อำเภอสายบุรี

อำเภอสายบุรี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Sai Buri
วัดวิมลวัฒนาราม
คำขวัญ:  บูดูสะอาด หาดงามวาสุกรี สักขีวัดเก่า ภูเขาสลินดง คงวัฒนธรรม งามล้ำเมืองสาย
แผนที่จังหวัดปัตตานี เน้นอำเภอสายบุรี
พิกัด: 6°42′5″N 101°37′3″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ปัตตานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	178.424 ตร.กม. (68.890 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	72,370 คน
• ความหนาแน่น	405.61 คน/ตร.กม. (1,050.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	94110, 94190 (เฉพาะตำบลทุ่งคล้า)
รหัสภูมิศาสตร์	9407
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสายบุรี ถนนลูกเสือ ตำบลตะลุบัน อำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี 94110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

สายบุรี เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดปัตตานี เดิมเป็นหนึ่งในเจ็ดหัวเมืองประเทศราชมลายูของสยาม ชาวไทยเชื้อสายมลายูจะเรียกว่า ตะลุแบ (มลายู: تلوبن Taluban; Telubae) หรือในภาษามลายู-สันสกฤตเรียกว่า สลินดงบายู หรือ ซือลินดงบายู (มลายู: سليندوڠ بايو Selindung Bayu แปลว่า ที่กำบังลมพายุ) ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยมุสลิม มีขนบธรรมเนียมประเพณีเป็นของตนเอง มีความหลากหลายทางด้านภาษา

ที่มาของชื่อ

เมืองสายบุรี เดิมเรียกกันว่า เมืองสาย ซึ่งมาจากภาษามลายูว่า นครีซา มีความหมายว่า "เมืองแห่งปฏัก" ซึ่งคำว่า ซา มาจากคำว่า ซากาเยาะ คือ ปฏัก (อุปกรณ์ที่ควาญช้างใช้บังคับช้าง)

และยังมีชื่อในภาษามลายูที่ยืมคำมาจากภาษาสันสกฤต คือ ซือลินดงบายู ซือมาลันบุลัน มาตันดูวอ อันมีความหมายว่า เมืองกำบังลมพายุใต้แสงจันทร์ ณ ธารสองสาย

ประวัติ

จังหวัดสายบุรีถูกยุบเลิกตามประกาศเรื่องยุบรวมท้องที่บางมณฑลและบางจังหวัดจังหวัดสายบุรีถูกยุบรวมเข้ากับจังหวัดปัตตานี ยกเว้น อำเภอบาเจาะถูกผนวกเข้ากับจังหวัดนราธิวาส ประกาศในราชกิจจานุเบกษาวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2474 เล่มที่ 48 หน้าที่ 576 กล่าวคือ ในอดีต 7 หัวเมืองถูกขีดเส้นแบ่งอีกครั้งเป็น 4 จังหวัดคือ จ.ยะลา จ.ปัตตานี จ.ระแงะ และ จ.สายบุรี และต่อมาก็มาก็ถูกเปลี่ยนแปลงจากส่วนกลางเพื่อง่ายต่อการปกครองประชาชนในพื้นที่ที่มีประชากรมุสลิมจำนวนมาก โดยลดสถานะของ จ. สายบุรี เป็นอำเภอสายบุรี โดยมีการตัดแบ่งออกเป็น 2 ส่วน โดยใช้เขตของสะพานกอตอ เป็นเส้นแบ่ง ส่วนล่างที่เป็นต้นไทร บาเจาะและยี่งอ ให้อยู่ในเขตปกครองของจังหวัดนราธิวาส อีกส่วนที่อยู่ตอนบนคือ อ.สายบุรี กะพ้อ ไม้แก่น ให้ควบรวมเป็นของจังหวัดปัตตานีแทนอีกการเปลี่ยนแปลงหนึ่งคือปรับลดสถานนะจากจังหวัดระแงะเป็นอำเภอระแงะและย้ายที่ทำการจังหวัดระแงะไปตั้งเป็นจังหวัดใหม่แถวริมแม่น้ำบางนราและเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น จ.นราธิวาส ดังนั้นอำเภอระแงะจึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของ จ.นราธิวาส ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

