mektebi'nden diplomalıyım ama ilk günden beri Anadolu'nun insan cevheri ile haşır neşirim. Faruk Nafiz Çamlıbel, Eflatun Cem Güney edebiyat hocalarımdı. Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın sohbetlerinden yıllarca feyzaldım. Doğuda tanışıp kaynaştığım halk ozanları bana halkımı bir kat daha tanıtıp sevdirdiler. 1948 başlarında laiklik ve devletçilik ilkelerinde Atatürk'ün yolundan çıktığını gördüğüm için saflarından ayrılmaya karar verdiğim partinin bana sağladığı milletvekilliğini, Meclis kürsüsünden istifa etmek suretiyle bıraktım. Başka bir parti aday gösterdi, noter marifetiyle reddettim. Temsilciler Meclisi'ne çağrıldım, umutla katıldım. Cumhurbaşkanlığı kontenjanından senatör olmam istendi. Günlük politikadan tiksindiğim için kabul etmedim. O gün bu gündür yazarlık ve öğretmenlik yapıyorum. | „ |
1942 yılına 34 yaşındayken Kayseri'de yazdığı bir şiirinde ise kendini şöyle tanımlıyordu: Behçet Kemal, sanat yolculuğuna nasıl bir düşünce ve inançla çıktığını 1935'te Yücel Dergisi'nde şöyle belirtiyordu:
| “ | Benim ruhum denizin, Ada camlarının, Boğaziçi mehtabının işlediği bir dantela değildir. Ben 20 yaşıma kadar büyük şehir ve deniz görmedim. Fakat acunun en büyük, en temiz ve en derin halkı içinde yetiştim. Anadolu'da doğdum ve büyüdüm. Daha 15 yaşındayken saçımda ak, ciğerimde verem tahayyül ederek yazmaya heveslendiğim zamanlar oldu zannetmeyiniz. Ben edebiyata ağlayarak değil, haykırarak; şüphelenerek değil, inanarak başladım. Haykıracağım ve inandığım şeyi yazmaktan başka bir şeyi yapmaya niyetim yok... | „ |
İlk şiiri arkadaşlarıyla çıkardıkları Hep Gençlik dergisinde yayımlanan Behçet Kemal, daha sonra Türk Yurdu ve Hayat (1927) dergilerinde göründü. Ulus'ta yayımlanan kimi şiirlerinde "Ankaralı Aşık Ömer" adını kullanmış,[6] 1949'da Şadırvan dergisini çıkarmıştır. İstanbul Radyosu'nda, 27 Mayıs'tan önce ve sonra, aralıklı olarak Şiir dünyamız programını yönetmiştir.
Behçet Kemal'in şiiri biçim ve öz olarak iki kaynaktan beslenir: Halk şiiri ve Kemalizm. Giderek ulusal duyguları dile getiren deyişleri ve yurt güzellikleri bile bu özle belirlenir. Hecenin olanaklarını, en yüksek sesi verebilmek için zorlar. Birey için değil, kalabalıklar içindir şiiri.
Şiir kitapları
değiştir- Erciyesten Kopan Çığ (şiir, 1933)
- Burada Bir Kalp Çarpıyor (şiir, 1933)
- Benden İçeri (bütün şiirleri, 1966)
- Behçet Kemal Son Şiirleri (1970,ö.s.)
Oyunları
değiştir- Çoban (1933),
- Atilla (1935),
- Deniz Abdal.
Öteki yapıtları
değiştir- Halkevler (inceleme 1935),
- Hasan Ali Yücel ve Eserleri (1937),
- Hür Mavilikte Gezi (1947),
- Dolmabahçe'den Anıtkabir'e Kadar (Gözlemler 1955),
- Kur'an-ı Kerim'den İlhamlar (1966),
- Atatürk Deniz'inden Damlalar (antoloji 1967),
- Battal Gazi Destanı (1968),
- Bugünün Diliyle Atatürk'ün Söylevleri (1969).
- Yeğeni Selcan Cağlar tarafından yayına hazırlanan 4 adet eseri Destanlar (1997), Bitmez Tükenmez Anadolu (1994) Benden İçeri (1994)ve Kuran'ı Kerim'den İlhamlar (1995) Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı tarafından basılmıştır.
Kaynakça
değiştir- ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. ss. 416, 491. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2016.
- ^ Tonga, Necati (2019). Bir Edebî Muhit Olarak Ankara (1923-1980). Ankara: Çolpan. s. 111.
- ^ http://e-kutuphane.egitimsen.org.tr/pdf/2797.pdf [ölü/kırık bağlantı]
- ^ Nail Tan (Temmuz 2019). 1932’den 2012’ye Türk Dil Kurumu"TÜRK DİLİ - Dil ve Edebiyat Dergisi" (PDF). CXVII (811). Türk Dil Kurumu. s. 41. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ Tonga, Necati (2019). Bir Edebî Muhit Olarak Ankara (1923-1980). s. 111.