Anoksik olay
Anoksik olay, Dünya okyanuslarının geniş alanlarında çözünmüş oksijenin (O2) tükendiği ve toksik, öksinik (anoksik ve sülfidik) suların oluştuğu bir dönemi tanımlamaktadır.[2] Anoksik olaylar milyonlarca yıldır meydana gelmemiş olsa da, jeolojik kayıtlar geçmişte birçok kez meydana geldiğini göstermektedir. Anoksik olaylar birkaç kitlesel yok oluşla aynı zamana denk gelmiştir ve bunlara katkıda bulunmuş olabilir.[3] Bu kitlesel yok oluşlar arasında jeobiyologların biyostratigrafik tarihlemede tarih belirteci olarak kullandıkları yok oluşlar da bulunmaktadır.[4] Öte yandan, Kretase ortalarından kalma, anoksik olaylara işaret eden ancak kitlesel yok oluşlarla ilişkilendirilmeyen yaygın, çeşitli siyah-şeyl yatakları bulunmaktadır.[5] Birçok jeolog okyanustaki anoksik olayların okyanus hareketlerinin yavaşlamasıyla, iklimsel ısınmayla ve yüksek sera gazı seviyeleriyle güçlü bir şekilde bağlantılı olduğunu düşünmektedir. Araştırmacılar, artan volkanizmayı (CO2 salınımı) “ öksinia için temel dış tetikleyici” olarak ileri sürmüşlerdir.[6][7]
Holosen çağında çiftliklerden ve lağımlardan dolayı besin öğelerinin d
enize salınması gibi insan kaynaklı nedenlerle dünya genelinde nispeten küçük ölçekli ölü bölgeler oluşmuştur. İngiliz okyanus bilimci ve atmosfer bilimci Andrew Watson, tam kapsamlı okyanus anoksisinin gelişmesinin “binlerce yıl” alacağını söylemektedir.[8] Modern iklim değişikliğinin böyle bir olaya yol açabileceği fikri Kump'ın hipotezi olarak da anılmaktadır.[9]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Aquatic Dead Zones". earthobservatory.nasa.gov (İngilizce). 17 Temmuz 2010. Erişim tarihi: 25 Aralık 2024.
- ^ Timothy W. Lyons; Ariel D. Anbar; Silke Severmann; Clint Scott; Benjamin C. Gill (19 Ocak 2009). "Tracking Euxinia in the Ancient Ocean: A Multiproxy Perspective and Proterozoic Case Study". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 37 (1). ss. 507-53. Bibcode:2009AREPS..37..507L. doi:10.1146/annurev.earth.36.031207.124233.
- ^ Wignall, Paul B.; Richard J. Twitchett (24 Mayıs 1996). "Oceanic Anoxia and the End Permian Mass Extinction". Science. 5265. 272 (5265). ss. 1155-1158. Bibcode:1996Sci...272.1155W. doi:10.1126/science.272.5265.1155. PMID 8662450.
- ^ Peters, Walters; Modowan K.E. (2005). The Biomarker Guide, Volume 2: Biomarkers and Isotopes in the Petroleum Exploration and Earth History. Cambridge University Press. s. 749. ISBN 978-0-521-83762-0.
- ^ Ohkouchi, Naohiko; Kuroda, Junichiro; Taira, Asahiko (2015). "The origin of Cretaceous black shales: a change in the surface ocean ecosystem and its triggers". Proceedings of the Japan Academy, Series B. 91 (7). ss. 273-291. Bibcode:2015PJAB...91..273O. doi:10.2183/pjab.91.273. PMC 4631894 $2. PMID 26194853.
- ^ Meyer, Katja M.; Kump, Lee R. (2008). "Oceanic Euxinia in Earth History: Causes and Consequences". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. Cilt 36. ss. 251-288. Bibcode:2008AREPS..36..251M. doi:10.1146/annurev.earth.36.031207.124256.
- ^ Jurikova, Hana; Gutjahr, Marcus; Wallmann, Klaus; Flögel, Sascha; Liebetrau, Volker; Posenato, Renato; Angiolini, Lucia; Garbelli, Claudio; Brand, Uwe; Wiedenbeck, Michael; Eisenhauer, Anton (November 2020). "Permian–Triassic mass extinction pulses driven by major marine carbon cycle perturbations" (PDF). Nature Geoscience. 13 (11). ss. 745-750. Bibcode:2020NatGe..13..745J. doi:10.1038/s41561-020-00646-4. hdl:11573/1707839.
- ^ Watson, Andrew J. (23 Aralık 2016). "Oceans on the edge of anoxia". Science. 354 (6319). ss. 1529-1530. Bibcode:2016Sci...354.1529W. doi:10.1126/science.aaj2321. hdl:10871/25100. PMID 28008026.
- ^ "Impact from the Deep". Scientific American. October 2006.