ต่อมาได้แยกการปกครองจาก 2 ตำบลตอนล่างของอำเภอ เป็นกิ่งอำเภอไม้แก่น เมื่อปี พ.ศ. 2516 ซึ่งเป็นกิ่งอำเภอแห่งแรกของจังหวัดปัตตานี และได้ยกฐานะเป็นอำเภอไม้แก่นเมื่อปี พ.ศ. 2537

และในปี พ.ศ.2525 ได้แยก 3 ตำบลตอนล่างของอำเภอเช่นกัน แยกเป็นกิ่งอำเภอกะพ้อ และได้ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอกะพ้อเมื่อปี พ.ศ.2536

ทำให้อำเภอสายบุรีคงเหลือเพียง 11 ตำบลเท่านั้นจนถึงปัจจุบัน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสายบุรีตั้งอยู่ริมชายฝั่งทางทิศตะวันออกของจังหวัด อำเภอสายบุรีห่างจากศาลากลางจังหวัดปัตตานีประมาณ 50 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปะนาเระ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอ่าวไทย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอไม้แก่น อำเภอบาเจาะ (จังหวัดนราธิวาส) และอำเภอกะพ้อ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอกะพ้อ อำเภอทุ่งยางแดง และอำเภอมายอ

รายนามเจ้าเมืองสายบุรี

1. พระยาสายบุรี (หนิดะ หรือ นิอาดัส)
2. พระยาสายบุรี (หนิละไม)|พระยาสายบุรี (หนิละไม หรือ ตนกูยาลาลุดดิน)
3. พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี (หนิแปะ)|พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี ศรีมหารายา มัตตาอับดุลวิบูลย์ขอบเขตประเทศมลายูวิเศษวังษา พระยาสายบุรี (หนิแปะ หรือ ตนกูอับดุลย์กอเดร์)
4. พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี (เต็งกูอับดุลมุฏฏอเล็บ)|พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี ศรีมหารายา มัตตาอับดุลวิบูลย์ขอบเขตประเทศมลายูวิเศษวังษา พระยาสายบุรี (หนิวิตำนาเซร์ หรือ เต็งกูอับดุลมุฏฏอเล็บ)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสายบุรีแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 ตำบล 65 หมู่บ้าน ได้แก่

หมายเลข	ชื่อ	อักษรโรมัน	หมู่บ้าน	ประชากร
01.	ตะลุบัน	Taluban	-	14,541
02.	ตะบิ้ง	Tabing	6	06,983
03.	ปะเสยะวอ	Pase Yawo	7	08,920
04.	บางเก่า	Bang Kao	4	03,837
05.	บือเระ	Bue Re	4	03,361
06.	เตราะบอน	Tro Bon	11	08,724
07.	กะดุนง	Kadunong	8	05,662
08.	ละหาร	Lahan	5	05,775
09.	มะนังดาลำ	Manang Dalam	7	07,716
10.	แป้น	Paen	8	04,976
11.	ทุ่งคล้า	Thung Khla	5	01,875

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสายบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองตะลุบัน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะลุบันทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเตราะบอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเตราะบอนและตำบลทุ่งคล้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตะบิ้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะบิ้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปะเสยะวอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปะเสยะวอทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางเก่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเก่าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบือเระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบือเระทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกะดุนง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะดุนงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลละหาร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลละหารทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลมะนังดาลำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลมะนังดาลำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแป้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแป้นทั้งตำบล

ประชากร

• เชื้อชาติ ส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายมลายูและชาวไทย
• ศาสนา มีผู้นับถือศาสนาอิสลามร้อยละ 94.98 และนับถือศาสนาพุทธร้อยละ 5.02
• อาชีพ ส่วนใหญ่ทำประมง ทำสวน และกรีดยาง

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ อำเภอสายบุรี
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย