Pumunta sa nilalaman

Karaniwang Panahon (kalendaryong Gregoryano)

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Common Era)

Ang Karaniwang Panahon (Ingles: Common Era o CE) ay isa sa mga notasyon ng taon na ginagamit para sa kalendaryong Gregoryano (at hinalinhan nito, ang kalendaryong Huliyano), ang pinakaginagamit na panahon sa kalendaryo sa buong mundo. Ang Bago ang Karaniwang Panahon (Ingles: Before the Common Era o BCE) ay ang panahon bago ang CE. Alternatibo ang BCE at CE sa mga notasyon ni Dionysius Exiguus na BC at AD, ayon sa pagkakabanggit. Pinagkakaiba ng panahong Dionisiyako ang mga panahon na gamit ang mga notasyong BC (Bago si Kristo o "Before Christ") at AD (Latin: Anno Domini, sa taon ng Panginoon).[1] Numerikong magkatumbas ang dalawang sistema ng notasyon: "2024 CE" at "AD 2024" na nilalarawan ang kasalukuyang taon; parehong taon naman ang "400 BCE" at "400 BC."[1][2] Ginagamit ang kalendaryong Gregoryano sa buong mundo ngayon, at isang pandaigdigang pamantayan para sa mga kalendaryong sibil.[3]

Mababakas ang ekpresyon noong 1615, nang unang lumabas ito sa aklat ni Johannes Kepler bilang Latin: annus aerae nostrae vulgaris (taon ng ating karaniwang panahon),[4][5] at noong 1635 sa Ingles bilang "Vulgar Era" (Panahong Bulgar).[a] Matatagpuan ang katawagang "Common Era" sa Ingles noong 1708 sa pinakamaaga,[6] at naging laganap ang paggamit noong kalagitnaan ng ika-19 na dantaon ng mga relihiyosong paham na Hudyo. Simula noong huling bahagi ng ika-20 dantaon, naging popular ang CE at BCE sa akademiko at siyentipikong publikasyon bilang nyutral na katawagang relihiyoso.[7][8] Ginagamit ang mga ito ng iba na nagnanais na maging sensitibo sa hindi Kristiyano sa pamamagitan ng hindi tahasang pagtukoy kay Jesus bilang "Kristo" ni hindi Dominus ("Panginoon") sa pamamagitan ng paggamit ng ibang daglat.[9][10][b][c]

Mga pananda

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ Mula sa salitang Latin na vulgus, sinsalungat ito ng karaniwang tao – sa reynadong taon na sistema ng pagpepetsa na ginagamit ng Pamahalaan.
  2. ↑ Pinaikl ang AD mula sa anno Domini nostri Jesu Christi ("sa taon ng Ating Panginoong Jesucristo").[11]
  3. ↑ Dalawang iba pa na mga sistema na hindi gumagamit ng mga pamagat na relihiyoso, ang sistemang pang-astronomiya at ang pamantayang ISO 8601, na gumagamit ng serong taon. Ang taon na 1 BCE (na kapareho sa taon na 1 BC) ay kinakatawan ng 0 sa sistemang pang-astronomiya, at 0000 sa ISO 8601. Sa kasalukuyan, kinakailangan sa pagpepetsa sa ISO 8601 na gumamit ng kalendaryong Gregoryano para sa lahat ng petsa, samantalang pinapahintulot ng pagpepetsang pang-astronomiya at pagpepetsa sa Karaniwang Panahon ang paggamit ng mga kalendaryong Gregoryano o Huliyano.

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ 1.0 1.1 "Anno Domini". Merriam Webster Online Dictionary (sa wikang Ingles). Merriam-Webster. 2003. Nakuha noong 2011-10-04. Etymology: Medieval Latin, in the year of the Lord{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ "Controversy over the use of the "CE/BCE" and "AD/BC" dating notation/" (sa wikang Ingles). Ontario Consultants on Religious Tolerance. Inarkibo mula sa orihinal noong 2011-10-11. Nakuha noong 2011-11-12.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ Richards, E. G. (2012). "Calendars" (PDF). Sa Urban, S. E.; Seidelmann, P. K. (mga pat.). Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac (sa wikang Ingles) (ika-3 (na) edisyon). Mill Valley, CA: University Science Books. p. 585. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2019-04-30. Nakuha noong 2021-11-24.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ Coolman, Robert. "Keeping Time: The Origin of B.C. & A.D." Live Science (sa wikang Ingles). Nakuha noong 11 Nobyembre 2017.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ Earliest-found use of "vulgaris aerae" (Latin for Common Era) (1615). OCLC 62188677.Johannes Kepler (1615). Joannis Keppleri Eclogae chronicae: ex epistolis doctissimorum aliquot virorum & suis mutuis, quibus examinantur tempora nobilissima: 1. Herodis Herodiadumque, 2. baptismi & ministerii Christi annorum non plus 2 1/4, 3. passionis, mortis et resurrectionis Dn. N. Iesu Christi, anno aerae nostrae vulgaris 31. non, ut vulgo 33., 4. belli Iudaici, quo funerata fuit cum Ierosolymis & Templo Synagoga Iudaica, sublatumque Vetus Testamentum. Inter alia & commentarius in locum Epiphanii obscurissimum de cyclo veteri Iudaeorum (sa wikang Latin). Francofurti:Tampach. anno aerae nostrae vulgaris{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ first so-far-found use of common era in English (1708) (sa wikang Ingles). Printed for H. Rhodes. 1708. Nakuha noong 2011-05-18.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) The History of the Works of the Learned (sa wikang Ingles). Bol. 10. London. Enero 1708. p. 513.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Espenak, Fred (25 Pebrero 2008). "Year dating conventions" (sa wikang Ingles). NASA. Nakuha noong 24 Agosto 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ "BC and AD vs. BCE and CE: How to Use Correctly". The Editor's Manual (sa wikang Ingles). Mayo 31, 2021. Nakuha noong 24 Agosto 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Andrew Herrmann (27 Mayo 2006). "BCE date designation called more sensitive". Chicago Sun-Times (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 10 Agosto 2017. Nakuha noong 2016-09-18. Herrmann observes, "The changes – showing up at museums, in academic circles and in school textbooks – have been touted as more sensitive to people of faiths outside of Christianity." However, Herrmann notes, "The use of BCE and CE have rankled some Christians"{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ McKim, Donald K (1996). Common Era entry. ISBN 978-0-664-25511-4. Nakuha noong 2011-05-18. {{cite book}}: |work= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. ↑ Irvin, Dale T.; Sunquist, Scott (2001). History of the World Christian Movement (sa wikang Ingles). Continuum International Publishing Group. p. xi. ISBN 0-567-08866-9. Nakuha noong 2011-05-18. The influence of western culture and scholarship upon the rest of the world in turn led to this system of dating becoming the most widely used one across the globe today. Many scholars in historical and religious studies in the West in recent years have sought to lessen the explicitly Christian meaning of this system without abandoning the usefulness of a single, common, global form of dating. For this reason the terms common era and before the common era, abbreviated as CE and BCE, have grown in popularity as designations. The terms are meant, in deference to non-Christians, to soften the explicit theological claims made by the older Latin terminology, while at the same time providing continuity with earlier generations of mostly western Christian historical research.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karaniwang_Panahon_(kalendaryong_Gregoryano)&oldid=1988275"